կռել
Armenian
[edit]Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /kəˈrel/, [kərél]
- (Western Armenian) IPA(key): /ɡəˈrel/, [ɡərél]
- Hyphenation: կը‧ռել
Etymology 1
[edit]Learned borrowing from Old Armenian կռեմ (kṙem).
Verb
[edit]կռել • (kṙel) (transitive)
- to hammer (metal), to forge
- to harden, to strengthen
- (figuratively) to create
Inflection
[edit]-el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | կռել (kṙel) | imperfective converb | կռում (kṙum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | կռվել (kṙvel) | simultaneous converb | կռելիս (kṙelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | կռել (kṙel) | ||||
| aorist stem | կռ- (kṙ-) | future converb I | կռելու (kṙelu) | ||||
| resultative participle | կռած (kṙac) | future converb II | կռելիք (kṙelikʻ) | ||||
| subject participle | կռող (kṙoġ) | connegative converb | կռի (kṙi) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | կռում եմ (kṙum em) | կռում ես (kṙum es) | կռում է (kṙum ē) | կռում ենք (kṙum enkʻ) | կռում եք (kṙum ekʻ) | կռում են (kṙum en) | |
| past imperfective | կռում էի (kṙum ēi) | կռում էիր (kṙum ēir) | կռում էր (kṙum ēr) | կռում էինք (kṙum ēinkʻ) | կռում էիք (kṙum ēikʻ) | կռում էին (kṙum ēin) | |
| future | կռելու եմ (kṙelu em) | կռելու ես (kṙelu es) | կռելու է (kṙelu ē) | կռելու ենք (kṙelu enkʻ) | կռելու եք (kṙelu ekʻ) | կռելու են (kṙelu en) | |
| past future | կռելու էի (kṙelu ēi) | կռելու էիր (kṙelu ēir) | կռելու էր (kṙelu ēr) | կռելու էինք (kṙelu ēinkʻ) | կռելու էիք (kṙelu ēikʻ) | կռելու էին (kṙelu ēin) | |
| present perfect | կռել եմ (kṙel em) | կռել ես (kṙel es) | կռել է (kṙel ē) | կռել ենք (kṙel enkʻ) | կռել եք (kṙel ekʻ) | կռել են (kṙel en) | |
| pluperfect | կռել էի (kṙel ēi) | կռել էիր (kṙel ēir) | կռել էր (kṙel ēr) | կռել էինք (kṙel ēinkʻ) | կռել էիք (kṙel ēikʻ) | կռել էին (kṙel ēin) | |
| aorist (past perfective) | կռեցի, կռի* (kṙecʻi, kṙi*) | կռեցիր, կռիր* (kṙecʻir, kṙir*) | կռեց (kṙecʻ) | կռեցինք, կռինք* (kṙecʻinkʻ, kṙinkʻ*) | կռեցիք, կռիք* (kṙecʻikʻ, kṙikʻ*) | կռեցին, կռին* (kṙecʻin, kṙin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | կռեմ (kṙem) | կռես (kṙes) | կռի (kṙi) | կռենք (kṙenkʻ) | կռեք (kṙekʻ) | կռեն (kṙen) | |
| past | կռեի (kṙei) | կռեիր (kṙeir) | կռեր (kṙer) | կռեինք (kṙeinkʻ) | կռեիք (kṙeikʻ) | կռեին (kṙein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կկռեմ (kkṙem) | կկռես (kkṙes) | կկռի (kkṙi) | կկռենք (kkṙenkʻ) | կկռեք (kkṙekʻ) | կկռեն (kkṙen) | |
| past | կկռեի (kkṙei) | կկռեիր (kkṙeir) | կկռեր (kkṙer) | կկռեինք (kkṙeinkʻ) | կկռեիք (kkṙeikʻ) | կկռեին (kkṙein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | կռի՛ր, կռի՛* (kṙír, kṙí*) | — | — | կռե՛ք, կռեցե՛ք** (kṙékʻ, kṙecʻékʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
-el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չկռել (čʻkṙel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չկռած (čʻkṙac) | ||||||
| subject participle | չկռող (čʻkṙoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ կռում (čʻem kṙum) | չես կռում (čʻes kṙum) | չի կռում (čʻi kṙum) | չենք կռում (čʻenkʻ kṙum) | չեք կռում (čʻekʻ kṙum) | չեն կռում (čʻen kṙum) | |
| past imperfective | չէի կռում (čʻēi kṙum) | չէիր կռում (čʻēir kṙum) | չէր կռում (čʻēr kṙum) | չէինք կռում (čʻēinkʻ kṙum) | չէիք կռում (čʻēikʻ kṙum) | չէին կռում (čʻēin kṙum) | |
| future | չեմ կռելու (čʻem kṙelu) | չես կռելու (čʻes kṙelu) | չի կռելու (čʻi kṙelu) | չենք կռելու (čʻenkʻ kṙelu) | չեք կռելու (čʻekʻ kṙelu) | չեն կռելու (čʻen kṙelu) | |
| past future | չէի կռելու (čʻēi kṙelu) | չէիր կռելու (čʻēir kṙelu) | չէր կռելու (čʻēr kṙelu) | չէինք կռելու (čʻēinkʻ kṙelu) | չէիք կռելու (čʻēikʻ kṙelu) | չէին կռելու (čʻēin kṙelu) | |
| present perfect | չեմ կռել (čʻem kṙel) | չես կռել (čʻes kṙel) | չի կռել (čʻi kṙel) | չենք կռել (čʻenkʻ kṙel) | չեք կռել (čʻekʻ kṙel) | չեն կռել (čʻen kṙel) | |
| pluperfect | չէի կռել (čʻēi kṙel) | չէիր կռել (čʻēir kṙel) | չէր կռել (čʻēr kṙel) | չէինք կռել (čʻēinkʻ kṙel) | չէիք կռել (čʻēikʻ kṙel) | չէին կռել (čʻēin kṙel) | |
| aorist (past perfective) | չկռեցի, չկռի* (čʻkṙecʻi, čʻkṙi*) | չկռեցիր, չկռիր* (čʻkṙecʻir, čʻkṙir*) | չկռեց (čʻkṙecʻ) | չկռեցինք, չկռինք* (čʻkṙecʻinkʻ, čʻkṙinkʻ*) | չկռեցիք, չկռիք* (čʻkṙecʻikʻ, čʻkṙikʻ*) | չկռեցին, չկռին* (čʻkṙecʻin, čʻkṙin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չկռեմ (čʻkṙem) | չկռես (čʻkṙes) | չկռի (čʻkṙi) | չկռենք (čʻkṙenkʻ) | չկռեք (čʻkṙekʻ) | չկռեն (čʻkṙen) | |
| past | չկռեի (čʻkṙei) | չկռեիր (čʻkṙeir) | չկռեր (čʻkṙer) | չկռեինք (čʻkṙeinkʻ) | չկռեիք (čʻkṙeikʻ) | չկռեին (čʻkṙein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ կռի (čʻem kṙi) | չես կռի (čʻes kṙi) | չի կռի (čʻi kṙi) | չենք կռի (čʻenkʻ kṙi) | չեք կռի (čʻekʻ kṙi) | չեն կռի (čʻen kṙi) | |
| past | չէի կռի (čʻēi kṙi) | չէիր կռի (čʻēir kṙi) | չէր կռի (čʻēr kṙi) | չէինք կռի (čʻēinkʻ kṙi) | չէիք կռի (čʻēikʻ kṙi) | չէին կռի (čʻēin kṙi) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ կռիր, մի՛ կռի* (mí kṙir, mí kṙi*) | — | — | մի՛ կռեք, մի՛ կռեցեք** (mí kṙekʻ, mí kṙecʻekʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
| declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| singular (singulare tantum) | ||||||||
| nominative | կռել (kṙel) | |||||||
| dative | կռելու (kṙelu) | |||||||
| ablative | կռելուց (kṙelucʻ) | |||||||
| instrumental | կռելով (kṙelov) | |||||||
| locative | կռելում (kṙelum) | |||||||
| definite forms | ||||||||
| nominative | կռելը/կռելն (kṙelə/kṙeln) | |||||||
| dative | կռելուն (kṙelun) | |||||||
| 1st person possessive forms (my) | ||||||||
| nominative | կռելս (kṙels) | |||||||
| dative | կռելուս (kṙelus) | |||||||
| ablative | կռելուցս (kṙelucʻs) | |||||||
| instrumental | կռելովս (kṙelovs) | |||||||
| locative | կռելումս (kṙelums) | |||||||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||||||
| nominative | կռելդ (kṙeld) | |||||||
| dative | կռելուդ (kṙelud) | |||||||
| ablative | կռելուցդ (kṙelucʻd) | |||||||
| instrumental | կռելովդ (kṙelovd) | |||||||
| locative | կռելումդ (kṙelumd) | |||||||
Etymology 2
[edit]Of the same origin as կռանալ (kṙanal).
Verb
[edit]- (transitive) to bend, to twist
- (intransitive) to bend over
- Synonym: կռանալ (kṙanal)
Inflection
[edit]-el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | կռել (kṙel) | imperfective converb | կռում (kṙum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | կռվել (kṙvel) | simultaneous converb | կռելիս (kṙelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | կռել (kṙel) | ||||
| aorist stem | կռ- (kṙ-) | future converb I | կռելու (kṙelu) | ||||
| resultative participle | կռած (kṙac) | future converb II | կռելիք (kṙelikʻ) | ||||
| subject participle | կռող (kṙoġ) | connegative converb | կռի (kṙi) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | կռում եմ (kṙum em) | կռում ես (kṙum es) | կռում է (kṙum ē) | կռում ենք (kṙum enkʻ) | կռում եք (kṙum ekʻ) | կռում են (kṙum en) | |
| past imperfective | կռում էի (kṙum ēi) | կռում էիր (kṙum ēir) | կռում էր (kṙum ēr) | կռում էինք (kṙum ēinkʻ) | կռում էիք (kṙum ēikʻ) | կռում էին (kṙum ēin) | |
| future | կռելու եմ (kṙelu em) | կռելու ես (kṙelu es) | կռելու է (kṙelu ē) | կռելու ենք (kṙelu enkʻ) | կռելու եք (kṙelu ekʻ) | կռելու են (kṙelu en) | |
| past future | կռելու էի (kṙelu ēi) | կռելու էիր (kṙelu ēir) | կռելու էր (kṙelu ēr) | կռելու էինք (kṙelu ēinkʻ) | կռելու էիք (kṙelu ēikʻ) | կռելու էին (kṙelu ēin) | |
| present perfect | կռել եմ (kṙel em) | կռել ես (kṙel es) | կռել է (kṙel ē) | կռել ենք (kṙel enkʻ) | կռել եք (kṙel ekʻ) | կռել են (kṙel en) | |
| pluperfect | կռել էի (kṙel ēi) | կռել էիր (kṙel ēir) | կռել էր (kṙel ēr) | կռել էինք (kṙel ēinkʻ) | կռել էիք (kṙel ēikʻ) | կռել էին (kṙel ēin) | |
| aorist (past perfective) | կռեցի, կռի* (kṙecʻi, kṙi*) | կռեցիր, կռիր* (kṙecʻir, kṙir*) | կռեց (kṙecʻ) | կռեցինք, կռինք* (kṙecʻinkʻ, kṙinkʻ*) | կռեցիք, կռիք* (kṙecʻikʻ, kṙikʻ*) | կռեցին, կռին* (kṙecʻin, kṙin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | կռեմ (kṙem) | կռես (kṙes) | կռի (kṙi) | կռենք (kṙenkʻ) | կռեք (kṙekʻ) | կռեն (kṙen) | |
| past | կռեի (kṙei) | կռեիր (kṙeir) | կռեր (kṙer) | կռեինք (kṙeinkʻ) | կռեիք (kṙeikʻ) | կռեին (kṙein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կկռեմ (kkṙem) | կկռես (kkṙes) | կկռի (kkṙi) | կկռենք (kkṙenkʻ) | կկռեք (kkṙekʻ) | կկռեն (kkṙen) | |
| past | կկռեի (kkṙei) | կկռեիր (kkṙeir) | կկռեր (kkṙer) | կկռեինք (kkṙeinkʻ) | կկռեիք (kkṙeikʻ) | կկռեին (kkṙein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | կռի՛ր, կռի՛* (kṙír, kṙí*) | — | — | կռե՛ք, կռեցե՛ք** (kṙékʻ, kṙecʻékʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
-el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չկռել (čʻkṙel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չկռած (čʻkṙac) | ||||||
| subject participle | չկռող (čʻkṙoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ կռում (čʻem kṙum) | չես կռում (čʻes kṙum) | չի կռում (čʻi kṙum) | չենք կռում (čʻenkʻ kṙum) | չեք կռում (čʻekʻ kṙum) | չեն կռում (čʻen kṙum) | |
| past imperfective | չէի կռում (čʻēi kṙum) | չէիր կռում (čʻēir kṙum) | չէր կռում (čʻēr kṙum) | չէինք կռում (čʻēinkʻ kṙum) | չէիք կռում (čʻēikʻ kṙum) | չէին կռում (čʻēin kṙum) | |
| future | չեմ կռելու (čʻem kṙelu) | չես կռելու (čʻes kṙelu) | չի կռելու (čʻi kṙelu) | չենք կռելու (čʻenkʻ kṙelu) | չեք կռելու (čʻekʻ kṙelu) | չեն կռելու (čʻen kṙelu) | |
| past future | չէի կռելու (čʻēi kṙelu) | չէիր կռելու (čʻēir kṙelu) | չէր կռելու (čʻēr kṙelu) | չէինք կռելու (čʻēinkʻ kṙelu) | չէիք կռելու (čʻēikʻ kṙelu) | չէին կռելու (čʻēin kṙelu) | |
| present perfect | չեմ կռել (čʻem kṙel) | չես կռել (čʻes kṙel) | չի կռել (čʻi kṙel) | չենք կռել (čʻenkʻ kṙel) | չեք կռել (čʻekʻ kṙel) | չեն կռել (čʻen kṙel) | |
| pluperfect | չէի կռել (čʻēi kṙel) | չէիր կռել (čʻēir kṙel) | չէր կռել (čʻēr kṙel) | չէինք կռել (čʻēinkʻ kṙel) | չէիք կռել (čʻēikʻ kṙel) | չէին կռել (čʻēin kṙel) | |
| aorist (past perfective) | չկռեցի, չկռի* (čʻkṙecʻi, čʻkṙi*) | չկռեցիր, չկռիր* (čʻkṙecʻir, čʻkṙir*) | չկռեց (čʻkṙecʻ) | չկռեցինք, չկռինք* (čʻkṙecʻinkʻ, čʻkṙinkʻ*) | չկռեցիք, չկռիք* (čʻkṙecʻikʻ, čʻkṙikʻ*) | չկռեցին, չկռին* (čʻkṙecʻin, čʻkṙin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չկռեմ (čʻkṙem) | չկռես (čʻkṙes) | չկռի (čʻkṙi) | չկռենք (čʻkṙenkʻ) | չկռեք (čʻkṙekʻ) | չկռեն (čʻkṙen) | |
| past | չկռեի (čʻkṙei) | չկռեիր (čʻkṙeir) | չկռեր (čʻkṙer) | չկռեինք (čʻkṙeinkʻ) | չկռեիք (čʻkṙeikʻ) | չկռեին (čʻkṙein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ կռի (čʻem kṙi) | չես կռի (čʻes kṙi) | չի կռի (čʻi kṙi) | չենք կռի (čʻenkʻ kṙi) | չեք կռի (čʻekʻ kṙi) | չեն կռի (čʻen kṙi) | |
| past | չէի կռի (čʻēi kṙi) | չէիր կռի (čʻēir kṙi) | չէր կռի (čʻēr kṙi) | չէինք կռի (čʻēinkʻ kṙi) | չէիք կռի (čʻēikʻ kṙi) | չէին կռի (čʻēin kṙi) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ կռիր, մի՛ կռի* (mí kṙir, mí kṙi*) | — | — | մի՛ կռեք, մի՛ կռեցեք** (mí kṙekʻ, mí kṙecʻekʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
| declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| singular (singulare tantum) | ||||||||
| nominative | կռել (kṙel) | |||||||
| dative | կռելու (kṙelu) | |||||||
| ablative | կռելուց (kṙelucʻ) | |||||||
| instrumental | կռելով (kṙelov) | |||||||
| locative | կռելում (kṙelum) | |||||||
| definite forms | ||||||||
| nominative | կռելը/կռելն (kṙelə/kṙeln) | |||||||
| dative | կռելուն (kṙelun) | |||||||
| 1st person possessive forms (my) | ||||||||
| nominative | կռելս (kṙels) | |||||||
| dative | կռելուս (kṙelus) | |||||||
| ablative | կռելուցս (kṙelucʻs) | |||||||
| instrumental | կռելովս (kṙelovs) | |||||||
| locative | կռելումս (kṙelums) | |||||||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||||||
| nominative | կռելդ (kṙeld) | |||||||
| dative | կռելուդ (kṙelud) | |||||||
| ablative | կռելուցդ (kṙelucʻd) | |||||||
| instrumental | կռելովդ (kṙelovd) | |||||||
| locative | կռելումդ (kṙelumd) | |||||||
References
[edit]- Sargsyan, Artem et al., editors (2004), “կեռ¹”, in Hayocʻ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), volume III, Yerevan: Hayastan, page 166a