miecz

See also: mięcz

Kashubian

Etymology

Etymology tree

Proto-Slavic *mečь

Kashubian miecz

Inherited from Proto-Slavic *mèčь.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈmjɛt͡ʃ/
• Rhymes: -ɛt͡ʃ
• Syllabification: miecz

Noun

miecz m inan

1. sword (weapon)
   • 1938, Aleksander Majkòwsczi, Żëcé i przigòdë Remùsa‎^[1], page 37:

     Tak, jô vëdobeł jego długji mjecz z pochvë.

     Yes, I took his long sword from his sheath.

Further reading

• Jan Trepczyk (1994) “miecz”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “miecz”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[2]
• “miecz”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /mjɛt͡ʃ/
• IPA^(key): (15^th CE) /mjɛt͡ʃ/

Etymology 1

Etymology tree

Proto-Slavic *mečь

Old Polish miecz

Inherited from Proto-Slavic *mečь. First attested in the 14th century.

Noun

miecz m inan

1. (attested in Greater Poland, Lesser Poland) sword (long bladed weapon)
   • 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 342, Poznań:

     Jacom ne otpusczil Micolaiewi mecza, czom go posziczil iego szinu za trzi grosze

     [Jakom ne otpuścił Mikołajewi miecza, com go pożyczył jego synu za trzy grosze]

   • 1873, Zygmunt Gloger, editor, Ułamek starożytnego kazania o małżeństwie‎^[3]:

     Nyewjesczy obraasz iest iako ognyowi miecz

     [Niewieści obraz jest jako ogniowy miecz]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 56, 6:

     Sinowe ludzsczi, zøby gich czin a strzali, a yøzik gich mecz ostri

     [Synowie ludzszczy, zęby jich czyn a strzały, a język jich miecz ostry]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 43, 4:

     Vdrøczil ies lud y wignal ies ie, ani wem w meczu swoiem sø osedli zemø a ramø gich ne zbawilo gich, ale prawicza twoia y ramø twoie

     [Udręczył jeś lud i wygnał jeś je, ani wiem w mieczu swojem są osiedli ziemię a ramię jich nie zbawiło jich, ale prawica twoja i ramię twoje]

2. (figurative) secular power
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[6], page 639:

     Movy svyąthy Byernath kv Eugenymv byskupv rzekącz: Tvoy myecz szvyeczky yesth snacz thve skazanye albo povyedzenye, alye nye thwa rąką ma bycz dobyt, bo by k tobye myecz nye przysluzal nykako byl

     [Mowi święty Biernat ku Eujenimu biskupu rzekąc: Twoj miecz świecki jest snadź twe skazanie albo powiedzenie, ale nie twą ręką ma być dobyt, boby k tobie miecz nie przysłuszał nikako był]

3. (law, attested in Lesser Poland) sword duel
   • 1875 [(1286?) 1408], Wojciech Kętrzyński, Stanisław Smolka, editors, Codex diplomaticus Monasterii Tynecensis = Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego. Cz. 1, Obejmująca rzeczy od roku 1105 do roku 1399‎^[7], Tyniec, page 63:

     Abbas domus Tynciensis habet iudicare... causas subsequentes: *me[c]h, kigy, sedmnadzeszcza, *penadzeszcze, glova, saglovna

     [Abbas domus Tynciensis habet iudicare... causas subsequentes: mie[c]z, kij, siedmnadzieścia, pię[t]nadzieście, głowa, zagłowna]

4. (attested in Greater Poland) slanted support
   • 1908 [1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[8], Lubiń, page 43:

     Myecz sklepovy pistulum

     [Miecz sklepowy pistulum]

5. Italian honeysuckle (Lonicera caprifolium)
   • 1900 [1465], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[9], number 4420:

     Ligustrum, volubilis mecz

     [Ligustrum, volubilis miecz]

Derived terms

adverb

• po mieczu

Descendants

• Polish: miecz

Etymology 2

Borrowed from Old Czech mieč. Doublet of mięcz, an inherited form. First attested in 1471.

Noun

miecz m animacy unattested

1. (sports) ball (solid or hollow spherical or egg-shaped object that is kicked, thrown, or hit in a game)

   Synonyms: mięcz, piła

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 91:

     Myeczem pila

     [Mieczem pila]

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “1. miecz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “2. miecz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Etymology tree

Proto-Slavic *mečь

Old Polish miecz

Polish miecz

Inherited from Old Polish miecz, from Proto-Slavic *mečь.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈmjɛt͡ʂ/

• (Greater Poland):
  • (Kuyavia) IPA^(key): /ˈmjɛt͡ʂ/
• (Masovia):
  • (Near Masovian) IPA^(key): /ˈmjɛt͡ʂ/
• (Lesser Poland):
  • (Przemyśl) IPA^(key): [ˈmjɛt͡ʂ]

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂ
• Syllabification: miecz

Noun

miecz m inan (diminutive mieczyk)

1. sword (weapon)
2. (nautical) centreboard
3. (in the plural, Kuyavia) crosspieces of a wagon

   Synonym: szczeble

4. (Near Masovian, agriculture) wide distance between rungs of a ladder
5. (Near Masovian, of a windmill) oak plank the width of a hand, fixed perpendicularly in the blades of a mill
6. (Przemyśl, weaving) particular part of a scutcher

Declension

Declension of miecz

	singular	plural
nominative	miecz	miecze
genitive	miecza	mieczy/mieczów
dative	mieczowi	mieczom
accusative	miecz	miecze
instrumental	mieczem	mieczami
locative	mieczu	mieczach
vocative	mieczu	miecze

Derived terms

adjective

• mieczowy

verb

• mieczować impf

Further reading

• miecz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• miecz in Polish dictionaries at PWN
• Oskar Kolberg (1867) “miecz”, in Dzieła wszystkie: Kujawy (in Polish), page 273
• Władysław Matlakowski (1891) “miecz”, in “Zbiór wyrazów ludowych dawnej ziemi czerskiej”, in Sprawozdania Komisyi Językowej Akademii Umiejętności, volume 4, Krakow: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, page 365
• Aleksander Saloni (1908) “miecz”, in “Lud rzeszowski”, in Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne (in Polish), volume 10, Kraków: Akademia Umiejętności, page 336