क्षत्र

See also: क्षेत्र

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ক্ষত্ৰ (Assamese script)
• ᬓ᭄ᬱᬢ᭄ᬭ (Balinese script)
• ক্ষত্র (Bengali script)
• 𑰎𑰿𑰬𑰝𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀓𑁆𑀱𑀢𑁆𑀭 (Brahmi script)
• က္ၑတြ (Burmese script)
• ક્ષત્ર (Gujarati script)
• ਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰ (Gurmukhi script)
• 𑌕𑍍𑌷𑌤𑍍𑌰 (Grantha script)
• ꦏ꧀ꦰꦠꦿ (Javanese script)
• 𑂍𑂹𑂭𑂞𑂹𑂩 (Kaithi script)
• ಕ್ಷತ್ರ (Kannada script)
• ក្ឞត្រ (Khmer script)
• ກ຺ຩຕ຺ຣ (Lao script)
• ക്ഷത്ര (Malayalam script)
• ᡬᢢᠠᢠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘎𑘿𑘬𑘝𑘿𑘨 (Modi script)
• ᢉᢔᠠᢐᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦮𑧠𑧌𑦽𑧠𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐎𑑂𑐲𑐟𑑂𑐬 (Newa script)
• କ୍ଷତ୍ର (Odia script)
• ꢒ꣄ꢰꢡ꣄ꢬ (Saurashtra script)
• 𑆑𑇀𑆰𑆠𑇀𑆫 (Sharada script)
• 𑖎𑖿𑖬𑖝𑖿𑖨 (Siddham script)
• ක්‍ෂත්‍ර (Sinhalese script)
• 𑩜 𑪙𑪀𑩫 𑪙𑩼 (Soyombo script)
• 𑚊𑚶𑚙𑚶𑚤 (Takri script)
• க்ஷத்ர (Tamil script)
• క్షత్ర (Telugu script)
• กฺษตฺร (Thai script)
• ཀྵ་ཏྲ (Tibetan script)
• 𑒏𑓂𑒭𑒞𑓂𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨋𑩇𑨯𑨙𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *kṣatrám, from Proto-Indo-Iranian *kšatrám, possibly from Proto-Indo-European *tek- (“to obtain”). Cognate with Avestan 𐬑𐬱𐬀𐬚𐬭𐬀 (xšaθra, “kingdom”), Bactrian ϸαο (šao), Old Persian 𐎧𐏁𐏂𐎶 (xšaça-, “kingdom, realm”), whence Persian شَهر (šahr), and Old Armenian աշխարհ (ašxarh).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /kʂɐt.ɾɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /kʂɐt̪.ɾɐ/

Noun

क्षत्र • (kṣatrá) stem, n

1. dominion, supremacy, power, might
2. government, governing body
3. kshatriya

Declension

Neuter a-stem declension of क्षत्र

	singular	dual	plural
nominative	क्षत्रम् (kṣatrám)	क्षत्रे (kṣatré)	क्षत्राणि (kṣatrā́ṇi) क्षत्रा¹ (kṣatrā́¹)
vocative	क्षत्र (kṣátra)	क्षत्रे (kṣátre)	क्षत्राणि (kṣátrāṇi) क्षत्रा¹ (kṣátrā¹)
accusative	क्षत्रम् (kṣatrám)	क्षत्रे (kṣatré)	क्षत्राणि (kṣatrā́ṇi) क्षत्रा¹ (kṣatrā́¹)
instrumental	क्षत्रेण (kṣatréṇa)	क्षत्राभ्याम् (kṣatrā́bhyām)	क्षत्रैः (kṣatraíḥ) क्षत्रेभिः¹ (kṣatrébhiḥ¹)
dative	क्षत्राय (kṣatrā́ya)	क्षत्राभ्याम् (kṣatrā́bhyām)	क्षत्रेभ्यः (kṣatrébhyaḥ)
ablative	क्षत्रात् (kṣatrā́t)	क्षत्राभ्याम् (kṣatrā́bhyām)	क्षत्रेभ्यः (kṣatrébhyaḥ)
genitive	क्षत्रस्य (kṣatrásya)	क्षत्रयोः (kṣatráyoḥ)	क्षत्राणाम् (kṣatrā́ṇām)
locative	क्षत्रे (kṣatré)	क्षत्रयोः (kṣatráyoḥ)	क्षत्रेषु (kṣatréṣu)

• ¹Vedic

Derived terms

• क्षत्रिय (kṣatriya)

Descendants

• Assamese: খাত (khat), খাতা (khata)
• Bengali: খাতা (khata)
• Gujarati: ખાતું (khātũ)
• Hindi: खाता (khātā)
• Marathi: खाते (khāte)
• Old Marathi: 𑘬𑘰𑘝𑘹 (ṣāte)
• Odia: ଖାତା (khātā)
• Punjabi: ਖੱਤਾ (khattā)
• Pali: khatta
• Urdu: کھاتا (khātā), کَھاتَہ (khāta)
  • → Punjabi: کھاتا (khātā)
• → Telugu: క్షాత్రము (kṣātramu)

References

• Monier Williams (1899) “क्षत्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0325/1.
• Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 421