պաշտեմ

Old Armenian

Etymology

From *պարշտեմ (*parštem), from *պարիշտեմ (*parištem), from *պարիշտ (*parišt), from Parthian *parišt-, from Iranian *pari-štā- (literally “standing around”). Compare Middle Persian plst- (parist-), plstytn' (paristīdan, “to serve; to minister in a ritual; to worship”), Persian (parast-), (parastidan, “to worship”). The earlier form *պարիշտ (*parišt) survives in compounds: բարեպարիշտ (bareparišt), կռապարիշտ (kṙaparišt), ամբարիշտ (ambarišt), etc. See also պաշտօն (paštōn).

Verb

պաշտեմ • (paštem)

(transitive) to minister, to serve, to wait on
(transitive) to administer, to confer; to officiate; to provide, to furnish; to exercise, to employ
պաշտել զխորհուրդս ― paštel zxorhurds ― to administer the Sacraments

պաշտել զծառայութիւն ― paštel zcaṙayutʻiwn ― to serve
(mediopassive, intransitive) to serve, to be useful, to be employed

Conjugation

active
		singular			plural
infinitive		պաշտել (paštel)		participle	պաշտեցեալ, պաշտեալ (paštecʻeal, pašteal)
causative		—		aorist stem	պաշտեց- (paštecʻ-)

		1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
indicative
	present	պաշտեմ (paštem)	պաշտես (paštes)	պաշտէ (paštē)	պաշտեմք (paštemkʻ)	պաշտէք (paštēkʻ)	պաշտեն (pašten)
	imperfect	պաշտէի, պաշտեի* (paštēi, paštei*)	պաշտէիր, պաշտեիր* (paštēir, pašteir*)	պաշտէր (paštēr)	պաշտէաք, պաշտեաք* (paštēakʻ, pašteakʻ*)	պաշտէիք, պաշտեիք* (paštēikʻ, pašteikʻ*)	պաշտէին, պաշտեին* (paštēin, paštein*)
	aorist	պաշտեցի (paštecʻi)	պաշտեցեր (paštecʻer)	պաշտեաց (pašteacʻ)	պաշտեցաք (paštecʻakʻ)	պաշտեցէք, պաշտեցիք (paštecʻēkʻ, paštecʻikʻ)	պաշտեցին (paštecʻin)
subjunctive
	present	պաշտիցեմ (pašticʻem)	պաշտիցես (pašticʻes)	պաշտիցէ (pašticʻē)	պաշտիցեմք (pašticʻemkʻ)	պաշտիցէք (pašticʻēkʻ)	պաշտիցեն (pašticʻen)
	aorist	պաշտեցից (paštecʻicʻ)	պաշտեսցես (paštescʻes)	պաշտեսցէ (paštescʻē)	պաշտեսցուք (paštescʻukʻ)	պաշտեսջիք (paštesǰikʻ)	պաշտեսցեն (paštescʻen)
imperatives
	imperative	—	պաշտեա՛ (pašteá)	—	—	պաշտեցէ՛ք (paštecʻḗkʻ)	—
	cohortative	—	պաշտեսջի՛ր (paštesǰír)	—	—	պաշտեսջի՛ք (paštesǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ պաշտեր (mí pašter)	—	—	մի՛ պաշտէք (mí paštēkʻ)	—

rare

mediopassive
		singular			plural
infinitive		պաշտել, պաշտիլ* (paštel, paštil*)		participle	պաշտեցեալ, պաշտեալ (paštecʻeal, pašteal)
causative		—		aorist stem	պաշտեց- (paštecʻ-)

		1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
indicative
	present	պաշտիմ (paštim)	պաշտիս (paštis)	պաշտի (pašti)	պաշտիմք (paštimkʻ)	պաշտիք (paštikʻ)	պաշտին (paštin)
	imperfect	պաշտէի (paštēi)	պաշտէիր (paštēir)	պաշտէր, պաշտիւր (paštēr, paštiwr)	պաշտէաք (paštēakʻ)	պաշտէիք (paštēikʻ)	պաշտէին (paštēin)
	aorist	պաշտեցայ (paštecʻay)	պաշտեցար (paštecʻar)	պաշտեցաւ (paštecʻaw)	պաշտեցաք (paštecʻakʻ)	պաշտեցայք (paštecʻaykʻ)	պաշտեցան (paštecʻan)
subjunctive
	present	պաշտիցիմ (pašticʻim)	պաշտիցիս (pašticʻis)	պաշտիցի (pašticʻi)	պաշտիցիմք (pašticʻimkʻ)	պաշտիցիք (pašticʻikʻ)	պաշտիցին (pašticʻin)
	aorist	պաշտեցայց (paštecʻaycʻ)	պաշտեսցիս (paštescʻis)	պաշտեսցի (paštescʻi)	պաշտեսցուք (paštescʻukʻ)	պաշտեսջիք (paštesǰikʻ)	պաշտեսցին (paštescʻin)
imperatives
	imperative	—	պաշտեա՛ց (pašteácʻ)	—	—	պաշտեցարո՛ւք (paštecʻarúkʻ)	—
	cohortative	—	պաշտեսջի՛ր (paštesǰír)	—	—	պաշտեսջի՛ք (paštesǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ պաշտիր (mí paštir)	—	—	մի՛ պաշտիք (mí paštikʻ)	—

post-classical

Derived terms

աղանդապաշտ (ałandapašt)
ամենաբարեպաշտ (amenabarepašt)
ամենաբարեպաշտիկ (amenabarepaštik)
անասնապաշտութիւն (anasnapaštutʻiwn)
անաստուածպաշտութիւն (anastuacpaštutʻiwn)
անձնապաշտ (anjnapašt)
անպաշտելի (anpašteli)
աստուածապաշտ (astuacapašt)
աստուածապաշտագոյն (astuacapaštagoyn)
աստուածապաշտութիւն (astuacapaštutʻiwn)
աստուածպաշտութիւն (astuacpaštutʻiwn)
արարչապաշտ (ararčʻapašt)
արեգակնապաշտ (aregaknapašt)
արեգնապաշտ (aregnapašt)
արեւապաշտ (arewapašt)
արեւպաշտ (arewpašt)
արձանապաշտութիւն (arjanapaštutʻiwn)
բարեպաշտ (barepašt)
բարեպաշտաբար (barepaštabar)
բարեպաշտագոյն (barepaštagoyn)
բարեպաշտանամ (barepaštanam)
բարեպաշտապէս (barepaštapēs)
բարեպաշտելութիւն (barepaštelutʻiwn)
բարեպաշտեմ (barepaštem)
բարեպաշտիկ (barepaštik)
բարեպաշտիմ (barepaštim)
բարեպաշտութիւն (barepaštutʻiwn)
բարեպաշտուհի (barepaštuhi)
գինեպաշտ (ginepašt)
գինեպաշտութիւն (ginepaštutʻiwn)
գիշերապաշտութիւն (gišerapaštutʻiwn)
դժպաշտութեամբ (džpaštutʻeamb)
դիապաշտութիւն (diapaštutʻiwn)
դիցապաշտ (dicʻapašt)
դիցապաշտութիւն (dicʻapaštutʻiwn)
դիւապաշտ (diwapašt)
դիւապաշտութիւն (diwapaštutʻiwn)
դիւցապաշտ (diwcʻapašt)
դիւցապաշտութիւն (diwcʻapaštutʻiwn)
երեսպաշտութիւն (erespaštutʻiwn)
երկապաշտ (erkapašt)
լուսնապաշտ (lusnapašt)
խաչապաշտ (xačʻapašt)
կամապաշտ (kamapašt)
կամապաշտութիւն (kamapaštutʻiwn)
կատուապաշտութիւն (katuapaštutʻiwn)
կռապաշտ (kṙapašt)
կռապաշտական (kṙapaštakan)
կռապաշտամունք (kṙapaštamunkʻ)
կռապաշտեմ (kṙapaštem)
կռապաշտեցուցանեմ (kṙapaštecʻucʻanem)
կռապաշտիմ (kṙapaštim)
կռապաշտութիւն (kṙapaštutʻiwn)
կրակապաշտ (krakapašt)
կրակապաշտութիւն (krakapaštutʻiwn)
հրապաշտ (hrapašt)
հրապաշտութիւն (hrapaštutʻiwn)
ճշմարտապաշտ (čšmartapašt)
մամոնապաշտ (mamonapašt)
մարդապաշտ (mardapašt)
մարդապաշտութիւն (mardapaštutʻiwn)
մարմնապաշտ (marmnapašt)
միապաշտութիւն (miapaštutʻiwn)
մշտապաշտելի (mštapašteli)
մոգպաշտէ (mogpaštē)
մոխրապաշտ (moxrapašt)
մոխրապաշտութիւն (moxrapaštutʻiwn)
յաճախապաշտ (yačaxapašt)
նախապաշտիմ (naxapaštim)
նիւթապաշտ (niwtʻapašt)
նիւթապաշտութիւն (niwtʻapaštutʻiwn)
նշանապաշտութիւն (nšanapaštutʻiwn)
որովայնապաշտ (orovaynapašt)
ուղղապաշտութիւն (ułłapaštutʻiwn)
ուրուապաշտ (uruapašt)
չարապաշտ (čʻarapašt)
չարապաշտութիւն (čʻarapaštutʻiwn)
պաշտակ (paštak)
պաշտամունք (paštamunkʻ)
պաշտելութիւն (paštelutʻiwn)
պաշտումն (paštumn)
պատկերապաշտ (patkerapašt)
պատկերապաշտութիւն (patkerapaštutʻiwn)
տարապաշտ (tarapašt)
տարրապաշտ (tarrapašt)
փայտապաշտ (pʻaytapašt)
փայտապաշտութիւն (pʻaytapaštutʻiwn)
քարապաշտ (kʻarapašt)
քարապաշտութիւն (kʻarapaštutʻiwn)
քրիստոսապաշտ (kʻristosapašt)
օձապաշտ (ōjapašt)
օձապաշտութիւն (ōjapaštutʻiwn)

Related terms

ամբարիշտ (ambarišt)
ամենամպարիշտ (amenamparišt)
ամպարիշտ (amparišt)
ամպարշտաբար (amparštabar)
ամպարշտագոյն (amparštagoyn)
ամպարշտեմ (amparštem)
ամպարշտիմ (amparštim)
ամպարշտութիւն (amparštutʻiwn)
անպարշտութիւն (anparštutʻiwn)
բազմամբարիշտ (bazmambarišt)
բարեպարիշտ (bareparišt)
բերանապարիշտ (beranaparišt)
դժպարիշտ (džparišt)
զրապարիշտ (zraparišt)
կռապարիշտ (kṙaparišt)
մարդապարիշտ (mardaparišt)
պաշտօն (paštōn)
պարշտակից (parštakicʻ)
պարշտելի (paršteli)
պարշտութիւն (parštutʻiwn)
վատապարիշտ (vataparišt)
վատապարշտութիւն (vataparštutʻiwn)

Descendants

Armenian: պաշտել (paštel)

References

Petrosean, Matatʻeay (1879) “պաշտեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պաշտեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “պաշտել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Perixanjan, A. G. (1993) Материалы к этимологическому словарю древнеармянского языка. Часть I [Materials for the Etymological Dictionary of the Old Armenian Language. Part 1]‎^[1] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 66
MacKenzie, D. N. (1971) “paristīdan”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press