winowaty

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From wina +‎ -owaty. First attested in 1399.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /vinɔvatɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /vinɔvatɨ/

Adjective

[edit]

winowaty

  1. (attested in Masovia, Greater Poland) indebted (owing something to someone), [with accusative ‘what is owed’], [with dative ‘to whom’], [with o (+ accusative) ‘what title of obligation’], [with za (+ accusative) ‘for whom/what’], [with w (+ locative) ‘how much’]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 59, 3:
      Ku they zapowyedzy mylczal ten wynowathy czlowyek (vir debitorius)
      [Ku tej zapowiedzi milczał ten winowaty człowiek (vir debitorius)]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 73, 3:
      Mozely ten wynowathy dokazacz, aby on ten dlug zaplaczyl?
      [Możeli ten winowaty dokazać, aby on ten dług zapłacił?]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 70:
      Wynowathly slachczicz (si tenetur miles), ... then sam zaplacz szwego gymyenya
      [Winowatli ślachcic (si tenetur miles), ... ten sam zapłać z swego jimienia]
    • 1920 [1403], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 271, Płońsk:
      Iaco mne Margorzata winowata iescze dwadzescza groszi
      [Jako mnie Margorzata winowata jeszcze dwadzieścia groszy]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, page 87,2:
      Potem masz y zoną zastawyly to gymyenye y za tho yesczye wynowaczy (invadiaverunt pro pecunia, quam ipsi tenentur)
      [Potem mąż i żona zastawili to jimienie i za to jeszcze winowaci (invadiaverunt pro pecunia, quam ipsi tenentur)]
    • 1959 [1422], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1083, Poznań:
      Jaco mu vynovacy ny grzywny dlugu sukennego sza starą Bor[z]uyewską
      [Jako mu winowaci ni grzywny długu sukiennego za starą Bor[z]ujewską]
    • 1959 [1399], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 406, Poznań:
      Ysz Ramsz ne uinouat w itch (pro tich) trzid[ze]szce zlotich ani w tem postawczu
      [Iż Ramsz nie winowat w tych trzyd[zie]ście złotych, ani w tem postawcu]
  2. (attested in Masovia) obligated
    Synonym: powinien
    • 1950 [1427], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 2744, Warsaw:
      Eze mi casal vanceg robicz, niszem winowatha
      [Eże mi kazał więcej robić, niżem winowata]
  3. (attested in Greater Poland, Masovia) guilty; having sinned; accused [with accusative] or [with w (+ locative) ‘of what’]
    • 1888 [1401], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[1], Greater Poland, page 116:
      Yaco praue Marczin przeprzal o tan chasbø *vinovatheco czloveka
      [Jako prawie Marcin przeprzał o tę chąśbę winowatego człowieka]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 59, 4:
      Ktho thy pyenądze powynyen dacz po ten ortel: przyszasznyczy-ly, powod-ly, wynowathyly (reus)?
      [Kto ty pieniądze powinien dać po ten ortel: przysiężnicyli, powodli, winowatyli (reus)?]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 26:
      Thymsze obyczayeem chczemi bicz pozew, gdze przes dowynyenya... panova bylibi kmyecze... wynowaczy (culpabiles) a dowynyeny
      [Tymże obyczajem chcemy być pozew, gdzie przez dowinienia... panowa byliby kmiecie... winowaci (culpabiles) a dowinieni]
    • 1937 [1464], Adam Wolff, editor, Mazowieckie zapiski herbowe z XV i XVI wieku‎[2], Masovia, page 49:
      Yszye Andrzey nye gesth prziczina ku smyerczy Pyothrowey... any gesth wynowath thego obwynyenya kszaszego
      [Iże Andrzej nie jest przyczyna ku śmierci Piotrowej... ani jest winowat tego obwinienia księżego]
    • 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎[3], page 284:
      Ten, czo gy zabyl, nye bandze w them wynowath (non erit reus sanguinis Ex 22, 2)
      [Ten, co ji zabił, nie będzie w tem winowat (non erit reus sanguinis Ex 22, 2)]
  4. (attested in Masovia) due by law

Derived terms

[edit]
adjectives
verbs

Descendants

[edit]
  • Polish: winowaty
  • Silesian: winowaty

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “winowaty”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish winowaty. By surface analysis, wina +‎ -owaty. Compare Russian винова́тый (vinovátyj).

Pronunciation

[edit]
 
  • Rhymes: -atɘ
  • Syllabification: wi‧no‧wa‧ty

Adjective

[edit]

winowaty (not comparable, no derived adverb)

  1. (obsolete) guilty
    Synonym: winny
  2. (Kuyavia) Synonym of dłużny [with accusative ‘what’ and dative ‘whom’]
    Był mi winowaty ćwiertnię pszenicy i latoś oddał. ― He owed me ćwiertnia of wheat and this year gave it back.

Declension

[edit]
Declension of winowaty (hard)
singular plural
masculine animate masculine inanimate feminine neuter virile (= masculine personal) non-virile
nominative winowaty winowata winowate winowaci winowate
genitive winowatego winowatej winowatego winowatych
dative winowatemu winowatej winowatemu winowatym
accusative winowatego winowaty winowatą winowate winowatych winowate
instrumental winowatym winowatą winowatym winowatymi
locative winowatym winowatej winowatym winowatych
[edit]
noun

Further reading

[edit]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “winowaty”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Paweł Kupiszewski (18.10.2022) “WINOWATY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “winowaty”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “winowaty”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “winowaty”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 620
  • winowaty in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
  • Oskar Kolberg (1867) “winowaty”, in Dzieła wszystkie: Kujawy (in Polish), page 278

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish winowaty. By surface analysis, wina +‎ -owaty.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /vi.nɔˈva.tɪ/
  • Rhymes: -atɪ
  • Syllabification: wi‧no‧wa‧ty

Adjective

[edit]

winowaty

  1. guilty
    Synonym: winiyn

Declension

[edit]
Declension of winowaty
singular plural
masculine neuter feminine virile nonvirile
nominative winowaty winowate winowatŏ winowaci winowate
genitive winowatego winowatyj winowatych
dative winowatymu winowatyj winowatym
accusative animate winowatego winowate winowatõ winowatych winowate
inanimate winowaty
instrumental winowatym winowatōm winowatymi
locative winowatym winowatyj winowatych
vocative winowaty winowate winowatŏ winowaci winowate

Derived terms

[edit]
nouns

Further reading

[edit]
  • Bogdan Kallus (2020) “winowaty”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 410
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=winowaty&oldid=82103584"