աղատել
Appearance
Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Middle Armenian աղատել (aġatel).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /ɑʁɑˈtel/, [ɑʁɑtél]
- (Western Armenian) IPA(key): /ɑʁɑˈdel/, [ɑʁɑdél]
Audio (Eastern Armenian): (file) - Hyphenation: ա‧ղա‧տել
Verb
[edit]աղատել • (aġatel)
- (dialectal) to lament bitterly
Inflection
[edit]infinitive | աղատել (aġatel) | imperfective converb | աղատում (aġatum) | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
passive | — | simultaneous converb | աղատելիս (aġatelis) | ||||
causative | — | perfective converb | աղատել (aġatel) | ||||
aorist stem | աղատ- (aġat-) | future converb I | աղատելու (aġatelu) | ||||
resultative participle | աղատած (aġatac) | future converb II | աղատելիք (aġatelikʻ) | ||||
subject participle | աղատող (aġatoġ) | connegative converb | աղատի (aġati) | ||||
person | singular | plural | |||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
present | աղատում եմ (aġatum em) | աղատում ես (aġatum es) | աղատում է (aġatum ē) | աղատում ենք (aġatum enkʻ) | աղատում եք (aġatum ekʻ) | աղատում են (aġatum en) | |
past imperfective | աղատում էի (aġatum ēi) | աղատում էիր (aġatum ēir) | աղատում էր (aġatum ēr) | աղատում էինք (aġatum ēinkʻ) | աղատում էիք (aġatum ēikʻ) | աղատում էին (aġatum ēin) | |
future | աղատելու եմ (aġatelu em) | աղատելու ես (aġatelu es) | աղատելու է (aġatelu ē) | աղատելու ենք (aġatelu enkʻ) | աղատելու եք (aġatelu ekʻ) | աղատելու են (aġatelu en) | |
past future | աղատելու էի (aġatelu ēi) | աղատելու էիր (aġatelu ēir) | աղատելու էր (aġatelu ēr) | աղատելու էինք (aġatelu ēinkʻ) | աղատելու էիք (aġatelu ēikʻ) | աղատելու էին (aġatelu ēin) | |
present perfect | աղատել եմ (aġatel em) | աղատել ես (aġatel es) | աղատել է (aġatel ē) | աղատել ենք (aġatel enkʻ) | աղատել եք (aġatel ekʻ) | աղատել են (aġatel en) | |
pluperfect | աղատել էի (aġatel ēi) | աղատել էիր (aġatel ēir) | աղատել էր (aġatel ēr) | աղատել էինք (aġatel ēinkʻ) | աղատել էիք (aġatel ēikʻ) | աղատել էին (aġatel ēin) | |
aorist (past perfective) | աղատեցի, աղատի* (aġatecʻi, aġati*) | աղատեցիր, աղատիր* (aġatecʻir, aġatir*) | աղատեց (aġatecʻ) | աղատեցինք, աղատինք* (aġatecʻinkʻ, aġatinkʻ*) | աղատեցիք, աղատիք* (aġatecʻikʻ, aġatikʻ*) | աղատեցին, աղատին* (aġatecʻin, aġatin*) | |
subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
present | աղատեմ (aġatem) | աղատես (aġates) | աղատի (aġati) | աղատենք (aġatenkʻ) | աղատեք (aġatekʻ) | աղատեն (aġaten) | |
past | աղատեի (aġatei) | աղատեիր (aġateir) | աղատեր (aġater) | աղատեինք (aġateinkʻ) | աղատեիք (aġateikʻ) | աղատեին (aġatein) | |
conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
future | կաղատեմ (kaġatem) | կաղատես (kaġates) | կաղատի (kaġati) | կաղատենք (kaġatenkʻ) | կաղատեք (kaġatekʻ) | կաղատեն (kaġaten) | |
past | կաղատեի (kaġatei) | կաղատեիր (kaġateir) | կաղատեր (kaġater) | կաղատեինք (kaġateinkʻ) | կաղատեիք (kaġateikʻ) | կաղատեին (kaġatein) | |
imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
— | աղատի՛ր, աղատի՛* (aġatír, aġatí*) | — | — | աղատե՛ք, աղատեցե՛ք** (aġatékʻ, aġatecʻékʻ**) |
*colloquial **dated
infinitive | չաղատել (čʻaġatel) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
resultative participle | չաղատած (čʻaġatac) | ||||||
subject participle | չաղատող (čʻaġatoġ) | ||||||
person | singular | plural | |||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
present | չեմ աղատում (čʻem aġatum) | չես աղատում (čʻes aġatum) | չի աղատում (čʻi aġatum) | չենք աղատում (čʻenkʻ aġatum) | չեք աղատում (čʻekʻ aġatum) | չեն աղատում (čʻen aġatum) | |
past imperfective | չէի աղատում (čʻēi aġatum) | չէիր աղատում (čʻēir aġatum) | չէր աղատում (čʻēr aġatum) | չէինք աղատում (čʻēinkʻ aġatum) | չէիք աղատում (čʻēikʻ aġatum) | չէին աղատում (čʻēin aġatum) | |
future | չեմ աղատելու (čʻem aġatelu) | չես աղատելու (čʻes aġatelu) | չի աղատելու (čʻi aġatelu) | չենք աղատելու (čʻenkʻ aġatelu) | չեք աղատելու (čʻekʻ aġatelu) | չեն աղատելու (čʻen aġatelu) | |
past future | չէի աղատելու (čʻēi aġatelu) | չէիր աղատելու (čʻēir aġatelu) | չէր աղատելու (čʻēr aġatelu) | չէինք աղատելու (čʻēinkʻ aġatelu) | չէիք աղատելու (čʻēikʻ aġatelu) | չէին աղատելու (čʻēin aġatelu) | |
present perfect | չեմ աղատել (čʻem aġatel) | չես աղատել (čʻes aġatel) | չի աղատել (čʻi aġatel) | չենք աղատել (čʻenkʻ aġatel) | չեք աղատել (čʻekʻ aġatel) | չեն աղատել (čʻen aġatel) | |
pluperfect | չէի աղատել (čʻēi aġatel) | չէիր աղատել (čʻēir aġatel) | չէր աղատել (čʻēr aġatel) | չէինք աղատել (čʻēinkʻ aġatel) | չէիք աղատել (čʻēikʻ aġatel) | չէին աղատել (čʻēin aġatel) | |
aorist (past perfective) | չաղատեցի, չաղատի* (čʻaġatecʻi, čʻaġati*) | չաղատեցիր, չաղատիր* (čʻaġatecʻir, čʻaġatir*) | չաղատեց (čʻaġatecʻ) | չաղատեցինք, չաղատինք* (čʻaġatecʻinkʻ, čʻaġatinkʻ*) | չաղատեցիք, չաղատիք* (čʻaġatecʻikʻ, čʻaġatikʻ*) | չաղատեցին, չաղատին* (čʻaġatecʻin, čʻaġatin*) | |
subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
present | չաղատեմ (čʻaġatem) | չաղատես (čʻaġates) | չաղատի (čʻaġati) | չաղատենք (čʻaġatenkʻ) | չաղատեք (čʻaġatekʻ) | չաղատեն (čʻaġaten) | |
past | չաղատեի (čʻaġatei) | չաղատեիր (čʻaġateir) | չաղատեր (čʻaġater) | չաղատեինք (čʻaġateinkʻ) | չաղատեիք (čʻaġateikʻ) | չաղատեին (čʻaġatein) | |
conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
future | չեմ աղատի (čʻem aġati) | չես աղատի (čʻes aġati) | չի աղատի (čʻi aġati) | չենք աղատի (čʻenkʻ aġati) | չեք աղատի (čʻekʻ aġati) | չեն աղատի (čʻen aġati) | |
past | չէի աղատի (čʻēi aġati) | չէիր աղատի (čʻēir aġati) | չէր աղատի (čʻēr aġati) | չէինք աղատի (čʻēinkʻ aġati) | չէիք աղատի (čʻēikʻ aġati) | չէին աղատի (čʻēin aġati) | |
imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
— | մի՛ աղատիր, մի՛ աղատի* (mí aġatir, mí aġati*) | — | — | մի՛ աղատեք, մի՛ աղատեցեք** (mí aġatekʻ, mí aġatecʻekʻ**) |
*colloquial **dated
singular (singulare tantum) | ||||
---|---|---|---|---|
nominative | աղատել (aġatel) | |||
dative | աղատելու (aġatelu) | |||
ablative | աղատելուց (aġatelucʻ) | |||
instrumental | աղատելով (aġatelov) | |||
locative | աղատելում (aġatelum) | |||
definite forms | ||||
nominative | աղատելը/աղատելն (aġatelə/aġateln) | |||
dative | աղատելուն (aġatelun) | |||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | աղատելս (aġatels) | |||
dative | աղատելուս (aġatelus) | |||
ablative | աղատելուցս (aġatelucʻs) | |||
instrumental | աղատելովս (aġatelovs) | |||
locative | աղատելումս (aġatelums) | |||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | աղատելդ (aġateld) | |||
dative | աղատելուդ (aġatelud) | |||
ablative | աղատելուցդ (aġatelucʻd) | |||
instrumental | աղատելովդ (aġatelovd) | |||
locative | աղատելումդ (aġatelumd) |
References
[edit]- Aġayan, Ēduard (1976) “աղատել”, in Ardi hayereni bacʻatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Hayastan
Middle Armenian
[edit]Etymology
[edit]The root is աղատ- (aġat-, “lamentation, caress, supplication”) (compare dialectal աղատ (aġat, “supplication; caress”), աղըտ (aġət, “lamentation”)), of uncertain origin. Turkish ağıt may be borrowed from Armenian.
According to Martirosyan, probably a rhyming formation based on աղաչ- (ałačʻ-) and պաղատ- (pałat-); compare dialectal աղատ-պաղատ (aġat-paġat, “supplication”).
Verb
[edit]աղատել • (aġatel)
- to lament bitterly
- 12th century, Karapet Sasnecʻi, Nerbołean yałags varucʻ ew mahuan S. Vardapetin Mesrobay [A Panegyric on the Life and Death of St. Vardapet Mesrob] 72:
- […] ծմրէին ծերքն, աղատէին արքն, կանչէին կանայքն […]
- […] cmrēin cerkʻn, aġatēin arkʻn, kančʻēin kanaykʻn […]
- […] ծմրէին ծերքն, աղատէին արքն, կանչէին կանայքն […]
Descendants
[edit]- Armenian: աղատել (aġatel)
References
[edit]- Martirosyan, Hrach (2010) “aɫatel”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 28
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “աղատել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Aġayan, Ēduard (1974) Baṙakʻnnakan ew stugabanakan hetazotutʻyunner [Lexicological and Etymological Studies][1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 17, derives from Proto-Indo-European onomatopoeic root *el-, *ol-, on which see ողբ (ołb). This is accepted by J̌ahukyan with reservation. Martirosyan remarks that -ատ (-at) is not explained properly, however it may be the iterative suffix -ատ- (-at-).
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “աղատել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 35a
Categories:
- Armenian terms inherited from Middle Armenian
- Armenian terms derived from Middle Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian terms with audio pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian verbs
- Armenian dialectal terms
- Middle Armenian terms with unknown etymologies
- Middle Armenian lemmas
- Middle Armenian verbs
- Middle Armenian terms with quotations
- Middle Armenian terms not in MHB