broń

See also: bron, brón, bróń, and bròn

Lower Sorbian

Etymology

Proto-Slavic *bȏrnь. Cognate with Upper Sorbian bróń.

Pronunciation

• IPA^(key): /brɔnʲ/

Noun

broń f

1. weapon

Declension

Declension of broń

	Singular	Dual	Plural
Nominative	broń	broni	broni
Genitive	broni	bronjowu	bronjow
Dative	broni	bronjoma	bronjam
Accusative	broń	broni	broni
Instrumental	bronju	bronjoma	bronjami
Locative	broni	bronjoma	bronjach

Further reading

• Muka, Arnošt (1921, 1928) “broń”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
• Starosta, Manfred (1999) “broń”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

Old Polish

Alternative forms

• bronia

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *bȏrnь. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /brɔ(ː)ɲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /brɔɲ/, /broɲ/

Noun

broń f

1. (attested in Lesser Poland) weapon (instrument of attack or defense in combat or hunting)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 34, 2:

     Wezmi bron y sczit (apprehende arma et scutum)

     [Weźmi broń i szczyt (apprehende arma et scutum)]

2. (figuratively) weapon (anything used for defense)
   • 1874-1891 [1449], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXV, page 165:

     Przez bronya spravedlivosczy (per arma iustitiae II Cor 6, 7)

     [Przez bronią sprawiedliwości (per arma iustitiae II Cor 6, 7)]

3. iron knife of a plow
   • 1856-1870 [1462], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[5], volume II, number 3681:

     De clenodio Rolye, rosam cum tribus bronya in clipeo deferentes

     [De clenodio Role, rosam cum tribus bronią in clipeo deferentes]

Derived terms

adjectives

• bronny

 

nouns

• ostra broń

 

verbs

• bronić impf

 

Related terms

adverbs

• bronno

 

nouns

• bronienie
• bronne
• brońca

 

Descendants

• Polish: broń
• Silesian: brōń

References

• Boryś, Wiesław (2005) “broń”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “broń”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “broń”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “broń”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “broń”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈbrɔɲ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈbrɔɲ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔɲ
• Syllabification: broń

Etymology 1

Inherited from Old Polish broń.

Noun

broń f

1. weapon (instrument of attack or defense in combat or hunting)

   Synonyms: oręż, uzbrojenie

   1. (more specifically) gun (firearm)

      Synonym: broń palna

2. group of military units using a particular type of weapon
3. weapon (instrument or other means of harming or exerting control over another) [with przeciw or przeciwko (+ dative) ‘against whom/what’]

   Synonym: oręż

Declension

Declension of broń

	singular	plural
nominative	broń	bronie
genitive	broni	broni
dative	broni	broniom
accusative	broń	bronie
instrumental	bronią	broniami
locative	broni	broniach
vocative	broni	bronie

Alternative forms

• bróń (Middle Polish)
• bronia (obsolete or regional)

Derived terms

adverbs

• pod bronią
• z bronią w ręku

 

nouns

• antybroń
• braterstwo broni
• broń biała
• broń masowego rażenia
• broń maszynowa
• broń obosieczna
• broń palna
• broń sieczna
• generał broni
• towarzysz broni
• towarzyszka broni
• zawieszenie broni

 

verbs

• bronić impf

 

verbs

• chwycić za broń pf, chwytać za broń impf
• dać broń do ręki pf, dawać broń do ręki impf
• pobić własną bronią pf, bić własną bronią impf
• podnieść broń pf
• powołać pod broń pf, powoływać pod broń impf
• sprezentować broń pf, prezentować broń impf
• stać z bronią u nogi pf
• wytrącić broń z ręki pf, wytrącać broń z ręki impf
• złożyć broń pf, składać broń impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), broń is one of the most used words in Polish, appearing 18 times in scientific texts, 48 times in news, 15 times in essays, 19 times in fiction, and 14 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 114 times, making it the 530th most common word in a corpus of 500,000 words.

Etymology 2

See the etymology of the corresponding lemma form.

Verb

broń

1. second-person singular imperative of bronić

Further reading

• broń in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• broń in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “broń”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (18.01.2023) “BROŃ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “broń”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “broń”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “broń”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 209