zapowiedź

See also: zapowiedz

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *zapovědь. By surface analysis, deverbal from zapowiedzieć. First attested in 1396.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zapɔvjɛ(ː)t͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zapɔvjɛt͡ɕ/, /zapɔvjet͡ɕ/

Noun

zapowiedź f

1. (attested in Greater Poland) verbal ban (utterance not allowing someone to perform a particular action)
   • 1967 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 31, Kościan:

     Czo pobral Micolay Michalowi gego ymene, to pobral s prauem, ysz czangnøl szeme (leg. z ziemie) pres [za]powecz

     [Co pobrał Mikołaj Michałowi jego imienie, to pobrał z prawem, iż ciągnął z ziemie przez [za]powiedź]

2. (attested in Greater Poland) verbal prohibition (utterance not allowing someone to use something)
   • 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 191, Poznań:

     Czo Kusz pobral Maczkoui sledze, to pobral po krolewi szapouedzi Prziborofszkemu Janowi

     [Co Kusz pobrał Maćkowi śledzie, to pobrał po krolewy zapowiedzi Przyborowskiemu Janowi]

3. (attested in Greater Poland) seizure for securing one's claims; demanding official seizure to secure one's claims

   Synonyms: zapowiadanie, zapowiedzenie

   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 102:

     Gdy ktho od wasz przyszyasznykow chcze kv szwyadeczthw (leg. świadectwu) o wszdanye roley albo o wwyazanye, albo o zapowyedz (ab introductione hereditatis, resignatione, arrestatione)..., yako wyelye maczye wszyacz za tho?

     [Gdy kto od was przysiężnikow chce ku świadectwu o wzdanie rolej albo o wwiązanie, albo o zapowiedź (ab introductione hereditatis, resignatione, arrestatione)..., jako wiele macie wziąć za to?]

4. (law) act of filing a claim against something
   • 1868 [1468], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[1], volume VI, page 54:

     Nobilis Zaszow[ski]... scultecie in Bukowsko inferius postulavit a domino subiudice... ad inhibicionem al. *zapoyedz

     [Nobilis Zaszow[ski]... scultecie in Bukowsko inferius postulavit a domino subiudice... ad inhibicionem al. zapo[w]iedź]

5. act of denying, rejecting; not giving; act of invalidating
   • 1868 [1475], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[2], volume XII, page 368:

     Zophia... et Katherina... per ministerialem... de iure additum ad arestacionem al. na zapowyecz super dominum iudicem et subiudicem Haliciensem, ut non admitterent reformacionem et introductionem ad librum... partem ipsarum maternalem

     [Zophia... et Katherina... per ministerialem... de iure additum ad arestacionem al. na zapowiedź super dominum iudicem et subiudicem Haliciensem, ut non admitterent reformacionem et introductionem ad librum... partem ipsarum maternalem]

6. exiling from a country; ban on entry
   • 1876-1929 [Fifteenth century], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[3], volume XXVII, page 265:

     Zapowyedz krolewska interdictum regium

     [Zapowiedź krolewska interdictum regium]

7. (Christianity, attested in Masovia) excommunication
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 4:

     Byskvp... flozy (pro slozy) zapowyecz lyvbo interdicht (tollet interdictum) prawem polozoni, tho gest othpusczi wspyewacz y... wrzanth cirkevni czynycz yako pyrzwey

     [Biskup... słoży zapowiedź lubo interdycht (tollet interdictum) prawem położony, to jest otpuści wśpiewać i... urząd cyrkiewny czynić jako pirzwej]

8. court; announcement of royal court judgements
   • [c. 1455-1460], Wokabularz łacińsko-polski, page 527:

     Bannum regium gayny szand vel zapovyecz krolewszka gaynego szandv

     [Bannum regium gajny sąd vel zapowiedź krolewska gajnego sądu]

Related terms

adjective

• zapowiedny

 

nouns

• zapowiadanie
• zapowiedzenie
• zapowiedźca

 

verbs

• powiedzieć pf, powiadać impf
• zapowiedzieć pf, zapowiadać impf

 

Descendants

• Polish: zapowiedź

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zapowiedź”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish zapowiedź. By surface analysis, deverbal from zapowiedzieć.

Pronunciation

• IPA^(key): /zaˈpɔ.vjɛt͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔvjɛt͡ɕ
• Syllabification: za‧po‧wiedź

Noun

zapowiedź f

1. announcement; sneak peek, preview (earlier telling of what is to come)
2. promise, omen (sign of what's to come)

   Synonyms: prognostyk, przedsionek, omen, zwiastun

3. (in the plural, religion) banns (announcement of a forthcoming marriage)
4. (obsolete) ban, prohibition

   Synonym: zakaz

5. (obsolete) order

   Synonyms: nakaz, rozkaz

Declension

Declension of zapowiedź

	singular	plural
nominative	zapowiedź	zapowiedzi
genitive	zapowiedzi	zapowiedzi
dative	zapowiedzi	zapowiedziom
accusative	zapowiedź	zapowiedzi
instrumental	zapowiedzią	zapowiedziami
locative	zapowiedzi	zapowiedziach
vocative	zapowiedzi	zapowiedzi

Related terms

adjective

• zapowiedni

 

nouns

• zapowiadacz
• zapowiadaczka
• zapowiednia
• zapowiednik

 

verbs

• powiedzieć pf, powiadać impf
• zapowiedzieć pf, zapowiadać impf

 

Further reading

• zapowiedź in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zapowiedź in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zapowiedź”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 229