अक्षर

See also: अक्षरा and अक्षार

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अक्षर (akṣara).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ək.ʂəɾ/, [ɐk.ʃɐɾ]
• Hyphenation: अ‧क्ष‧र

Noun

अक्षर • (akṣar) m (Urdu spelling اکشر)

1. letter, character (of an alphabet)

   इस शब्द से कुछ अक्षर मिट गये हैं

   is śabd se kuch akṣar miṭ gaye ha͠i

   Some letters have been erased from this word.

2. syllable

   इस शब्द को और अक्षर जोड़ो

   is śabd ko aur akṣar joṛo

   Add more letters/syllables to this word.

Declension

Declension of अक्षर (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	अक्षर akṣar	अक्षर akṣar
oblique	अक्षर akṣar	अक्षरों akṣarõ
vocative	अक्षर akṣar	अक्षरो akṣaro

Derived terms

• अक्षरक्रम (akṣarakram)
• अक्षरगणित (akṣaragṇit, “algebra”)
• अक्षरमाला (akṣarmālā)
• अक्षरारंभ (akṣarārambh)
• मूलाक्षर (mūlākṣar)
• साक्षर (sākṣar)

 

References

• Bahri, Hardev (1989) “अक्षर”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.

Konkani

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit अक्षर (akṣara).

Pronunciation

• IPA^(key): [əkʂəɾ]

Noun

अक्षर • (akṣar) n (Latin script okxor, Kannada script ಅಕ್ಷರ್)

1. letter (of an alphabet, etc.)

References

• Pushpak Bhattacharyya (2017) IndoWordNet‎^[1]

Marathi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अक्षर (akṣara).

Pronunciation

• IPA^(key): /ək.ʂəɾ/

Noun

अक्षर • (akṣar) n

1. (grammar) letter, character (of an alphabet)

Declension

Declension of अक्षर (neut cons-stem)
direct singular	अक्षर akṣar
direct plural	अक्षरे, अक्षरं akṣare, akṣara
	singular एकवचन		plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	अक्षर akṣar		अक्षरे, अक्षरं akṣare, akṣara
oblique सामान्यरूप	अक्षरा akṣarā		अक्षरां- akṣarān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	अक्षराला akṣarālā		अक्षरांना akṣarānnā
ergative	अक्षराने, अक्षरानं akṣarāne, akṣarāna		अक्षरांनी akṣarānnī
instrumental	अक्षराशी akṣarāśī		अक्षरांशी akṣarānśī
locative सप्तमी	अक्षरात akṣarāt		अक्षरांत akṣarāt
vocative संबोधन	अक्षरा akṣarā		अक्षरांनो akṣarānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of अक्षर (neut cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular* एकवचन	plural अनेकवचन
singular subject एकवचनी कर्ता	अक्षराचा akṣarāċā	अक्षराचे akṣarāċe	अक्षराची akṣarācī	अक्षराच्या akṣarācā	अक्षराचे, अक्षराचं akṣarāċe, akṣarāċa	अक्षराची akṣarācī	अक्षराच्या akṣarācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	अक्षरांचा akṣarānċā	अक्षरांचे akṣarānċe	अक्षरांची akṣarāñcī	अक्षरांच्या akṣarāncā	अक्षरांचे, अक्षरांचं akṣarānċe, akṣarānċa	अक्षरांची akṣarāñcī	अक्षरांच्या akṣarāñcā
* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Derived terms

• मुळाक्षर (muḷākṣar)

 

Old Gujarati

Alternative forms

• अखिर (akhira)

Etymology

Borrowed from Sanskrit अक्षर (akṣara).

Noun

अक्षर • (akṣara) n

1. letter, syllable

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অক্ষৰ (Assamese script)
• ᬅᬓ᭄ᬱᬭ (Balinese script)
• অক্ষর (Bengali script)
• 𑰀𑰎𑰿𑰬𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀓𑁆𑀱𑀭 (Brahmi script)
• အက္ၑရ (Burmese script)
• અક્ષર (Gujarati script)
• ਅਕ੍ਸ਼ਰ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌕𑍍𑌷𑌰 (Grantha script)
• ꦄꦏ꧀ꦰꦫ (Javanese script)
• 𑂃𑂍𑂹𑂭𑂩 (Kaithi script)
• ಅಕ್ಷರ (Kannada script)
• អក្ឞរ (Khmer script)
• ອກ຺ຩຣ (Lao script)
• അക്ഷര (Malayalam script)
• ᠠᡬᢢᠠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘎𑘿𑘬𑘨 (Modi script)
• ᠠᢉᢔᠠᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦠𑦮𑧠𑧌𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐎𑑂𑐲𑐬 (Newa script)
• ଅକ୍ଷର (Odia script)
• ꢂꢒ꣄ꢰꢬ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆑𑇀𑆰𑆫 (Sharada script)
• 𑖀𑖎𑖿𑖬𑖨 (Siddham script)
• අක්‍ෂර (Sinhalese script)
• 𑩐𑩜 𑪙𑪀𑩼 (Soyombo script)
• 𑚀𑚊𑚶𑚤 (Takri script)
• அக்ஷர (Tamil script)
• అక్షర (Telugu script)
• อกฺษร (Thai script)
• ཨ་ཀྵ་ར (Tibetan script)
• 𑒁𑒏𑓂𑒭𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨋𑩇𑨯𑨫 (Zanabazar Square script)

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐk.ʂɐ́.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɐk.ʂɐ.ɾɐ/

Etymology 1

From अ- (a-) +‎ क्षर (kṣara, “perishable”).

Adjective

अक्षर • (akṣara)

1. imperishable
2. unalterable

Declension

Masculine a-stem declension of अक्षर (akṣara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरः akṣaraḥ	अक्षरौ / अक्षरा¹ akṣarau / akṣarā¹	अक्षराः / अक्षरासः¹ akṣarāḥ / akṣarāsaḥ¹
Vocative	अक्षर akṣara	अक्षरौ / अक्षरा¹ akṣarau / akṣarā¹	अक्षराः / अक्षरासः¹ akṣarāḥ / akṣarāsaḥ¹
Accusative	अक्षरम् akṣaram	अक्षरौ / अक्षरा¹ akṣarau / akṣarā¹	अक्षरान् akṣarān
Instrumental	अक्षरेण akṣareṇa	अक्षराभ्याम् akṣarābhyām	अक्षरैः / अक्षरेभिः¹ akṣaraiḥ / akṣarebhiḥ¹
Dative	अक्षराय akṣarāya	अक्षराभ्याम् akṣarābhyām	अक्षरेभ्यः akṣarebhyaḥ
Ablative	अक्षरात् akṣarāt	अक्षराभ्याम् akṣarābhyām	अक्षरेभ्यः akṣarebhyaḥ
Genitive	अक्षरस्य akṣarasya	अक्षरयोः akṣarayoḥ	अक्षराणाम् akṣarāṇām
Locative	अक्षरे akṣare	अक्षरयोः akṣarayoḥ	अक्षरेषु akṣareṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of अक्षरा (akṣarā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरा akṣarā	अक्षरे akṣare	अक्षराः akṣarāḥ
Vocative	अक्षरे akṣare	अक्षरे akṣare	अक्षराः akṣarāḥ
Accusative	अक्षराम् akṣarām	अक्षरे akṣare	अक्षराः akṣarāḥ
Instrumental	अक्षरया / अक्षरा¹ akṣarayā / akṣarā¹	अक्षराभ्याम् akṣarābhyām	अक्षराभिः akṣarābhiḥ
Dative	अक्षरायै akṣarāyai	अक्षराभ्याम् akṣarābhyām	अक्षराभ्यः akṣarābhyaḥ
Ablative	अक्षरायाः / अक्षरायै² akṣarāyāḥ / akṣarāyai²	अक्षराभ्याम् akṣarābhyām	अक्षराभ्यः akṣarābhyaḥ
Genitive	अक्षरायाः / अक्षरायै² akṣarāyāḥ / akṣarāyai²	अक्षरयोः akṣarayoḥ	अक्षराणाम् akṣarāṇām
Locative	अक्षरायाम् akṣarāyām	अक्षरयोः akṣarayoḥ	अक्षरासु akṣarāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter root-stem declension of अक्षरम् (akṣaram)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरन् akṣaran	अक्षरमी akṣaramī	अक्षरमि akṣarami
Vocative	अक्षरन् akṣaran	अक्षरमी akṣaramī	अक्षरमि akṣarami
Accusative	अक्षरन् akṣaran	अक्षरमी akṣaramī	अक्षरमि akṣarami
Instrumental	अक्षरमा akṣaramā	अक्षरन्भ्याम् akṣaranbhyām	अक्षरन्भिः akṣaranbhiḥ
Dative	अक्षरमे akṣarame	अक्षरन्भ्याम् akṣaranbhyām	अक्षरन्भ्यः akṣaranbhyaḥ
Ablative	अक्षरमः akṣaramaḥ	अक्षरन्भ्याम् akṣaranbhyām	अक्षरन्भ्यः akṣaranbhyaḥ
Genitive	अक्षरमः akṣaramaḥ	अक्षरमोः akṣaramoḥ	अक्षरमाम् akṣaramām
Locative	अक्षरमि akṣarami	अक्षरमोः akṣaramoḥ	अक्षरन्सु akṣaransu

Noun

अक्षर • (akṣára) stem, n

1. syllable
2. the syllable om
3. letter
4. vowel
5. sound
6. word
7. a name of Brahma
8. water
9. final beatitude, religious austerity, a sacrifice (lexicography)
10. Achyranthes aspera (prickly chaff flower, devil's horsewhip)

Declension

Neuter a-stem declension of अक्षर (akṣára)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरम् akṣáram	अक्षरे akṣáre	अक्षराणि / अक्षरा¹ akṣárāṇi / akṣárā¹
Vocative	अक्षर ákṣara	अक्षरे ákṣare	अक्षराणि / अक्षरा¹ ákṣarāṇi / ákṣarā¹
Accusative	अक्षरम् akṣáram	अक्षरे akṣáre	अक्षराणि / अक्षरा¹ akṣárāṇi / akṣárā¹
Instrumental	अक्षरेण akṣáreṇa	अक्षराभ्याम् akṣárābhyām	अक्षरैः / अक्षरेभिः¹ akṣáraiḥ / akṣárebhiḥ¹
Dative	अक्षराय akṣárāya	अक्षराभ्याम् akṣárābhyām	अक्षरेभ्यः akṣárebhyaḥ
Ablative	अक्षरात् akṣárāt	अक्षराभ्याम् akṣárābhyām	अक्षरेभ्यः akṣárebhyaḥ
Genitive	अक्षरस्य akṣárasya	अक्षरयोः akṣárayoḥ	अक्षराणाम् akṣárāṇām
Locative	अक्षरे akṣáre	अक्षरयोः akṣárayoḥ	अक्षरेषु akṣáreṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Descendants

• Dardic:
  • Kashmiri: اَچھُر (achur)
• Eastern:
  • Magadhi Prakrit:
    • Assamese: আখৰ (akhor)
    • Maithili: आखर (ākhar)
    • Odia: ଆଖର (ākhara)
• Southern:
  • Helu Prakrit:
    • Dhivehi: އަކުރު (akuru)
    • Sinhalese: අකුර (akura)
• Central:
  • Sauraseni Prakrit:
    • Hindustani:
      • Hindi: अंछर (añchar), आखर (ākhar)
      • Urdu: اَچھَر (achar), آکھَر (ākhar)
    • Kumaoni: आँखर
    • Nepali: आखर (ākhar)
    • Punjabi: ਅੱਖਰ (akkhar)
    • Sindhi: اکر (akharu)
      • Kachchi: અખર (akhar)
• Western:
  • Marwari: आखर (ākhar), अच्छर (acchar)
• Pali: akkhara (see there for further descendants)
• → Badui: ᮃᮊ᮪ᮞᮛ (aksara)
• → Bengali: অক্ষর (okkhor)
• → English: aksara
• → Gujarati: અક્ષર (akṣar)
• → Hindi: अक्षर (akṣar)
• → Kannada: ಅಕ್ಷರ (akṣara)
• → Khmer: អក្សរ (ʼaksɑɑ)
• → Lao: ອັກສອນ (ʼak sǭn)
• → Malay: aksara
  • Indonesian: aksara
• → Marathi: अक्षर (akṣar)
• → Nepali: अक्षर (akṣar)
• → Old Javanese: akṣara
  • > Javanese: ꦲꦏ꧀ꦱꦫ (aksara) (inherited)
  • → Balinese: ᬅᬓ᭄ᬱᬭ (aksara)
• → Sasak: ᬅᬓ᭄ᬱᬭ (aksara)
• → Sundanese: ᮃᮊ᮪ᮞᮛ (aksara)
• → Tamil: அட்சரம் (aṭcaram)
• → Telugu: అక్షరము (akṣaramu), అక్షరం (akṣaraṁ), అక్కరము (akkaramu)
• → Thai: อักษร (àk-sɔ̌ɔn)
• → Tocharian B: akṣār
• → Urdu: اکشر (akṣar)

Etymology 2

From a root क्षर् (kṣar, “to flow, melt, perish”), from which a feminine अक्षरा (akṣarā) appears in the Rigveda with a meaning of "word" or "speech".

Noun

अक्षर • (akṣara) stem, m

1. sword (lexicography)
2. Siva (lexicography)
3. Vishnu (lexicography)

References

• Monier Williams (1899) “अक्षर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 003.