Jump to content

użyczyć

From Wiktionary, the free dictionary

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

From użytek +‎ -yć with a shift of to give to useto give. Compare pożyczyć. First attested in 1420.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /uʒʲɨt͡ʃʲɨt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /uʒʲɨt͡ʃʲɨt͡ɕ/

Verb

[edit]

użyczyć pf (imperfective użyczać)

  1. to give, to grant [with genitive or accusative]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[1], page 506:
      Zaprzyszyągam vasz..., abysczye se mną... proszyly... syna mego mylego, aby my alye tego vzyczyl (ut saltem mihi concedat), abych sz nym vzyvala tey Vyelykonoczy v Yerusalem
      [Zaprzysięgam was..., abyście se mną... prosili... syna mego miłego, aby mi ale tego użyczył (ut saltem mihi concedat), abych z nim używała tej Wielikonocy w Jerusalem]
    • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej[2], Modlitewnik Nawojki, page 177:
      Vzycz czelestne zdrowye (confer vitae sanitatem) a w cznothach dobrych przemyeskawanye
      [Użycz cielestne zdrowie (confer vitae sanitatem) a w cnotach dobrych przemieszkawanie]
  2. to cause, to make happen
    • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 54:
      Wszythkych szwyøtych twych... zasluszenym y tesz proszbami vszyczy (concedas), aby we wszelkych zaszczyczenya twego vsczyczeny bychom byly pomoczą
      [Wszytkich świętych twych... zasłużenim i też prośbami użyczy (concedas), aby we wszelkich zaszczycenia twego uszczyceni bychom byli pomocą]
  3. to allow
    • 1868 [1441], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[3], volume XIII, page 108:
      Stanislaus Nicolao contulit al. vziczil residere super obligacione in Dobanyeuicze usque ad exempcionem
      [Stanislaus Nicolao contulit al. użyczył residere super obligacione in Dobaniowice usque ad exempcionem]
  4. (attested in Greater Poland) to allow someone to participate; to share something with someone
    • 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[4], [5], [6], volume XXIII, page 277:
      Corws cum ruminaret intra se, cui sui cordis interdum posset communicare, gl. participare vsiczicz, secretum, columba talia cogitantem aspiciens accessit ad eum
      [Corws cum ruminaret intra se, cui sui cordis interdum posset communicare, gl. participare użyczyć, secretum, columba talia cogitantem aspiciens accessit ad eum]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 30v:
      Communicare id est cum aliis aliquod bonum facere vzyczycz
      [Communicare id est cum aliis aliquod bonum facere użyczyć]
[edit]
adverbs

Descendants

[edit]
  • Polish: użyczyć

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “użyczyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “użyczyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “użyczyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “użyczyć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish użyczyć. By surface analysis, użytek +‎ -yć. Compare Kashubian ùżëczëc.

Pronunciation

[edit]
 
  • IPA(key): /uˈʐɘ.t͡ʂɘt͡ɕ/
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɘt͡ʂɘt͡ɕ
  • Syllabification: u‧ży‧czyć

Verb

[edit]

użyczyć pf (imperfective użyczać)

  1. (transitive) to lend (to give something to someone for free temporarily) [with genitive] or (proscribed) [with accusative ‘what’], [with dative ‘to whom’], [with na (+ accusative)] or [with pod (+ accusative) ‘for what’]
    Synonyms: udostępnić, wypożyczyć
  2. (transitive) to give; to accord; to extend; to grant; to oblige (to let someone visit, stay, to give protection or support) [with genitive] or (proscribed) [with accusative ‘what’], [with dative ‘to whom’]
  3. (transitive, literary) to allow to serve (to let something fill a role in a sentence) [with genitive] or (proscribed) [with accusative ‘what’], [with dative ‘to whom’], [with do (+ genitive) ‘for what’]
  4. (intransitive) to serve (to become the source of something)
  5. (reflexive with się, obsolete) to offer one's services
  6. (reflexive with się, obsolete) to offer one's companionship

Conjugation

[edit]
Conjugation of użyczyć pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive użyczyć
future tense 1st użyczę użyczymy
2nd użyczysz użyczycie
3rd użyczy użyczą
impersonal użyczy się
past tense 1st użyczyłem,
-(e)m użyczył
użyczyłam,
-(e)m użyczyła
użyczyłom,
-(e)m użyczyło
użyczyliśmy,
-(e)śmy użyczyli
użyczyłyśmy,
-(e)śmy użyczyły
2nd użyczyłeś,
-(e)ś użyczył
użyczyłaś,
-(e)ś użyczyła
użyczyłoś,
-(e)ś użyczyło
użyczyliście,
-(e)ście użyczyli
użyczyłyście,
-(e)ście użyczyły
3rd użyczył użyczyła użyczyło użyczyli użyczyły
impersonal użyczono
conditional 1st użyczyłbym,
bym użyczył
użyczyłabym,
bym użyczyła
użyczyłobym,
bym użyczyło
użyczylibyśmy,
byśmy użyczyli
użyczyłybyśmy,
byśmy użyczyły
2nd użyczyłbyś,
byś użyczył
użyczyłabyś,
byś użyczyła
użyczyłobyś,
byś użyczyło
użyczylibyście,
byście użyczyli
użyczyłybyście,
byście użyczyły
3rd użyczyłby,
by użyczył
użyczyłaby,
by użyczyła
użyczyłoby,
by użyczyło
użyczyliby,
by użyczyli
użyczyłyby,
by użyczyły
impersonal użyczono by
imperative 1st niech użyczę użyczmy
2nd użycz użyczcie
3rd niech użyczy niech użyczą
passive adjectival participle użyczony użyczona użyczone użyczeni użyczone
anterior adverbial participle użyczywszy
verbal noun użyczenie

Further reading

[edit]