इन्द्रिय
Pali
[edit]Alternative forms
[edit]Alternative scripts
- indriya (Latin script)
- 𑀇𑀦𑁆𑀤𑁆𑀭𑀺𑀬 (Brahmi script)
- ইন্দ্রিয (Bengali script)
- ඉන්ද්රිය (Sinhalese script)
- ဣန္ဒြိယ or ဢိၼ္ၻြိယ or ဢိၼ်ၻြိယ (Burmese script)
- อินฺทฺริย or อินทริยะ (Thai script)
- ᩍᨶ᩠ᨴᩕᩥᨿ (Tai Tham script)
- ອິນ຺ທ຺ຣິຍ or ອິນທຣິຍະ or ອິນທຣິຢະ (Lao script)
- ឥន្ទ្រិយ (Khmer script)
- 𑄃𑄨𑄚𑄴𑄘𑄳𑄢𑄨𑄠 (Chakma script)
Noun
[edit]इन्द्रिय n
- Devanagari script form of indriya (“faculty”)
Declension
[edit]Declension table of "इन्द्रिय" (neuter)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | इन्द्रियं (indriyaṃ) | इन्द्रियानि (indriyāni) |
| Accusative (second) | इन्द्रियं (indriyaṃ) | इन्द्रियानि (indriyāni) |
| Instrumental (third) | इन्द्रियेन (indriyena) | इन्द्रियेहि (indriyehi) or इन्द्रियेभि (indriyebhi) |
| Dative (fourth) | इन्द्रियस्स (indriyassa) or इन्द्रियाय (indriyāya) or इन्द्रियत्थं (indriyatthaṃ) | इन्द्रियानं (indriyānaṃ) |
| Ablative (fifth) | इन्द्रियस्मा (indriyasmā) or इन्द्रियम्हा (indriyamhā) or इन्द्रिया (indriyā) | इन्द्रियेहि (indriyehi) or इन्द्रियेभि (indriyebhi) |
| Genitive (sixth) | इन्द्रियस्स (indriyassa) | इन्द्रियानं (indriyānaṃ) |
| Locative (seventh) | इन्द्रियस्मिं (indriyasmiṃ) or इन्द्रियम्हि (indriyamhi) or इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियेसु (indriyesu) |
| Vocative (calling) | इन्द्रिय (indriya) | इन्द्रियानि (indriyāni) |
Sanskrit
[edit]
Alternative forms
[edit]Alternative scripts
- ইন্দ্ৰিয় (Assamese script)
- ᬇᬦ᭄ᬤ᭄ᬭᬶᬬ (Balinese script)
- ইন্দ্রিয় (Bengali script)
- 𑰂𑰡𑰿𑰟𑰿𑰨𑰰𑰧 (Bhaiksuki script)
- 𑀇𑀦𑁆𑀤𑁆𑀭𑀺𑀬 (Brahmi script)
- ဣန္ဒြိယ (Burmese script)
- ઇન્દ્રિય (Gujarati script)
- ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ (Gurmukhi script)
- 𑌇𑌨𑍍𑌦𑍍𑌰𑌿𑌯 (Grantha script)
- ꦆꦤ꧀ꦢꦿꦶꦪ (Javanese script)
- 𑂅𑂢𑂹𑂠𑂹𑂩𑂱𑂨 (Kaithi script)
- ಇನ್ದ್ರಿಯ (Kannada script)
- ឥន្ទ្រិយ (Khmer script)
- ອິນ຺ທ຺ຣິຍ (Lao script)
- ഇന്ദ്രിയ (Malayalam script)
- ᡳᠨᡩᡵᡳᠶᠠ (Manchu script)
- 𑘂𑘡𑘿𑘟𑘿𑘨𑘱𑘧 (Modi script)
- ᠢᠨᢑᠷᠢᠶ᠋ᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦢𑧁𑧠𑦿𑧠𑧈𑧒𑧇 (Nandinagari script)
- 𑐂𑐣𑑂𑐡𑑂𑐬𑐶𑐫 (Newa script)
- ଇନ୍ଦ୍ରିଯ (Odia script)
- ꢄꢥ꣄ꢣ꣄ꢬꢶꢫ (Saurashtra script)
- 𑆅𑆤𑇀𑆢𑇀𑆫𑆴𑆪 (Sharada script)
- 𑖂𑖡𑖿𑖟𑖿𑖨𑖰𑖧 (Siddham script)
- ඉන්ද්රිය (Sinhalese script)
- 𑩐𑩑𑩯 𑪙𑩭 𑪙𑩼𑩑𑩻 (Soyombo script)
- 𑚂𑚝𑚶𑚛𑚶𑚤𑚮𑚣 (Takri script)
- இந்த்³ரிய (Tamil script)
- ఇన్ద్రియ (Telugu script)
- อินฺทฺริย (Thai script)
- ཨི་ནྡྲི་ཡ (Tibetan script)
- 𑒃𑒢𑓂𑒠𑓂𑒩𑒱𑒨 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨁𑨝𑩇𑨛𑩇𑨫𑨁𑨪 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]Most likely from BMAC language roots
(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]इन्द्रिय • (indriyá) stem, n
- power, force, the quality which belongs especially to the mighty इन्द्र (indra)
- exhibition of power, powerful act
- bodily power, power of the senses
- virile power AV. VS. ṠBr.
- semen virile VS. KātyṠr. MBh. &c.
- faculty of sense, sense, organ of sense AV. Suṡr. Mn. Ragh. Kir. &c.
- the number five as symbolical of the five senses. (In addition to the five organs of perception, बुद्धीन्द्रियाणि or ज्ञानेन्द्रियाणि, i.e. eye, ear, nose, tongue, and skin, the Hindus enumerate five organs of action, कर्मेन्द्रियाणि i.e. larynx, hand, foot, anus, and parts of generation ; between these ten organs and the soul or आत्मन् stands मनस् or mind, considered as an eleventh organ ; in the वेदान्त, मनस्, बुद्धि, अहंकार, and चित्त form the four inner or internal organs, अन्तर्-इन्द्रियाणि, so that according to this reckoning the organs are fourteen in number, each being presided over by its own ruler or नियन्तृ ; thus, the eye by the Sun, the ear by the Quarters of the world, the nose by the two अश्विन्s, the tongue by प्रचेतस्, the skin by the Wind, the voice by Fire, the hand by इन्द्र, the foot by विष्णु, the anus by मित्र, the parts of generation by प्रजापति, manas by the Moon, बुद्धि by ब्रह्मन्, अहंकार by शिव, citta by विष्णु as अच्युत ; in the न्याय philosophy each organ is connected with its own peculiar element, the nose with the Earth, the tongue with Water, the eye with Light or Fire, the skin with Air, the ear with Ether ; the जैनs divide the whole creation into five sections, according to the number of organs attributed to each being.)
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | इन्द्रियम् (indriyam) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाणि (indriyāṇi) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
| vocative | इन्द्रिय (indriya) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाणि (indriyāṇi) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
| accusative | इन्द्रियम् (indriyam) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाणि (indriyāṇi) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
| instrumental | इन्द्रियेण (indriyeṇa) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियैः (indriyaiḥ) इन्द्रियेभिः¹ (indriyebhiḥ¹) |
| dative | इन्द्रियाय (indriyāya) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| ablative | इन्द्रियात् (indriyāt) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| genitive | इन्द्रियस्य (indriyasya) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियाणाम् (indriyāṇām) |
| locative | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियेषु (indriyeṣu) |
- ¹Vedic
Descendants
[edit]- → Indonesian: indra
Noun
[edit]इन्द्रिय • (indriyá) stem, m
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | इन्द्रियः (indriyaḥ) | इन्द्रियौ (indriyau) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
इन्द्रियाः (indriyāḥ) इन्द्रियासः¹ (indriyāsaḥ¹) |
| vocative | इन्द्रिय (indriya) | इन्द्रियौ (indriyau) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
इन्द्रियाः (indriyāḥ) इन्द्रियासः¹ (indriyāsaḥ¹) |
| accusative | इन्द्रियम् (indriyam) | इन्द्रियौ (indriyau) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
इन्द्रियान् (indriyān) |
| instrumental | इन्द्रियेण (indriyeṇa) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियैः (indriyaiḥ) इन्द्रियेभिः¹ (indriyebhiḥ¹) |
| dative | इन्द्रियाय (indriyāya) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| ablative | इन्द्रियात् (indriyāt) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| genitive | इन्द्रियस्य (indriyasya) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियाणाम् (indriyāṇām) |
| locative | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियेषु (indriyeṣu) |
- ¹Vedic
Adjective
[edit]इन्द्रिय • (indriyá) stem
- Pertaining to or derived from Indra
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | इन्द्रियः (indriyaḥ) | इन्द्रियौ (indriyau) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
इन्द्रियाः (indriyāḥ) इन्द्रियासः¹ (indriyāsaḥ¹) |
| vocative | इन्द्रिय (indriya) | इन्द्रियौ (indriyau) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
इन्द्रियाः (indriyāḥ) इन्द्रियासः¹ (indriyāsaḥ¹) |
| accusative | इन्द्रियम् (indriyam) | इन्द्रियौ (indriyau) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
इन्द्रियान् (indriyān) |
| instrumental | इन्द्रियेण (indriyeṇa) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियैः (indriyaiḥ) इन्द्रियेभिः¹ (indriyebhiḥ¹) |
| dative | इन्द्रियाय (indriyāya) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| ablative | इन्द्रियात् (indriyāt) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| genitive | इन्द्रियस्य (indriyasya) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियाणाम् (indriyāṇām) |
| locative | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियेषु (indriyeṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | इन्द्रिया (indriyā) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाः (indriyāḥ) |
| vocative | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाः (indriyāḥ) |
| accusative | इन्द्रियाम् (indriyām) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाः (indriyāḥ) |
| instrumental | इन्द्रियया (indriyayā) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियाभिः (indriyābhiḥ) |
| dative | इन्द्रियायै (indriyāyai) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियाभ्यः (indriyābhyaḥ) |
| ablative | इन्द्रियायाः (indriyāyāḥ) इन्द्रियायै² (indriyāyai²) |
इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियाभ्यः (indriyābhyaḥ) |
| genitive | इन्द्रियायाः (indriyāyāḥ) इन्द्रियायै² (indriyāyai²) |
इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियाणाम् (indriyāṇām) |
| locative | इन्द्रियायाम् (indriyāyām) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियासु (indriyāsu) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | इन्द्रियम् (indriyam) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाणि (indriyāṇi) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
| vocative | इन्द्रिय (indriya) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाणि (indriyāṇi) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
| accusative | इन्द्रियम् (indriyam) | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रियाणि (indriyāṇi) इन्द्रिया¹ (indriyā¹) |
| instrumental | इन्द्रियेण (indriyeṇa) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियैः (indriyaiḥ) इन्द्रियेभिः¹ (indriyebhiḥ¹) |
| dative | इन्द्रियाय (indriyāya) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| ablative | इन्द्रियात् (indriyāt) | इन्द्रियाभ्याम् (indriyābhyām) | इन्द्रियेभ्यः (indriyebhyaḥ) |
| genitive | इन्द्रियस्य (indriyasya) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियाणाम् (indriyāṇām) |
| locative | इन्द्रिये (indriye) | इन्द्रिययोः (indriyayoḥ) | इन्द्रियेषु (indriyeṣu) |
- ¹Vedic
Categories:
- Pali lemmas
- Pali nouns
- Pali nouns in Devanagari script
- Pali neuter nouns
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit nouns
- Sanskrit nouns in Devanagari script
- Sanskrit neuter nouns
- Sanskrit a-stem nouns
- Sanskrit masculine nouns
- Sanskrit adjectives
- Sanskrit adjectives in Devanagari script
- Sanskrit a-stem adjectives