कष्ट

See also: कष्टकरी and कष्टाळू

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit कष्ट (kaṣṭa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /kəʂʈ/, [kɐʂʈ], /kəʃʈ/, [kɐʃʈ]

Noun

कष्ट • (kaṣṭ) m (Urdu spelling کشٹ)

1. trouble

   मैं आपको कष्ट नहीं देना चाहता था।

   ma͠i āpko kaṣṭ nahī̃ denā cāhtā thā.

   I did not want to give you any trouble.

   मैं बहुत आर्थिक कष्ट में हूँ।

   ma͠i bahut ārthik kaṣṭ mẽ hū̃.

   I am in great financial trouble.

2. suffering, agony

   Synonym: दुःख (duḥkh)

   स्वर्ग में तुम्हारे पाप के लिए कष्ट उठाना पड़ेगा।

   svarg mẽ tumhāre pāp ke lie kaṣṭ uṭhānā paṛegā.

   You will have to suffer for your sin in Heaven.

Declension

Declension of कष्ट (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	कष्ट kaṣṭ	कष्ट kaṣṭ
oblique	कष्ट kaṣṭ	कष्टों kaṣṭõ
vocative	कष्ट kaṣṭ	कष्टो kaṣṭo

Synonyms

• तकलीफ़ (taklīf)

Further reading

• Bahri, Hardev (1989) “कष्ट”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
• Platts, John T. (1884) “कष्ट”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Marathi

Etymology

Borrowed from Sanskrit कष्ट (kaṣṭa).

Pronunciation

• IPA^(key): /kəʂ.ʈə/

Noun

कष्ट • (kaṣṭa) n

1. hard work

   Synonym: मेहनत (mehnat)

Derived terms

• कष्टकरी (kaṣṭakrī, “hardworking”)
• कष्टाळू (kaṣṭāḷū, “hardworking”)

References

• Berntsen, Maxine (1982–1983) “कष्ट”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• কষ্ট (Assamese script)
• ᬓᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
• কষ্ট (Bengali script)
• 𑰎𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
• 𑀓𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
• ကၑ္ဋ (Burmese script)
• કષ્ટ (Gujarati script)
• ਕਸ਼੍ਟ (Gurmukhi script)
• 𑌕𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
• ꦏꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
• 𑂍𑂭𑂹𑂗 (Kaithi script)
• ಕಷ್ಟ (Kannada script)
• កឞ្ដ (Khmer script)
• ກຩ຺ຏ (Lao script)
• കഷ്ട (Malayalam script)
• ᡬᠠᢢᢞᠠ (Manchu script)
• 𑘎𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
• ᢉᠠᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦮𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
• 𑐎𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
• କଷ୍ଟ (Odia script)
• ꢒꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
• 𑆑𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
• 𑖎𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
• කෂ‍්ට (Sinhalese script)
• 𑩜𑪀 𑪙𑩦 (Soyombo script)
• 𑚊𑚶𑚔 (Takri script)
• கஷ்ட (Tamil script)
• కష్ట (Telugu script)
• กษฺฏ (Thai script)
• ཀ་ཥྚ (Tibetan script)
• 𑒏𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
• 𑨋𑨯𑩇𑨔 (Zanabazar Square script)

Etymology

Traditionally derived from the root कष् (kaṣ, “to injure, destroy”) +‎ -त (-ta). Other theories connecting the word to Ancient Greek κᾰκός (kăkós, “bad, wretched”) are formally unsatisfying.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /kɐʂ.ʈɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /kɐʂ.ʈɐ/

Noun

कष्ट • (kaṣṭa) stem, m

1. evil, difficulty, trouble, misery, suffering, hardship

   भवतः किं कष्टं अस्ति

   bhavataḥ kiṃ kaṣṭaṃ asti

   Tell me, what is your trouble?

2. sin, wickedness
3. difficulty, effort

   एतद् कष्टं न

   etad kaṣṭaṃ na

   this is not difficult; there is no difficulty in this

4. sorrowful, miserable

Declension

Masculine a-stem declension of कष्ट

	singular	dual	plural
nominative	कष्टः (kaṣṭaḥ)	कष्टौ (kaṣṭau) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)	कष्टाः (kaṣṭāḥ) कष्टासः¹ (kaṣṭāsaḥ¹)
vocative	कष्ट (kaṣṭa)	कष्टौ (kaṣṭau) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)	कष्टाः (kaṣṭāḥ) कष्टासः¹ (kaṣṭāsaḥ¹)
accusative	कष्टम् (kaṣṭam)	कष्टौ (kaṣṭau) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)	कष्टान् (kaṣṭān)
instrumental	कष्टेन (kaṣṭena)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टैः (kaṣṭaiḥ) कष्टेभिः¹ (kaṣṭebhiḥ¹)
dative	कष्टाय (kaṣṭāya)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टेभ्यः (kaṣṭebhyaḥ)
ablative	कष्टात् (kaṣṭāt)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टेभ्यः (kaṣṭebhyaḥ)
genitive	कष्टस्य (kaṣṭasya)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टानाम् (kaṣṭānām)
locative	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टेषु (kaṣṭeṣu)

• ¹Vedic

Adjective

कष्ट • (kaṣṭá)

1. bad, evil, ill, wrong

   रामहस्तमनुप्राप्य कष्टात् कष्टतरं गता

   rāmahastamanuprāpya kaṣṭāt kaṣṭataraṃ gatā

   gone from bad to worse; reduced to a wretched condition.

2. painful, grievous
3. difficult
4. hard to subdue (as an enemy)
5. mischievous, hurtful, injurious
6. boding evil

Declension

Masculine a-stem declension of कष्ट

	singular	dual	plural
nominative	कष्टः (kaṣṭaḥ)	कष्टौ (kaṣṭau) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)	कष्टाः (kaṣṭāḥ) कष्टासः¹ (kaṣṭāsaḥ¹)
vocative	कष्ट (kaṣṭa)	कष्टौ (kaṣṭau) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)	कष्टाः (kaṣṭāḥ) कष्टासः¹ (kaṣṭāsaḥ¹)
accusative	कष्टम् (kaṣṭam)	कष्टौ (kaṣṭau) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)	कष्टान् (kaṣṭān)
instrumental	कष्टेन (kaṣṭena)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टैः (kaṣṭaiḥ) कष्टेभिः¹ (kaṣṭebhiḥ¹)
dative	कष्टाय (kaṣṭāya)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टेभ्यः (kaṣṭebhyaḥ)
ablative	कष्टात् (kaṣṭāt)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टेभ्यः (kaṣṭebhyaḥ)
genitive	कष्टस्य (kaṣṭasya)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टानाम् (kaṣṭānām)
locative	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टेषु (kaṣṭeṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of कष्टा

	singular	dual	plural
nominative	कष्टा (kaṣṭā)	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टाः (kaṣṭāḥ)
vocative	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टाः (kaṣṭāḥ)
accusative	कष्टाम् (kaṣṭām)	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टाः (kaṣṭāḥ)
instrumental	कष्टया (kaṣṭayā) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टाभिः (kaṣṭābhiḥ)
dative	कष्टायै (kaṣṭāyai)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टाभ्यः (kaṣṭābhyaḥ)
ablative	कष्टायाः (kaṣṭāyāḥ) कष्टायै² (kaṣṭāyai²)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टाभ्यः (kaṣṭābhyaḥ)
genitive	कष्टायाः (kaṣṭāyāḥ) कष्टायै² (kaṣṭāyai²)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टानाम् (kaṣṭānām)
locative	कष्टायाम् (kaṣṭāyām)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टासु (kaṣṭāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of कष्ट

	singular	dual	plural
nominative	कष्टम् (kaṣṭam)	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टानि (kaṣṭāni) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)
vocative	कष्ट (kaṣṭa)	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टानि (kaṣṭāni) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)
accusative	कष्टम् (kaṣṭam)	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टानि (kaṣṭāni) कष्टा¹ (kaṣṭā¹)
instrumental	कष्टेन (kaṣṭena)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टैः (kaṣṭaiḥ) कष्टेभिः¹ (kaṣṭebhiḥ¹)
dative	कष्टाय (kaṣṭāya)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टेभ्यः (kaṣṭebhyaḥ)
ablative	कष्टात् (kaṣṭāt)	कष्टाभ्याम् (kaṣṭābhyām)	कष्टेभ्यः (kaṣṭebhyaḥ)
genitive	कष्टस्य (kaṣṭasya)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टानाम् (kaṣṭānām)
locative	कष्टे (kaṣṭe)	कष्टयोः (kaṣṭayoḥ)	कष्टेषु (kaṣṭeṣu)

• ¹Vedic

Descendants

• Prakrit:
  • Punjabi: ਕਠੋਰ (kaṭhor, “stern, vigorous, harsh, cruel”), ਕਠਨਾਈ (kaṭhanāī, “difficulty”)
• → Bengali: কষ্ট (kośṭo) (learned)
• → Hindi: कष्ट (kaṣṭ) (learned)
• → Kannada: ಕಷ್ಟ (kaṣṭa) (learned)
• → Punjabi: ਕਸ਼ਟ (kaśaṭ) (learned)
• → Tamil: கஷ்டம் (kaṣṭam) (learned)
• → Telugu: కష్టము (kaṣṭamu) (learned)

References

• Monier Williams (1899) “कष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 265/3, 266/1.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “कष्ट”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “कष्ट”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press
• Mayrhofer, Manfred (2001) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 78-9