νηφάλιος

Ancient Greek

Alternative forms

• νηφαλέος (nēphaléos), νήφαλος (nḗphalos) (both very rare)

Etymology

From νήφω (nḗphō, “to be sober, to abstain from wine, to be self-controlled”) +‎ -άλιος (-álios). This family of words pertaining to sobriety (including also νήφων m (nḗphōn), νηφαίνω (nēphaínō, verb)) are related to Old Armenian նաւթի (nawtʻi, “fasting”, adjective). Ultimately, perhaps from Proto-Indo-European *n-H(H)gʷʰ-ti-o- or from Proto-Indo-European *h₁egʷʰ- (“to drink”) prefixed with the negative particle *n̥-.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /nɛː.pʰá.li.os/ → /niˈɸa.li.os/ → /niˈfa.li.os/

• (5^th BCE Attic) IPA^(key): /nɛː.pʰá.li.os/
• (1^st CE Egyptian) IPA^(key): /ne̝ˈpʰa.li.os/
• (4^th CE Koine) IPA^(key): /niˈɸa.li.os/
• (10^th CE Byzantine) IPA^(key): /niˈfa.li.os/
• (15^th CE Constantinopolitan) IPA^(key): /niˈfa.li.os/

Adjective

νηφάλιος • (nēphálios) m (feminine νηφαλία, neuter νηφάλιον); first/second declension

1. (of people) sober, not inebriated
2. unmixed with wine, wineless

   νηφάλιαι θυσίαι ― nēpháliai thusíai ― wineless libations/sacrifices

   νηφάλια θύειν ― nēphália thúein ― to offer wineless libations

   νηφάλια μειλίγματα ― nēphália meilígmata ― offerings of water, milk, and honey to the Eumenides

   νηφάλιος κρατήρ ― nēphálios kratḗr ― krater containing liquids unmixed with wine

   νηφάλια ξύλα ― nēphália xúla ― wood other than vine twigs, burned in sacrifices

Declension

First and second declension of νηφᾰ́λῐος; νηφᾰλῐ́ᾱ; νηφᾰ́λῐον (Attic)

Number		Singular				Dual				Plural
Case/Gender		Masculine	Feminine	Neuter		Masculine	Feminine	Neuter		Masculine	Feminine	Neuter
Nominative		νηφᾰ́λῐος nēphắlĭos	νηφᾰλῐ́ᾱ nēphălĭ́ā	νηφᾰ́λῐον nēphắlĭon		νηφᾰλῐ́ω nēphălĭ́ō	νηφᾰλῐ́ᾱ nēphălĭ́ā	νηφᾰλῐ́ω nēphălĭ́ō		νηφᾰ́λῐοι nēphắlĭoi	νηφᾰ́λῐαι nēphắlĭai	νηφᾰ́λῐᾰ nēphắlĭă
Genitive		νηφᾰλῐ́ου nēphălĭ́ou	νηφᾰλῐ́ᾱς nēphălĭ́ās	νηφᾰλῐ́ου nēphălĭ́ou		νηφᾰλῐ́οιν nēphălĭ́oin	νηφᾰλῐ́αιν nēphălĭ́ain	νηφᾰλῐ́οιν nēphălĭ́oin		νηφᾰλῐ́ων nēphălĭ́ōn	νηφᾰλῐ́ων nēphălĭ́ōn	νηφᾰλῐ́ων nēphălĭ́ōn
Dative		νηφᾰλῐ́ῳ nēphălĭ́ōi	νηφᾰλῐ́ᾳ nēphălĭ́āi	νηφᾰλῐ́ῳ nēphălĭ́ōi		νηφᾰλῐ́οιν nēphălĭ́oin	νηφᾰλῐ́αιν nēphălĭ́ain	νηφᾰλῐ́οιν nēphălĭ́oin		νηφᾰλῐ́οις nēphălĭ́ois	νηφᾰλῐ́αις nēphălĭ́ais	νηφᾰλῐ́οις nēphălĭ́ois
Accusative		νηφᾰ́λῐον nēphắlĭon	νηφᾰλῐ́ᾱν nēphălĭ́ān	νηφᾰ́λῐον nēphắlĭon		νηφᾰλῐ́ω nēphălĭ́ō	νηφᾰλῐ́ᾱ nēphălĭ́ā	νηφᾰλῐ́ω nēphălĭ́ō		νηφᾰλῐ́ους nēphălĭ́ous	νηφᾰλῐ́ᾱς nēphălĭ́ās	νηφᾰ́λῐᾰ nēphắlĭă
Vocative		νηφᾰ́λῐε nēphắlĭe	νηφᾰλῐ́ᾱ nēphălĭ́ā	νηφᾰ́λῐον nēphắlĭon		νηφᾰλῐ́ω nēphălĭ́ō	νηφᾰλῐ́ᾱ nēphălĭ́ā	νηφᾰλῐ́ω nēphălĭ́ō		νηφᾰ́λῐοι nēphắlĭoi	νηφᾰ́λῐαι nēphắlĭai	νηφᾰ́λῐᾰ nēphắlĭă
Derived forms		Adverb				Comparative				Superlative
		νηφᾰλῐ́ως nēphălĭ́ōs				νηφᾰλῐώτερος nēphălĭṓteros				νηφᾰλῐώτᾰτος nēphălĭṓtătos
Notes:		This table gives Attic inflectional endings. For declension in other dialects, see Appendix:Ancient Greek dialectal declension.

Derived terms

• νηφαλιότης f (nēphaliótēs, “sobriety”)
• νηφαλίως (nēphalíōs, “in a sober manner”, adverb)
• νηφαλιεύω (nēphalieúō, “to offer wineless libations”, verb)
• νηφαλιεύς (nēphalieús, “sober (as an epithet of Apollo)”, adjective)

Further reading

• “νηφάλιος”, in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• “νηφάλιος”, in Liddell & Scott (1889) An Intermediate Greek–English Lexicon, New York: Harper & Brothers
• νηφάλιος in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette

Greek

Etymology

Learned borrowing from Ancient Greek νηφάλιος (nēphálios).

Pronunciation

• IPA^(key): /niˈfa.li.os/
• Hyphenation: νη‧φά‧λι‧ος

Adjective

νηφάλιος • (nifálios) m (feminine νηφάλια, neuter νηφάλιο)

1. calm, astute, sober, collected, dispassionate

   νηφάλια σκέψη ― nifália sképsi ― a sober thought

2. sober, not drunk

Declension

Declension of νηφάλιος

	singular				plural
	masculine	feminine	neuter		masculine	feminine	neuter
nominative	νηφάλιος (nifálios)	νηφάλια (nifália)	νηφάλιο (nifálio)		νηφάλιοι (nifálioi)	νηφάλιες (nifálies)	νηφάλια (nifália)
genitive	νηφάλιου (nifáliou)	νηφάλιας (nifálias)	νηφάλιου (nifáliou)		νηφάλιων (nifálion)	νηφάλιων (nifálion)	νηφάλιων (nifálion)
accusative	νηφάλιο (nifálio)	νηφάλια (nifália)	νηφάλιο (nifálio)		νηφάλιους (nifálious)	νηφάλιες (nifálies)	νηφάλια (nifália)
vocative	νηφάλιε (nifálie)	νηφάλια (nifália)	νηφάλιο (nifálio)		νηφάλιοι (nifálioi)	νηφάλιες (nifálies)	νηφάλια (nifália)

Derivations:
Comparative: πιο + positive forms (e.g. πιο νηφάλιος, etc.)
Relative superlative: definite article + πιο + positive forms (e.g. ο πιο νηφάλιος, etc.)

Degrees of comparison by suffixation

comparative (?) singular plural masculine feminine neuter masculine feminine neuter nominative νηφαλιότερος (nifalióteros) νηφαλιότερη (nifalióteri) νηφαλιότερο (nifaliótero) νηφαλιότεροι (nifalióteroi) νηφαλιότερες (nifalióteres) νηφαλιότερα (nifaliótera) genitive νηφαλιότερου (nifalióterou) νηφαλιότερης (nifalióteris) νηφαλιότερου (nifalióterou) νηφαλιότερων (nifalióteron) νηφαλιότερων (nifalióteron) νηφαλιότερων (nifalióteron) accusative νηφαλιότερο (nifaliótero) νηφαλιότερη (nifalióteri) νηφαλιότερο (nifaliótero) νηφαλιότερους (nifalióterous) νηφαλιότερες (nifalióteres) νηφαλιότερα (nifaliótera) vocative νηφαλιότερε (nifaliótere) νηφαλιότερη (nifalióteri) νηφαλιότερο (nifaliótero) νηφαλιότεροι (nifalióteroi) νηφαλιότερες (nifalióteres) νηφαλιότερα (nifaliótera) Derivations: relative superlative: ο + comparative forms (eg "ο νηφαλιότερος", etc) absolute superlative (?) singular plural masculine feminine neuter masculine feminine neuter nominative νηφαλιότατος (nifaliótatos) νηφαλιότατη (nifaliótati) νηφαλιότατο (nifaliótato) νηφαλιότατοι (nifaliótatoi) νηφαλιότατες (nifaliótates) νηφαλιότατα (nifaliótata) genitive νηφαλιότατου (nifaliótatou) νηφαλιότατης (nifaliótatis) νηφαλιότατου (nifaliótatou) νηφαλιότατων (nifaliótaton) νηφαλιότατων (nifaliótaton) νηφαλιότατων (nifaliótaton) accusative νηφαλιότατο (nifaliótato) νηφαλιότατη (nifaliótati) νηφαλιότατο (nifaliótato) νηφαλιότατους (nifaliótatous) νηφαλιότατες (nifaliótates) νηφαλιότατα (nifaliótata) vocative νηφαλιότατε (nifaliótate) νηφαλιότατη (nifaliótati) νηφαλιότατο (nifaliótato) νηφαλιότατοι (nifaliótatoi) νηφαλιότατες (nifaliótates) νηφαλιότατα (nifaliótata)

Related terms

• νηφάλια (nifália, “soberly, calmly”, adverb)
• νηφαλίως (nifalíos, “soberly, calmly”, adverb)
• νηφαλιότητα f (nifaliótita, “sobriety”)

Further reading

• νηφάλιος, in Λεξικό της κοινής νεοελληνικής [Dictionary of Standard Modern Greek], Triantafyllidis Foundation, 1998 at the Centre for the Greek language