क्षेमिन्

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ক্ষেমিন্ (Assamese script)
• ᬓ᭄ᬱᬾᬫᬶᬦ᭄ (Balinese script)
• ক্ষেমিন্ (Bengali script)
• 𑰎𑰿𑰬𑰸𑰦𑰰𑰡𑰿 (Bhaiksuki script)
• 𑀓𑁆𑀱𑁂𑀫𑀺𑀦𑁆 (Brahmi script)
• က္ၑေမိန် (Burmese script)
• ક્ષેમિન્ (Gujarati script)
• ਕ੍ਸ਼ੇਮਿਨ੍ (Gurmukhi script)
• 𑌕𑍍𑌷𑍇𑌮𑌿𑌨𑍍 (Grantha script)
• ꦏ꧀ꦰꦺꦩꦶꦤ꧀ (Javanese script)
• 𑂍𑂹𑂭𑂵𑂧𑂱𑂢𑂹 (Kaithi script)
• ಕ್ಷೇಮಿೝ (Kannada script)
• ក្ឞេមិន៑ (Khmer script)
• ກ຺ເຩມິນ຺ (Lao script)
• ക്ഷേമിന് (Malayalam script)
• ᡬᢢᡝᠮᡳᠨ (Manchu script)
• 𑘎𑘿𑘬𑘹𑘦𑘱𑘡𑘿 (Modi script)
• ᢉᢔᠧᠮᠢᠨ (Mongolian script)
• 𑦮𑧠𑧌𑧚𑧆𑧒𑧁𑧠 (Nandinagari script)
• 𑐎𑑂𑐲𑐾𑐩𑐶𑐣𑑂 (Newa script)
• କ୍ଷେମିନ୍ (Odia script)
• ꢒ꣄ꢰꢾꢪꢶꢥ꣄ (Saurashtra script)
• 𑆑𑇀𑆰𑆼𑆩𑆴𑆤𑇀 (Sharada script)
• 𑖎𑖿𑖬𑖸𑖦𑖰𑖡𑖿 (Siddham script)
• ක්‍ෂෙමින් (Sinhalese script)
• 𑩜 𑪙𑪀𑩔𑩴𑩑𑩯 𑪙 (Soyombo script)
• 𑚊𑚶𑚲𑚢𑚮𑚝𑚶 (Takri script)
• க்ஷேமிந் (Tamil script)
• క్షేమిౝ (Telugu script)
• กฺเษมินฺ (Thai script)
• ཀྵེ་མི་ན྄ (Tibetan script)
• 𑒏𑓂𑒭𑒹𑒧𑒱𑒢𑓂 (Tirhuta script)
• 𑨋𑩇𑨯𑨄𑨢𑨁𑨝𑨴 (Zanabazar Square script)

Etymology

From क्षेम (kṣema) +‎ -इन् (-in).

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈkʂeː.min̪/

Adjective

क्षेमिन् • (kṣemin) stem (Classical Sanskrit)

1. safe, secure

   Synonyms: (New Sanskrit) सुरक्षित (surakṣita), अरिष्ट (ariṣṭa), निवात (nivāta), निर्भय (nirbhaya)

   • c. 400 BCE, Mahābhārata 8.45.71.1:

     तौ दृष्ट्वा पुरुषव्याघ्रौ क्षेमिणौ […]

     tau dṛṣṭvā puruṣavyāghrau kṣemiṇau […]

     Having seen the two brave men safe […]

   • c. 400 BCE – 900 CE, Viṣṇu Purāṇa 5.30.41:

     शचीविभूषणार्थाय देवैरमृतमन्थने ।
     उत्पादितोऽयं न क्षेमी गृहीत्वैनं गमिष्यसि ॥

     śacīvibhūṣaṇārthāya devairamṛtamanthane.
     utpāditoʼyaṃ na kṣemī gṛhītvainaṃ gamiṣyasi.

     During the Samudra Manthana, the Devas have produced this to adorn Shachi; this is not secure, you will not go taking this.

   • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.88.39:

     हतः को नु महत्स्वीश जन्तुर्वै कृतकिल्बिषः ।
     क्षेमी स्यात् किमु विश्वेशे कृतागस्को जगद्गुरौ ॥

     hataḥ ko nu mahatsvīśa janturvai kṛtakilbiṣaḥ.
     kṣemī syāt kimu viśveśe kṛtāgasko jagadgurau.

     Indeed, what living being can be safe if he offends exalted saints, what to speak of offending the lord and spiritual master of the universe?

Declension

Masculine in-stem declension of क्षेमिन् (kṣemin)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	क्षेमी kṣemī	क्षेमिणौ kṣemiṇau	क्षेमिणः kṣemiṇaḥ
Vocative	क्षेमिन् kṣemin	क्षेमिणौ kṣemiṇau	क्षेमिणः kṣemiṇaḥ
Accusative	क्षेमिणम् kṣemiṇam	क्षेमिणौ kṣemiṇau	क्षेमिणः kṣemiṇaḥ
Instrumental	क्षेमिणा kṣemiṇā	क्षेमिभ्याम् kṣemibhyām	क्षेमिभिः kṣemibhiḥ
Dative	क्षेमिणे kṣemiṇe	क्षेमिभ्याम् kṣemibhyām	क्षेमिभ्यः kṣemibhyaḥ
Ablative	क्षेमिणः kṣemiṇaḥ	क्षेमिभ्याम् kṣemibhyām	क्षेमिभ्यः kṣemibhyaḥ
Genitive	क्षेमिणः kṣemiṇaḥ	क्षेमिणोः kṣemiṇoḥ	क्षेमिणाम् kṣemiṇām
Locative	क्षेमिणि kṣemiṇi	क्षेमिणोः kṣemiṇoḥ	क्षेमिषु kṣemiṣu

Feminine ī-stem declension of क्षेमिणी (kṣemiṇī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	क्षेमिणी kṣemiṇī	क्षेमिण्यौ kṣemiṇyau	क्षेमिण्यः kṣemiṇyaḥ
Vocative	क्षेमिणि kṣemiṇi	क्षेमिण्यौ kṣemiṇyau	क्षेमिण्यः kṣemiṇyaḥ
Accusative	क्षेमिणीम् kṣemiṇīm	क्षेमिण्यौ kṣemiṇyau	क्षेमिणीः kṣemiṇīḥ
Instrumental	क्षेमिण्या kṣemiṇyā	क्षेमिणीभ्याम् kṣemiṇībhyām	क्षेमिणीभिः kṣemiṇībhiḥ
Dative	क्षेमिण्यै kṣemiṇyai	क्षेमिणीभ्याम् kṣemiṇībhyām	क्षेमिणीभ्यः kṣemiṇībhyaḥ
Ablative	क्षेमिण्याः kṣemiṇyāḥ	क्षेमिणीभ्याम् kṣemiṇībhyām	क्षेमिणीभ्यः kṣemiṇībhyaḥ
Genitive	क्षेमिण्याः kṣemiṇyāḥ	क्षेमिण्योः kṣemiṇyoḥ	क्षेमिणीनाम् kṣemiṇīnām
Locative	क्षेमिण्याम् kṣemiṇyām	क्षेमिण्योः kṣemiṇyoḥ	क्षेमिणीषु kṣemiṇīṣu

Neuter in-stem declension of क्षेमिन् (kṣemin)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	क्षेमि kṣemi	क्षेमिणी kṣemiṇī	क्षेमीणि kṣemīṇi
Vocative	क्षेमि / क्षेमिन् kṣemi / kṣemin	क्षेमिणी kṣemiṇī	क्षेमीणि kṣemīṇi
Accusative	क्षेमि kṣemi	क्षेमिणी kṣemiṇī	क्षेमीणि kṣemīṇi
Instrumental	क्षेमिणा kṣemiṇā	क्षेमिभ्याम् kṣemibhyām	क्षेमिभिः kṣemibhiḥ
Dative	क्षेमिणे kṣemiṇe	क्षेमिभ्याम् kṣemibhyām	क्षेमिभ्यः kṣemibhyaḥ
Ablative	क्षेमिणः kṣemiṇaḥ	क्षेमिभ्याम् kṣemibhyām	क्षेमिभ्यः kṣemibhyaḥ
Genitive	क्षेमिणः kṣemiṇaḥ	क्षेमिणोः kṣemiṇoḥ	क्षेमिणाम् kṣemiṇām
Locative	क्षेमिणि kṣemiṇi	क्षेमिणोः kṣemiṇoḥ	क्षेमिषु kṣemiṣu

Further reading

• Monier Williams (1899) “क्षेमिन्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 333, column 1.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “kṣemin”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “क्षेमिन्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 630
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “क्षेमिन्”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 79