łoktusza

See also: łoktuszą

Old Polish

Alternative forms

• łochtusza

Etymology

Borrowed from Old Czech loktušě, from Middle High German lachen tuoch. First attested in 1437.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɫɔktuʃʲa/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɫɔktuʃʲa/

Noun

łoktusza f (diminutive łoktuszka)

1. (attested in Masovia, Greater Poland) piece of cloth used for various purposes, e.g. as a loincloth, a scarf, a rag
   • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 89:

     Loktusa fascia

     [Łoktusza fascia]

   • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎^[1], Mierzeniec, Płock, line 28:

     Policarpusz... wsrzal czlovyeka nagyego, przyrodzenya nyevyeszczyego, obraszą vyelmy skaradego, lokthvszą przepaszanego

     [Polikarpus... uźrzał człowieka nagiego, przyrodzenia niewieściego, obraza wielmi skaradego, łoktuszą przepasanego]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 102v:

     *Podis pląchtą vel lochtvzą secundum alios nebridą plachtą

     [*Podis pląchta vel lochtusza secundum alios nebridą plachta]

   • 1876-1929 [c. 1500], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[2], volume X, Trzemeszno, page 381:

     W lokthuszy sindone

     [W łoktuszy sindone]

Descendants

• Polish: łoktusza, łoktusa (obsolete or Żywiec)
• Silesian: łoktusza

References

• Bańkowski, Andrzej (2000) “łoktusza”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “łoktusza”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• S. Urbańczyk, editor (1963), “łoktusza, łochtusza”, in Słownik staropolski‎^[3] (in Polish), volume 4, Wrocław, Warsaw, Kraków: Polish Academy of Sciences, page 117
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “łoktusza, łochtusza”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “(Łoktusza) Łochtusza”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

łoktusza

Alternative forms

• łoktusa (obsolete or Żywiec)

Etymology

Inherited from Old Polish łoktusza.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /wɔkˈtu.ʂa/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ɫɔkˈtu.ʂa/

• Rhymes: -uʂa
• Syllabification: łok‧tu‧sza

Noun

łoktusza f (diminutive łoktuszka)

1. (ethnography) large shawl worn over the back worn by peasant women in some regions of Poland

   Hypernym: chustka

2. (archaic) sheet of thick linen

   Hypernym: płachta

Declension

Declension of łoktusza

	singular	plural
nominative	łoktusza	łoktusze
genitive	łoktuszy	łoktuszy/łoktusz
dative	łoktuszy	łoktuszom
accusative	łoktuszę	łoktusze
instrumental	łoktuszą	łoktuszami
locative	łoktuszy	łoktuszach
vocative	łoktuszo	łoktusze

Further reading

• łoktusza in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “łoktusza”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Renata Bronikowska (12.12.2018) “ŁOKTUSZA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “łoktusza”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “łoktusza”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “łoktusza”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 812

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish łoktusza.

Pronunciation

• IPA^(key): /wɔkˈtu.ʂa/
• Rhymes: -uʂa
• Syllabification: łok‧tu‧sza

Noun

łoktusza f (diminutive łoktuszka)

1. sheet, especially of rough linen
2. (archaic) scarf as an element of clothing

Further reading

• Eugeniusz Kosmała (2023) “chusta”, in Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), section C, page 34
• Eugeniusz Kosmała (2023) “prześcieradło”, in Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), p, page 328
• Barbara Podgórska, Adam Podgóski (2008) “łoktusza”, in Słownik gwar śląskich [A dictionary of Silesian lects], Katowice: Wydawnictwo KOS, →ISBN, page 164