պատշաճ

Armenian

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian պատշաճ (patšač).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /pɑtˈʃɑt͡ʃ/, [pɑtʃɑ́t͡ʃ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /bɑdˈʃɑd͡ʒ/, [bɑdʃɑ́d͡ʒ]

Adjective

պատշաճ • (patšač) (superlative ամենապատշաճ)

1. due, fit, proper, decent, decorous, becoming, seemly, appropriate

   պատշաճ կերպով, ըստ պատշաճի ― patšač kerpov, əst patšači ― duly

Declension

nominalized, i-type (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	պատշաճ (patšač)	պատշաճներ (patšačner)
dative	պատշաճի (patšači)	պատշաճների (patšačneri)
ablative	պատշաճից (patšačicʻ)	պատշաճներից (patšačnericʻ)
instrumental	պատշաճով (patšačov)	պատշաճներով (patšačnerov)
locative	պատշաճում (patšačum)	պատշաճներում (patšačnerum)
	definite forms
nominative	պատշաճը/պատշաճն (patšačə/patšačn)	պատշաճները/պատշաճներն (patšačnerə/patšačnern)
dative	պատշաճին (patšačin)	պատշաճներին (patšačnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	պատշաճս (patšačs)	պատշաճներս (patšačners)
dative	պատշաճիս (patšačis)	պատշաճներիս (patšačneris)
ablative	պատշաճիցս (patšačicʻs)	պատշաճներիցս (patšačnericʻs)
instrumental	պատշաճովս (patšačovs)	պատշաճներովս (patšačnerovs)
locative	պատշաճումս (patšačums)	պատշաճներումս (patšačnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	պատշաճդ (patšačd)	պատշաճներդ (patšačnerd)
dative	պատշաճիդ (patšačid)	պատշաճներիդ (patšačnerid)
ablative	պատշաճիցդ (patšačicʻd)	պատշաճներիցդ (patšačnericʻd)
instrumental	պատշաճովդ (patšačovd)	պատշաճներովդ (patšačnerovd)
locative	պատշաճումդ (patšačumd)	պատշաճներումդ (patšačnerumd)

Related terms

• պատշաճել (patšačel)
• հավուր պատշաճի (havur patšači)

Old Armenian

Etymology

By assimilation from earlier *պատսաճ (*patsač), borrowed from a Middle Iranian word of the shape patsāč-, composed of *pati- (a preverb) and *cāčáyati (“to prepare, make ready”).

For the ս...ճ (s...č) assimilation to շ...ճ (š...č) compare աստիճան (astičan) → աշտիճան (aštičan), սոճի (soči) → շոճի (šoči), աստուճ (astuč) → աշտուճ (aštuč).

Adjective

պատշաճ • (patšač)

1. suitable, convenient, proper

   պատշաճք ― patšačkʻ ― decency, decorum, propriety, conveniency

   ըստ պատշաճի, ըստ պատշաճից ― əst patšači, əst patšačicʻ ― conveniently, duly, a propos, pertinently, decently, seemly, seasonably

   պատշաճ է, պարտաւ պատշաճ է ― patšač ē, partaw patšač ē ― it is proper, suitable, right, it becomes

   չէ պատշաճ ― čʻē patšač ― it is not seemly or befitting

   ըստ ոչ պատշաճի ― əst očʻ patšači ― unseasonable

   լնուլ զպարտս պատշաճից ― lnul zparts patšačicʻ ― to behave with propriety, decorum, good breeding or politeness

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	պատշաճ (patšač)		պատշաճք (patšačkʻ)
genitive	պատշաճի (patšači)		պատշաճից (patšačicʻ)
dative	պատշաճի (patšači)		պատշաճից (patšačicʻ)
accusative	պատշաճ (patšač)		պատշաճս (patšačs)
ablative	պատշաճէ (patšačē)		պատշաճից (patšačicʻ)
instrumental	պատշաճիւ (patšačiw)		պատշաճիւք (patšačiwkʻ)
locative	պատշաճի (patšači)		պատշաճս (patšačs)

Derived terms

• ամենապատշաճ (amenapatšač)
• անպատշաճ (anpatšač)
• անպատշաճաբար (anpatšačabar)
• անպատշաճագոյն (anpatšačagoyn)
• անպատշաճախօս (anpatšačaxōs)
• անպատշաճական (anpatšačakan)
• անպատշաճապէս (anpatšačapēs)
• անպատշաճութիւն (anpatšačutʻiwn)
• առպատշաճաբար (aṙpatšačabar)
• բարեպատշաճապէս (barepatšačapēs)
• գեղապատշաճ (gełapatšač)
• համապատշաճեցուցեալ (hamapatšačecʻucʻeal)
• մարթուպատշաճ (martʻupatšač)
• պատշաճաբար (patšačabar)
• պատշաճագեղ (patšačageł)
• պատշաճագոյն (patšačagoyn)
• պատշաճադատ (patšačadat)
• պատշաճական (patšačakan)
• պատշաճակերտ (patšačakert)
• պատշաճապէս (patšačapēs)
• պատշաճաւոր (patšačawor)
• պատշաճեմ (patšačem)
• պատշաճեցուցանեմ (patšačecʻucʻanem)
• պատշաճիմ (patšačim)
• պատշաճող (patšačoł)
• պատշաճողական (patšačołakan)
• պատշաճողութիւն (patšačołutʻiwn)
• պատշաճութիւն (patšačutʻiwn)
• պատշաճումն (patšačumn)
• պարտուպատշաճ (partupatšač)

 

Descendants

• → Armenian: պատշաճ (patšač) (learned)

References

• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պատշաճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 47
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պատշաճ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Benveniste, Émile (1964) “Éléments parthes en arménien”, in Revue des Études Arméniennes. Nouvelle série‎^[1] (in French), volume 1, page 6 of 1–39
• Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 225
• Livshits, Vladimir (2006) “Armeno-Partho-Sogdica”, in Iran and the Caucasus‎^[2], volume 10, number 1, page 82
• Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 902
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “պատշաճ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn, Venice: S. Lazarus Armenian Academy