więzać

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *vę̄zàti.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vjæ̃zat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vjæ̃zat͡ɕ/

Verb

więzać impf

1. (attested in Masovia) to tie (to bind someone with rope)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[1], page 750:

     Bo tedy Zydovye myely taky obyczay, yze kogokolvye yąly..., tego zelazem vyazaly y vlozyly nan moczny rzeczyądz

     [Bo tedy Żydowie mieli taki[e] obyczaj, iże kogokolwie jęli..., tego żelazem wiązali i włożyli nań mocny rzeciądz]

   • 1920 [1437], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume III, number 2968, Zakroczym:

     Iakom ya nye wyanza konye w Szwanschkowye szicze... Esze Falk nye wyanzal kone w Szwanschkowe szicze

     [Jakom ja nie wiązał konie w Święszkowie życie... Eże Fałk nie wiązał konie w Święszkowie życie]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 818:

     Kyedy yvsz tako począth vyązacz a podan v rącze thym nyevyernym katom, byezavschy yeden y przynyosl thy ystne povrozy

     [Kiedy już tako poczęt więzać a podan w ręce tym niewiernym katom, bieżawszy jeden i przyniosł ty istne powrozy]

2. (attested in Sieradz-Łęczyca) to tie (to attach something to something else by binding with ties or rope) [with u (+ genitive)] [with ku (+ dative)]
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXII, Łęczyca, page 16:

     Ipsa, gl. sc. mulier, viri bustum solvit, pro fure cathenat, gl. pro latrone ligat myasto slodzyeya vyąsze, ipsa virum, gl. sc. proprium

     [Ipsa, gl. sc. mulier, viri bustum solvit, pro fure cathenat, gl. pro latrone ligat miasto złodzieja wiąże, ipsa virum, gl. sc. proprium]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[6], page 815:

     Poymyczye tego Iesusa... y vyązczyez gy v slupa

     [Pojmicie tego Jesusa... i więżcież ji u słupa]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[7], 49, 11:

     Wyøzacz bødze ku wynnyczy (ligans ad vineam) oszlyøtko oszlycze swey, a ku korzenyv *wynneemu... oslycza swø

     [Więzać będzie ku winnicy (ligans ad vineam) oślątko oślice swej a ku korzeniu winnemu... oślicę swą]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 84, 3:

     Ysz mv thy szkory gwaltownye na szyyą wyazany (quod actor sibi cuttes violenter... superligasset, OrtMac 114: ysz... thy lycza... na yego szyyą wyazano)

     [Iż mu ty skory gwałtownie na szyję wiązany (quod actor sibi cuttes violenter... superligasset, OrtMac 114: iż... ty lica... na jego szyję wiązano)]

3. to tie, to bind (to connect or place together into one thing with rope, ties, etc.)
   • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[8], 8, 3:

     Bo stal (sc. Manases) nad zenci, gysz snopi wyøzaly na polyv (super alligantes manipulos in campo)

     [Bo stał (sc. Manases) nad żeńcy, jiż snopy wiązali na polu (super alligantes manipulos in campo)]

4. to obligate, to bind (to give an obligation)
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 74, 2:

     Dla przegygranyą *nykkth nye ma komv gego czo wzancz any wyazacz (nec ipsum ligare)

     [Dla przejigrania nikt nie ma komu jego co wziąć ani więzać (nec ipsum ligare)]

5. Mistranslation of Latin.
   • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[9], volume V, page 284:

     Ad hoc obligat apostolus, qui comparando, waząncz, coniuges ad virgines

     [Ad hoc obligat apostolus, qui comparando, wiążąc, coniuges ad virgines]

Derived terms

nouns

• drzewo wiązane
• wiązany czas

 

Related terms

noun

• węzeł

 

adjective

• wąski

 

Descendants

• Polish: wiązać
• Silesian: wiōnzać

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “więzać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN