աղատել

Armenian

Etymology

From Middle Armenian աղատել (aġatel).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /ɑʁɑˈtel/, [ɑʁɑtél]
• (Western Armenian) IPA^(key): /ɑʁɑˈdel/, [ɑʁɑdél]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

• Hyphenation: ա‧ղա‧տել

Verb

աղատել • (aġatel)

1. (dialectal) to lament bitterly

Inflection

-el conjugation (Eastern Armenian)

infinitive		աղատել (aġatel)		imperfective converb		աղատում (aġatum)
passive		—		simultaneous converb		աղատելիս (aġatelis)
causative		—		perfective converb		աղատել (aġatel)
aorist stem		աղատ- (aġat-)		future converb I		աղատելու (aġatelu)
resultative participle		աղատած (aġatac)		future converb II		աղատելիք (aġatelikʻ)
subject participle		աղատող (aġatoġ)		connegative converb		աղատի (aġati)
person		singular			plural
		1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
indicative		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	աղատում եմ (aġatum em)	աղատում ես (aġatum es)	աղատում է (aġatum ē)	աղատում ենք (aġatum enkʻ)	աղատում եք (aġatum ekʻ)	աղատում են (aġatum en)
	past imperfective	աղատում էի (aġatum ēi)	աղատում էիր (aġatum ēir)	աղատում էր (aġatum ēr)	աղատում էինք (aġatum ēinkʻ)	աղատում էիք (aġatum ēikʻ)	աղատում էին (aġatum ēin)
	future	աղատելու եմ (aġatelu em)	աղատելու ես (aġatelu es)	աղատելու է (aġatelu ē)	աղատելու ենք (aġatelu enkʻ)	աղատելու եք (aġatelu ekʻ)	աղատելու են (aġatelu en)
	past future	աղատելու էի (aġatelu ēi)	աղատելու էիր (aġatelu ēir)	աղատելու էր (aġatelu ēr)	աղատելու էինք (aġatelu ēinkʻ)	աղատելու էիք (aġatelu ēikʻ)	աղատելու էին (aġatelu ēin)
	present perfect	աղատել եմ (aġatel em)	աղատել ես (aġatel es)	աղատել է (aġatel ē)	աղատել ենք (aġatel enkʻ)	աղատել եք (aġatel ekʻ)	աղատել են (aġatel en)
	pluperfect	աղատել էի (aġatel ēi)	աղատել էիր (aġatel ēir)	աղատել էր (aġatel ēr)	աղատել էինք (aġatel ēinkʻ)	աղատել էիք (aġatel ēikʻ)	աղատել էին (aġatel ēin)
	aorist (past perfective)	աղատեցի, աղատի* (aġatecʻi, aġati*)	աղատեցիր, աղատիր* (aġatecʻir, aġatir*)	աղատեց (aġatecʻ)	աղատեցինք, աղատինք* (aġatecʻinkʻ, aġatinkʻ*)	աղատեցիք, աղատիք* (aġatecʻikʻ, aġatikʻ*)	աղատեցին, աղատին* (aġatecʻin, aġatin*)
subjunctive		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	աղատեմ (aġatem)	աղատես (aġates)	աղատի (aġati)	աղատենք (aġatenkʻ)	աղատեք (aġatekʻ)	աղատեն (aġaten)
	past	աղատեի (aġatei)	աղատեիր (aġateir)	աղատեր (aġater)	աղատեինք (aġateinkʻ)	աղատեիք (aġateikʻ)	աղատեին (aġatein)
conditional		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	future	կաղատեմ (kaġatem)	կաղատես (kaġates)	կաղատի (kaġati)	կաղատենք (kaġatenkʻ)	կաղատեք (kaġatekʻ)	կաղատեն (kaġaten)
	past	կաղատեի (kaġatei)	կաղատեիր (kaġateir)	կաղատեր (kaġater)	կաղատեինք (kaġateinkʻ)	կաղատեիք (kaġateikʻ)	կաղատեին (kaġatein)
imperative		—	(դու)	—	—	(դուք)	—
		—	աղատի՛ր, աղատի՛* (aġatír, aġatí*)	—	—	աղատե՛ք, աղատեցե՛ք** (aġatékʻ, aġatecʻékʻ**)	—
*colloquial   **dated

-el negative conjugation (Eastern Armenian)

infinitive				չաղատել (čʻaġatel)
resultative participle				չաղատած (čʻaġatac)
subject participle				չաղատող (čʻaġatoġ)
person		singular			plural
		1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
indicative		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	չեմ աղատում (čʻem aġatum)	չես աղատում (čʻes aġatum)	չի աղատում (čʻi aġatum)	չենք աղատում (čʻenkʻ aġatum)	չեք աղատում (čʻekʻ aġatum)	չեն աղատում (čʻen aġatum)
	past imperfective	չէի աղատում (čʻēi aġatum)	չէիր աղատում (čʻēir aġatum)	չէր աղատում (čʻēr aġatum)	չէինք աղատում (čʻēinkʻ aġatum)	չէիք աղատում (čʻēikʻ aġatum)	չէին աղատում (čʻēin aġatum)
	future	չեմ աղատելու (čʻem aġatelu)	չես աղատելու (čʻes aġatelu)	չի աղատելու (čʻi aġatelu)	չենք աղատելու (čʻenkʻ aġatelu)	չեք աղատելու (čʻekʻ aġatelu)	չեն աղատելու (čʻen aġatelu)
	past future	չէի աղատելու (čʻēi aġatelu)	չէիր աղատելու (čʻēir aġatelu)	չէր աղատելու (čʻēr aġatelu)	չէինք աղատելու (čʻēinkʻ aġatelu)	չէիք աղատելու (čʻēikʻ aġatelu)	չէին աղատելու (čʻēin aġatelu)
	present perfect	չեմ աղատել (čʻem aġatel)	չես աղատել (čʻes aġatel)	չի աղատել (čʻi aġatel)	չենք աղատել (čʻenkʻ aġatel)	չեք աղատել (čʻekʻ aġatel)	չեն աղատել (čʻen aġatel)
	pluperfect	չէի աղատել (čʻēi aġatel)	չէիր աղատել (čʻēir aġatel)	չէր աղատել (čʻēr aġatel)	չէինք աղատել (čʻēinkʻ aġatel)	չէիք աղատել (čʻēikʻ aġatel)	չէին աղատել (čʻēin aġatel)
	aorist (past perfective)	չաղատեցի, չաղատի* (čʻaġatecʻi, čʻaġati*)	չաղատեցիր, չաղատիր* (čʻaġatecʻir, čʻaġatir*)	չաղատեց (čʻaġatecʻ)	չաղատեցինք, չաղատինք* (čʻaġatecʻinkʻ, čʻaġatinkʻ*)	չաղատեցիք, չաղատիք* (čʻaġatecʻikʻ, čʻaġatikʻ*)	չաղատեցին, չաղատին* (čʻaġatecʻin, čʻaġatin*)
subjunctive		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	present	չաղատեմ (čʻaġatem)	չաղատես (čʻaġates)	չաղատի (čʻaġati)	չաղատենք (čʻaġatenkʻ)	չաղատեք (čʻaġatekʻ)	չաղատեն (čʻaġaten)
	past	չաղատեի (čʻaġatei)	չաղատեիր (čʻaġateir)	չաղատեր (čʻaġater)	չաղատեինք (čʻaġateinkʻ)	չաղատեիք (čʻaġateikʻ)	չաղատեին (čʻaġatein)
conditional		ես	դու	նա	մենք	դուք	նրանք
	future	չեմ աղատի (čʻem aġati)	չես աղատի (čʻes aġati)	չի աղատի (čʻi aġati)	չենք աղատի (čʻenkʻ aġati)	չեք աղատի (čʻekʻ aġati)	չեն աղատի (čʻen aġati)
	past	չէի աղատի (čʻēi aġati)	չէիր աղատի (čʻēir aġati)	չէր աղատի (čʻēr aġati)	չէինք աղատի (čʻēinkʻ aġati)	չէիք աղատի (čʻēikʻ aġati)	չէին աղատի (čʻēin aġati)
imperative		—	(դու)	—	—	(դուք)	—
		—	մի՛ աղատիր, մի՛ աղատի* (mí aġatir, mí aġati*)	—	—	մի՛ աղատեք, մի՛ աղատեցեք** (mí aġatekʻ, mí aġatecʻekʻ**)	—
*colloquial   **dated

declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular (singulare tantum)
nominative	աղատել (aġatel)
dative	աղատելու (aġatelu)
ablative	աղատելուց (aġatelucʻ)
instrumental	աղատելով (aġatelov)
locative	աղատելում (aġatelum)
	definite forms
nominative	աղատելը/աղատելն (aġatelə/aġateln)
dative	աղատելուն (aġatelun)
	1st person possessive forms (my)
nominative	աղատելս (aġatels)
dative	աղատելուս (aġatelus)
ablative	աղատելուցս (aġatelucʻs)
instrumental	աղատելովս (aġatelovs)
locative	աղատելումս (aġatelums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	աղատելդ (aġateld)
dative	աղատելուդ (aġatelud)
ablative	աղատելուցդ (aġatelucʻd)
instrumental	աղատելովդ (aġatelovd)
locative	աղատելումդ (aġatelumd)

References

• Aġayan, Ēduard (1976) “աղատել”, in Ardi hayereni bacʻatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Hayastan

Middle Armenian

Etymology

The root is աղատ- (aġat-, “lamentation, caress, supplication”) (compare dialectal աղատ (aġat, “supplication; caress”), աղըտ (aġət, “lamentation”)), of uncertain origin. Turkish ağıt may be borrowed from Armenian.

According to Martirosyan, probably a rhyming formation based on աղաչ- (ałačʻ-) and պաղատ- (pałat-); compare dialectal աղատ-պաղատ (aġat-paġat, “supplication”).

Verb

աղատել • (aġatel)

1. to lament bitterly
   • 12th century, Karapet Sasnecʻi, Nerbołean yałags varucʻ ew mahuan S. Vardapetin Mesrobay [A Panegyric on the Life and Death of St. Vardapet Mesrob] 72:

     […] ծմրէին ծերքն, աղատէին արքն, կանչէին կանայքն […]

     […] cmrēin cerkʻn, aġatēin arkʻn, kančʻēin kanaykʻn […]

Descendants

• Armenian: աղատել (aġatel)

References

• Martirosyan, Hrach (2010) “aɫatel”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 28
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “աղատել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Aġayan, Ēduard (1974) Baṙakʻnnakan ew stugabanakan hetazotutʻyunner [Lexicological and Etymological Studies]‎^[1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 17, derives from Proto-Indo-European onomatopoeic root *el-, *ol-, on which see ողբ (ołb). This is accepted by J̌ahukyan with reservation. Martirosyan remarks that -ատ (-at) is not explained properly, however it may be the iterative suffix -ատ- (-at-).
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “աղատել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 35a