лупіць
Belarusian
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Ruthenian лупити (lupiti). Compare Polish łupić and Russian лупи́ть (lupítʹ).
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]лупі́ць • (lupícʹ) impf
- (transitive) to peel, to bark (to remove the skin, bark or outer covering)
- 1931 [1921], Jaroslav Hašek, translated by Міхась Зарэцкі, У тыле (Прыгоды ўдалага ваякі Швэйка; 1), Minsk: ДВБ, translation of Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války (in Czech), page 91; English translation from Cecil Parrott, transl., The Good Soldier Švejk and His Fortunes in the World War, 1973:
- Хлапец жор вянгліну, мазаў хлеб маслам, лупіў яйкі, адным словам — жыў.
- Xlapjec žor vjanhlinu, mazaŭ xljeb maslam, lupiŭ jajki, adnym slóvam — žyŭ.
- [original: Chlap žral šunku, mazal si máslo na chleba, loupal si vajíčka, zkrátka žil.]
- The bastard guzzled ham, spread butter on his bread, shelled his eggs—in short he lived like a pig in clover.
- (literally, “The lad guzzled ham, spread butter on bread, shelled eggs, in one word—lived.”)
- (transitive, figurative) to rip off, to squeeze (to charge an excessively high or unfair price; to oppress with taxes)
- 1906, Janka Kupała, “Што ты сьпіш?…”, in Янка Купала (Збор твораў; 6), Minsk: ДВБ, published 1932, page 9:
- А пасьледненькі грош / З цябе лупіць казна, / Хоць у хаце дзецям / Хлеба солі няма.
- A pasʹljednjenʹki hroš / Z cjabje lupicʹ kazna, / Xocʹ u xacje dzjecjam / Xljeba sóli njama.
- The treasury squeezes even the last penny from you, despite you having neither bread nor salt for the children at home.
- (transitive) to thrash, to flog, to spank, to beat, to batter (to hit or strike violently and repeatedly)
- Synonym: лупцава́ць (lupcavácʹ)
- 1938 [1848], Charles Dickens, anonymous translator, Домбі і сын, Minsk: ДВБ, translation of Dombey and Son, page 204:
- Простадушны бацька пачаў быў выказваць надзею, што яго сын, былы Тачыльшчык, якога запалохала і біла, лупіла, ганьбіла і навучала, як вучаць папугаяў, нейкая жывёла ў асобе школьнага настаўніка, якая займала гэтае месца з такім-жа правам, з якім мог-бы займаць паляўнічы сабака, што гэты яго сын, магчыма, атрымліваў адукацыю ў нейкіх адносінах няправільную, калі містэр Домбі, са злосцю паўтарыўшы: «Звычайная ўзнагарода!», павёў маёра.
- Próstadušny bacʹka pačaŭ byŭ vykazvacʹ nadzjeju, što jahó syn, byly Tačylʹščyk, jakóha zapalóxala i bila, lupila, hanʹbila i navučala, jak vučacʹ papuhajaŭ, njejkaja žyvjóla ŭ asóbje škólʹnaha nastaŭnika, jakaja zajmala hetaje mjesca z takim-ža pravam, z jakim móh-by zajmacʹ paljaŭničy sabaka, što hety jahó syn, mahčyma, atrymlivaŭ adukacyju ŭ njejkix adnósinax njapravilʹnuju, kali mister Dómbi, sa zlóscju paŭtaryŭšy: “Zvyčajnaja ŭznaharóda!”, pavjóŭ majóra.
- [original: The simple father was beginning to submit that he hoped his son, the quondam Grinder, huffed and cuffed, and flogged and badged, and taught, as parrots are, by a brute jobbed into his place of schoolmaster with as much fitness for it as a hound, might not have been educated on quite a right plan in some undiscovered respect, when Mr. Dombey angrily repeating "The usual return!" led the Major away.]
Conjugation
[edit]Conjugation of лупі́ць (class 4c, imperfective, transitive)
| imperfective aspect | ||
|---|---|---|
| infinitive | лупі́ць lupícʹ | |
| participles | present tense | past tense |
| active | — | — |
| passive | — | лу́плены lúpljeny |
| adverbial | лу́пячы lúpjačy |
лупі́ўшы lupíŭšy |
| present tense | future tense | |
| 1st singular я |
луплю́ lupljú |
бу́ду лупі́ць búdu lupícʹ |
| 2nd singular ты |
лу́піш lúpiš |
бу́дзеш лупі́ць búdzješ lupícʹ |
| 3rd singular ён / яна́ / яно́ |
лу́піць lúpicʹ |
бу́дзе лупі́ць búdzje lupícʹ |
| 1st plural мы |
лу́пім lúpim |
бу́дзем лупі́ць búdzjem lupícʹ |
| 2nd plural вы |
лу́піце lúpicje |
бу́дзеце лупі́ць búdzjecje lupícʹ |
| 3rd plural яны́ |
лу́пяць lúpjacʹ |
бу́дуць лупі́ць búducʹ lupícʹ |
| imperative | singular | plural |
| second-person | лупі́ lupí |
лупі́це lupícje |
| past tense | singular | plural мы / вы / яны́ |
| masculine я / ты / ён |
лупі́ў lupíŭ |
лупі́лі lupíli |
| feminine я / ты / яна́ |
лупі́ла lupíla | |
| neuter яно́ |
лупі́ла lupíla | |
References
[edit]- Bulyka, A. M., editor (1998), “лупити”, in Гістарычны слоўнік беларускай мовы [Historical Dictionary of the Belarusian Language] (in Belarusian), numbers 17 (лесничий – местский), Minsk: Belaruskaia navuka, →ISBN, page 139
- “лупіць”, in Skarnik's Belarusian dictionary (in Belarusian), based on Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984)
- “лупіць” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org