dzielnica

See also: dzielnicą

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *dělьnica. By surface analysis, dzielny +‎ -ica. First attested in 1392.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /d͡ʑɛ(ː)lʲɲit͡sa/
• IPA^(key): (15^th CE) /d͡ʑɛlʲɲit͡sa/, /d͡ʑelʲɲit͡sa/

Noun

dzielnica f

1. (attested in Greater Poland) share (inherited or acquired part of property, especially land)
   • 1888 [1392], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[1], Greater Poland, page 65:

     Iaco praue Maczek bil dzelen swim (leg. z swym) oczczem, nisz Marczin dobil na gego oczczu dzelnicze

     [Jako prawie Maciek był dzielen z swym oćcem, niż Marcin dobył na jego oćcu dzielnice]

2. fenced off piece of land; fence
   • 1868 [1491], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[2], volume XIX, page 88:

     Item sepsiones al. dzelnycze omnes kmethones tam Stanislai quam Iohannis debent, prout ex antiquo sepiebant

     [Item sepsiones al. dzielnice omnes kmethones tam Stanislai quam Iohannis debent, prout ex antiquo sepiebant]

3. (attested in Sieradz-Łęczyca) branch of a noble family related by close kinship
   • 1908-1939 [1408], Władysław Semkowicz, editor, Miesięcznik Heraldyczny‎^[3], volume XIV, Łęczyca Land, page 114:

     Climonth yest nasz brath stryini, naszey krwe, yedney dzelnicze, *noszego cleynotha y zawolana

     [Klimont jest nasz brat stryjny, naszej krwie, jednej dzielnice, naszego klejnota i zawołania]

4. division (act or process of dividing anything)
   • 1874 [1441], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[4], volume XVII, page 38:

     Isti duo fratres... fecerunt inter se beniuole perpetuam diuisionem in predicta scultecia in Niewskurzow al. wiekuista dzielnicza

     [Isti duo fratres... fecerunt inter se beniuole perpetuam diuisionem in predicta scultecia in Niewskurzow al. wiekuistą dzielnicę]

Descendants

• Polish: dzielnica

References

• Boryś, Wiesław (2005) “dzielnica”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “dzielnica”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “dzielnica”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dzielnica”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish dzielnica.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /d͡ʑɛlˈɲi.t͡sa/

• (Middle Polish) IPA^(key): /d͡ʑelˈɲi.t͡sa/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -it͡sa
• Syllabification: dziel‧ni‧ca

Noun

dzielnica f (diminutive dzielniczka, related adjective dzielnicowy)

1. borough, district, quarter (area of a city with its own history, customs, architecture, etc.)
2. borough, district, quarter (administrative district in some cities)
3. area, region (area of a country geographically, ethnographically, or historically unique)

   Synonym: region

4. (historical) dzielnica (one of the parts into which Bolesław Wrymouth divided the Kingdom of Poland between his sons in 1138)
5. (obsolete) part, piece (divided bit of a whole)

   Synonym: część

6. (Middle Polish) lot (piece of owned land, either individually or collectively)
   1. (Middle Polish, figuratively) community; bond; participation
7. (Middle Polish) difference; division; discord

Declension

Declension of dzielnica

	singular	plural
nominative	dzielnica	dzielnice
genitive	dzielnicy	dzielnic
dative	dzielnicy	dzielnicom
accusative	dzielnicę	dzielnice
instrumental	dzielnicą	dzielnicami
locative	dzielnicy	dzielnicach
vocative	dzielnico	dzielnice

Related terms

nouns

• dzielnicowa
• dzielnicowość
• dzielnicowy

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dzielnica is one of the most used words in Polish, appearing 9 times in scientific texts, 18 times in news, 31 times in essays, 10 times in fiction, and 2 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 70 times, making it the 915th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• dzielnica in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dzielnica in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dzielnica”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “DZIELNICA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 22.06.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dzielnica”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “dzielnica”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dzielnica”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 641