պատմեմ
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]Borrowed from a Middle Iranian cognate of Persian پیمودن (peymudan, “to measure”).[1][2][3][4][5] See it for more.
There has been some scepticism about this etymology due to the combining form -պատում (-patum) and the difference in meaning,[6][7] but the combining form can be explained as a back-formation from պատմ- (patm-), and the sense development can be explained as "to measure words, to weigh one's words" → "to speak in a measured, controlled or truthful way".[8] The same sense development is seen in the Tajik cognate паймудан (paymudan, “to measure; to relate, tell, narrate”).
Verb
[edit]պատմեմ • (patmem)
- (transitive) to relate, tell, narrate, recount
- 5th century, Bible, Matthew 8.33:
- Եւ խոզարածքն փախեան, եւ երթեալ ի քաղաքն պատմեցին զամենայն, եւ զիրս դիւահարացն:
- Ew xozarackʻn pʻaxean, ew ertʻeal i kʻałakʻn patmecʻin zamenayn, ew zirs diwaharacʻn:
- Those tending the pigs ran off, went into the town and reported all this, including what had happened to the demon-possessed men.
- Եւ խոզարածքն փախեան, եւ երթեալ ի քաղաքն պատմեցին զամենայն, եւ զիրս դիւահարացն:
Usage notes
[edit]Has the combining form -պատում (-patum).
Conjugation
[edit]active
| infinitive | պատմել (patmel) | participle | պատմեցեալ, պատմեալ (patmecʻeal, patmeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | պատմեց- (patmecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմեմ (patmem) | պատմես (patmes) | պատմէ (patmē) | պատմեմք (patmemkʻ) | պատմէք (patmēkʻ) | պատմեն (patmen) | |
| imperfect | պատմէի, պատմեի* (patmēi, patmei*) | պատմէիր, պատմեիր* (patmēir, patmeir*) | պատմէր (patmēr) | պատմէաք, պատմեաք* (patmēakʻ, patmeakʻ*) | պատմէիք, պատմեիք* (patmēikʻ, patmeikʻ*) | պատմէին, պատմեին* (patmēin, patmein*) | |
| aorist | պատմեցի (patmecʻi) | պատմեցեր (patmecʻer) | պատմեաց (patmeacʻ) | պատմեցաք (patmecʻakʻ) | պատմեցէք, պատմեցիք (patmecʻēkʻ, patmecʻikʻ) | պատմեցին (patmecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիցեմ (patmicʻem) | պատմիցես (patmicʻes) | պատմիցէ (patmicʻē) | պատմիցեմք (patmicʻemkʻ) | պատմիցէք (patmicʻēkʻ) | պատմիցեն (patmicʻen) | |
| aorist | պատմեցից (patmecʻicʻ) | պատմեսցես (patmescʻes) | պատմեսցէ (patmescʻē) | պատմեսցուք (patmescʻukʻ) | պատմեսջիք (patmesǰikʻ) | պատմեսցեն (patmescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | պատմեա՛ (patmeá) | — | — | պատմեցէ՛ք (patmecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | պատմեսջի՛ր (patmesǰír) | — | — | պատմեսջի՛ք (patmesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ պատմեր (mí patmer) | — | — | մի՛ պատմէք (mí patmēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | պատմել, պատմիլ* (patmel, patmil*) | participle | պատմեցեալ, պատմեալ (patmecʻeal, patmeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | պատմեց- (patmecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիմ (patmim) | պատմիս (patmis) | պատմի (patmi) | պատմիմք (patmimkʻ) | պատմիք (patmikʻ) | պատմին (patmin) | |
| imperfect | պատմէի (patmēi) | պատմէիր (patmēir) | պատմէր, պատմիւր (patmēr, patmiwr) | պատմէաք (patmēakʻ) | պատմէիք (patmēikʻ) | պատմէին (patmēin) | |
| aorist | պատմեցայ (patmecʻay) | պատմեցար (patmecʻar) | պատմեցաւ (patmecʻaw) | պատմեցաք (patmecʻakʻ) | պատմեցայք (patmecʻaykʻ) | պատմեցան (patmecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիցիմ (patmicʻim) | պատմիցիս (patmicʻis) | պատմիցի (patmicʻi) | պատմիցիմք (patmicʻimkʻ) | պատմիցիք (patmicʻikʻ) | պատմիցին (patmicʻin) | |
| aorist | պատմեցայց (patmecʻaycʻ) | պատմեսցիս (patmescʻis) | պատմեսցի (patmescʻi) | պատմեսցուք (patmescʻukʻ) | պատմեսջիք (patmesǰikʻ) | պատմեսցին (patmescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | պատմեա՛ց (patmeácʻ) | — | — | պատմեցարո՛ւք (patmecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | պատմեսջի՛ր (patmesǰír) | — | — | պատմեսջի՛ք (patmesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ պատմիր (mí patmir) | — | — | մի՛ պատմիք (mí patmikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
[edit]- անպատմաբար (anpatmabar)
- անպատմական (anpatmakan)
- անպատմապէս (anpatmapēs)
- անպատմելի (anpatmeli)
- անպատում (anpatum)
- աշխարհապատում (ašxarhapatum)
- առակապատում (aṙakapatum)
- առաջնապատում (aṙaǰnapatum)
- առասպելապատում (aṙaspelapatum)
- աստուածապատում (astuacapatum)
- արարածապատում (araracapatum)
- արարչապատում (ararčʻapatum)
- արդարապատում (ardarapatum)
- արտապատմեմ (artapatmem)
- արտապատմութիւն (artapatmutʻiwn)
- աւետարանապատում (awetaranapatum)
- բազմապատում (bazmapatum)
- բանապատմութիւն (banapatmutʻiwn)
- բարձրապատում (barjrapatum)
- դժուարապատմելի (džuarapatmeli)
- դժուարապատմութիւն (džuarapatmutʻiwn)
- դժուարապատում (džuarapatum)
- դիւրապատում (diwrapatum)
- երկայնապատում (erkaynapatum)
- երկարապատում (erkarapatum)
- ըղձապատում (əłjapatum)
- իմաստապատում (imastapatum)
- ինքնապատում (inkʻnapatum)
- իսկապատում (iskapatum)
- խառնապատում (xaṙnapatum)
- կանխապատմութիւն (kanxapatmutʻiwn)
- կարճապատում (karčapatum)
- համայնապատում (hamaynapatum)
- հանգիտապատում (hangitapatum)
- հաւաստապատում (hawastapatum)
- հիապատում (hiapatum)
- հնապատմութիւն (hnapatmutʻiwn)
- հնապատում (hnapatum)
- հոգեպատմող (hogepatmoł)
- հոգեպատմութիւն (hogepatmutʻiwn)
- հոգեպատում (hogepatum)
- հոգիապատում (hogiapatum)
- հրաշապատում (hrašapatum)
- ճարտարապատում (čartarapatum)
- ճշգրտապատում (čšgrtapatum)
- ճշմարտապատմութիւն (čšmartapatmutʻiwn)
- ճշմարտապատում (čšmartapatum)
- մանրապատում (manrapatum)
- մատենապատում (matenapatum)
- մեծապատում (mecapatum)
- յաճախապատում (yačaxapatum)
- յայտապատում (yaytapatum)
- յառաջապատմեմ (yaṙaǰapatmem)
- յառաջապատում (yaṙaǰapatum)
- յատկապատում (yatkapatum)
- յստակապատում (ystakapatum)
- նախապատմելի (naxapatmeli)
- նախապատմեմ (naxapatmem)
- նախապատմութիւն (naxapatmutʻiwn)
- նախապատում (naxapatum)
- նորապատում (norapatum)
- շարապատմեմ (šarapatmem)
- շնորհապատում (šnorhapatum)
- ողջունապատում (ołǰunapatum)
- ուղղապատում (ułłapatum)
- պատմաբան (patmaban)
- պատմաբանեմ (patmabanem)
- պատմաբանիչ (patmabaničʻ)
- պատմաբանող (patmabanoł)
- պատմաբանութիւն (patmabanutʻiwn)
- պատմագիր (patmagir)
- պատմագով (patmagov)
- պատմագրական (patmagrakan)
- պատմագրապէս (patmagrapēs)
- պատմագրեմ (patmagrem)
- պատմագրող (patmagroł)
- պատմագրութիւն (patmagrutʻiwn)
- պատմադրութիւն (patmadrutʻiwn)
- պատմած (patmac)
- պատմակից (patmakicʻ)
- պատմարան (patmaran)
- պատմաւոր (patmawor)
- պատմիչ (patmičʻ)
- պատմող (patmoł)
- պատմողաբան (patmołaban)
- պատմողաբար (patmołabar)
- պատմողական (patmołakan)
- պատմութիւն (patmutʻiwn)
- սուտապատում (sutapatum)
- ստապատում (stapatum)
- ստուգապատում (stugapatum)
- վերապատմեմ (verapatmem)
- վիպապատում (vipapatum)
- քրիստոսապատում (kʻristosapatum)
- օրինապատում (ōrinapatum)
Related terms
[edit]- պայման (payman)
Descendants
[edit]- Armenian: պատմել (patmel)
References
[edit]- ^ Windischmann, Friedrich (1846) Über die Grundlage des Armenischen im arischen Sprachstamme (in German), München: Königlich-Bayerische Akad. der Wiss., pages 42–43
- ^ Lagarde, Paul de (1854) Zur Urgeschichte der Armenier: ein philologischer Versuch (in German), Berlin: W. Hertz, page 9
- ^ Müller, Friedrich (1863) “Beiträge zur Lautlehre der armenischen Sprache III”, in Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe (in German), volume 42, page 250
- ^ Müller, Friedrich (1864) “Beiträge zur Kenntniss der neupersischen Dialekte II. Kurmânǵî-Dialekt der Kurdensprache”, in Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe (in German), volume 46, page 463
- ^ Hübschmann, Heinrich (1877) “Ueber die stellung des armenischen im kreise der indogermanischen sprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen[1] (in German), volume 23, number 1, page 19 of 5–49
- ^ Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 224
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պատում”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 51ab
- ^ Belardi, Walter (1961) “Sull’origine delle voci armene antiche inizianti con -pat”, in Handes Amsorya[2] (in Italian), volume 75, numbers 10–12, Vienna, columns 622–623
Further reading
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պատմեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “պատմել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 627a
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “պատմեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy