reż

See also: rez, réz, rež, řez, řež, and reż.

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *rъžь. Displaced by żëto.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈrɛʃ/
• Rhymes: -ɛʃ
• Syllabification: reż

Noun

reż f

1. (obsolete) rye

   Synonym: żëto

Declension

Declension of reż

	singular	plural
nominative	reż	rże
genitive	rżë	rżów
dative	rżë	rżóm
accusative	reż	rże
instrumental	rżą	rżama
locative	rżë	rżach
vocative	rżë	rże

Further reading

• Stefan Ramułt (1993) [1893] “reż”, in Jerzy Trepczyk, editor, Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), 3 edition
• Sychta, Bernard (1970) “rež”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 4 (P – Ř), Wrocław: Ossolineum, page 372
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “żyto”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “reż”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *rъžь. First attested in 1386

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɛʃ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɛʃ/

Noun

reż f (related adjective rżany)

1. (attested in Greater Poland, Masovia) rye
   • 1888 [1386], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[2], Greater Poland, page 60:

     Eze Adam ne ucradl Falkowi dwu kopu rzi

     [Eże Adam nie ukradł Fałkowi dwu kopu rży]

   • 1959 [1391], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 93, Poznań:

     Jaco mi Jacub pobral szeszdzesant kop rszi

     [Jako mi Jakub pobrał sześdziesiąt kop rży]

   • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 180, Poznań:

     Czo Jakub na me szaloual o pencz sczwirczen rzy, […] temu trzi lata minola

     [Co Jakub na mie żałował o pięć ćwircień rży, […] temu trzy lata minęła]

   • 1888 [1397], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[3], Greater Poland, page 115:

     Iaco praue Stasek do swego pana ne snosil dw copu psenice ani dw copu rsi […]

     [Jako prawie Staszek do swego pana nie znosił dwu kopu pszenice ani dwu kopu rży […] ]

   • 1967 [1399], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 131, Kościan:

     Jaco Czewley ne sdzyl Maczegewy a ne zwonl brogu rszy

     [Jako Czewlej nie zdżył Maciejewi a nie wziął brogu rży]

   • 1967 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 291, Kościan:

     Isz Stroszin ne sslal do Climanta, chczancz mu resz zaplaczisz, czso mu pogorzala

     [Iż Stroszyn nie słał do Klimąta, chcąc mu reż zapłacić, cso mu pogorzała]

   • 1920 [1409], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 1359, Płońsk:

     Yaco mne wynowat Ian […] nacze grossa y grziwnø za *rosz

     [Jaco mnie winowat Ian […] nacze grosza i grzywną za *reż]

   • 1967 [1416], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 616, Kościan:

     Jako czso my prawo skazalo panu Barthossewi zaplaczicz resz

     [Jako cso mi prawo skazało panu Bartoszewi zapłacić reż]

   • 1959 [1425], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1197, Poznań:

     Yako Mycolay […] ne byl wynowat pączy grzywen za brog rzy

     [Jako Mikołaj […] nie był winowat pączy grzywien za bróg rży]

   • 1967 [1428], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1354, Kościan:

     Jaco my pan Jandrzich […] winowat […] maldr rszy

     [Jako mi pan Jędrzych... winowat […] małdr rży]

   • 1888 [1386], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[4], Greater Poland, page 60:

     Jsze yakosz nass pan Stanisław obszalowal, bychom wsząly iego resch w brodzech Eze Adam ne ucradl Falkowi dwu kopu rzi

     [Iże jakoś nasz pan Stanisław obżałował, bychom wzięły jego reż w brodzech Eże Adam nie ukradł Fałkowi dwu kopu rży]

   • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 180, Poznań:

     Czo Jakub na me szaloual o pencz sczwirczen rzy […] , temu trzi lata minøla

     [Co Jakub na mie żałował o pięć śćwircień rży […] , temu trzy lata minęła]

   • 1900 [1464], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[5], number 4802:

     Frumentum, siligo dictum reż

     [Frumentum, siligo dictum resz]

   • 1900 [1472], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[6], number 943:

     Resz siligo

     [Reż siligo]

   • 1900 [1475], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[7], number 3064:

     Resz frumentum

     [Reż frumentum]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 125r:

     Siligo […] quoddam genus tritici korn resz

     [Siligo […] quoddam genus tritici korn reż]

Descendants

• Polish: reż, resz, res, rez (Middle Polish)
• Silesian: reż, res, rez

References

• Boryś, Wiesław (2005) “rżysko”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “rżysko”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “reż”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• S. Urbańczyk, editor (1976), “reż”, in Słownik staropolski‎^[8] (in Polish), volume 7, Wrocław, Warsaw, Kraków, Gdańsk: Polish Academy of Sciences, page 446
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “reż”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “reż”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Alternative forms

• resz, res, rez (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish reż.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈrɛʂ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈrɛʂ/

• Rhymes: -ɛʂ
• Syllabification: reż

Noun

reż f (related adjective rżany)

1. (obsolete) Synonym of żyto
2. (Middle Polish) Synonym of pszenica płaskurka
3. (Middle Polish) Synonym of pszenica orkisz

Declension

Declension of reż

	singular	plural
nominative	reż	reże
genitive	reży	reży
dative	reży	reżom
accusative	reż	reże
instrumental	reżą	reżami
locative	reży	reżach
vocative	reży	reże

Further reading

• reż in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “reż”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “REŻ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 10.05.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “reż”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “reż”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “reż”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 529

Silesian

Alternative forms

• res, rez

Etymology

Inherited from Old Polish reż.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈrɛʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛʂ
• Syllabification: reż

Noun

reż f (related adjective rżanny)

1. rye
2. grain (harvested seeds of various grass-related food crops)

Declension

Declension of reż

	singular	plural
nominative	reż	rże
genitive	rże	rżōw
dative	rży	rżōm
accusative	reż	rże
instrumental	rżōm	rżami/rżōma
locative	rży	rżach
vocative	rżo	rże

Further reading

• reż in dykcjonorz.eu
• reż in silling.org
• Bogdan Kallus (2020) “reż”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN
• Henryk Jaroszewicz (2022) “reż”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 127
• Aleksandra Wencel (2023) “reż”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 373
• Eugeniusz Kosmała (2023) “6724. żyto (Secale L.) roślina jednoroczna, dwuletnia, wieloletnia z rodziny wielichowatych”, in Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), ż, page 297
• Michał Przywara (c. 1900) “reż”, in Narzecza śląskie napisał ks. Michał Przywara. C. Słownik‎^[9]
• Barbara Podgórska, Adam Podgóski (2008) “rez I, reż”, in Słownik gwar śląskich [A dictionary of Silesian lects], Katowice: Wydawnictwo KOS, →ISBN, page 245