przeciw

See also: przeciw-

Old Polish

Alternative forms

• prociw

Etymology

Etymology tree

Proto-Slavic *protivъ

Old Polish przeciw

Inherited from Proto-Slavic *protivъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ɛt͡ɕif/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ɛt͡ɕif/

Preposition

przeciw [with dative]

1. against (in opposition to)
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 90, 4:

     Tedy on gest vczynyl naprzeczywko szwey przyszadze y przeczyw swemv prawu

     [Tedy on jest uczynił naprzeciwko swej przysiędze i przeciw swemu prawu]

2. (attested in Masovia) against (protecting from)
   • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎^[1], Mierzeniec, Płock, line 315:

     Konyecz themv bandze, gdy lekarsz w mey scolye szandze, bovyem *przyczyw szmyertelney sc[z]odze nye naydze szelya na ogrodze

     [Koniec temu będzie, gdy lekarz w mej szkole siędzie, bowiem przeciw śmiertelnej szkodzie nie najdzie ziela na ogrodzie]

3. (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) towards, heading to
   • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole‎^[2], Łęczyca, Poznań, line 102:

     Oth mathky bosze tø mocz mayø, ysz przeczyw gym kszøzøta wstayø

     [Ot Matki Boże tę moc mają, iż przeciw jim książęta wstają]

4. (attested in Greater Poland) opposite; across from, in front of
   • 1959 [1415], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 901, Poznań:

     Ysze ta niua, czso yey Swansek dobil na Gnewomirze, tey Yandrzey ma trzeczą czanscz dzedzicznim prawem y lang tich, czso szø przecziw tey niue

     [Iże ta niwa, cso jej Święszek dobył na Gniewomirze, tej Jędrzej ma trzecią część dziedzicznym prawem i łąk tych, cso są przeciw tej niwie]

   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXII, page 248:

     Nądza a blogo stoyą przecziw schobye yako gorzkye a slotkye

     [Nędza a błogo stoją przeciw sobie jako gorzkie a słodkie]

5. (attested in Masovia) in relation to; vis-à-vis
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 52:

     O wystawyenyv slvgy przeczyw panv

     [O wystawieniu sługi przeciw panu]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[6], page 334:

     Marta, Martha, pyeczalvyącza yesz a smączysz sye przeczyw vyelykyey rzeczy (sollicita es et turbaris erga plurima Luc 10, 41)

     [Marta, Marta, pieczałująca jeś a smęcisz sie przeciw wielikiej rzeczy (sollicita es et turbaris erga plurima Luc 10, 41)]

6. (attested in Greater Poland) for, benefitting
   • 1959 [1426], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1226, Poznań:

     Yaco... skodzenem dzesacz grziven o nezaplaczene penądzy przecziw Paskowi

     [Jako... szkodzienem dziesięć grzywien o niezapłacenie pieniędzy przeciw Paszkowi]

7. in comparison to
   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[7], Modlitewnik Nawojki, page 124:

     Thysz my vyelmy szwyathy, a ya przeczyw thobye lycha

     [Tyś mi wielmi święty, a ja przeciw tobie licha]

8. in contrast to
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[8], 23, 11:

     Veswalem czebye, aby pokløøl nyeprzyaczele me, a ty przeciw temv (e contrario) blogoslavis gim

     [Wezwałem ciebie, aby poklął nieprzyjaciele me, a ty przeciw temu (e contrario) błogosławisz jim]

9. for; in exchange for
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 823:

     Sluchay, kakocz myloscz k tobye myal, kyedycz taką mąką za czye czyrpyal, baczysch, czosz thy przeczyv temv vczynyl albo czyrpyal

     [Słuchaj, kakąć miłość k tobie miał, kiedyć taką mękę za cie cirpiał! Baczyż, coś ty przeciw temu uczynił albo cirpiał]

Descendants

• Polish: przeciw, prociw (Middle Polish)
• Silesian: przeciw

References

• Boryś, Wiesław (2005) “przeciw”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “przeciw”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “przeciw”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przeciw”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• prociw (Middle Polish)

Etymology

Etymology tree

Proto-Slavic *protivъ

Old Polish przeciw

Polish przeciw

Inherited from Old Polish przeciw. Cognate with Latin pretium (whence English price).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈpʂɛ.t͡ɕif/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /ˈpr̝ɛ.t͡ɕif/, (17^th–18^th c.) /ˈpʂɛ.t͡ɕif/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ɕif
• Syllabification: prze‧ciw
• Homophone: przeciw-

Preposition

przeciw [with dative or genitive] (uncommon, obsolete)

1. against (as a protection from)

   Synonyms: przeciwko, wbrew

   Antonym: na korzyść

2. against (in competition with)

   Synonym: przeciwko

3. against (not in agreeance with)

   Antonym: za

4. against (in danger of)
5. against (experience detracting action from)
6. (archaic) against (in opposite motion to)
7. (obsolete) denotes object of negative emtions; for

   Synonym: wobec

8. (obsolete) across (on the other side of)

   Synonym: naprzeciwko

9. (obsolete) in relation to

   Synonyms: w stosunku do, wobec

10. (Middle Polish) in response to
11. (Middle Polish) about, concerning, as for

    Synonyms: co do, o

12. (Middle Polish) in comparison to

    Synonym: w porównaniu z

13. (Middle Polish) in contrast to
14. (Middle Polish) denotes object of efforts
15. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1561, J. Leopolita, Biblija‎^[10], page 3.Reg 7/20:

      Y záſie ine mákowice ná wierzchu ſlupow z wierzchu podług miáry ſlupá przećiw ſiatkám [contra retiacula].

      [I zasię ine makowice na wierzchu slupów z wierzchu podług miary slupa przeciw siatkam [contra retiacula].]

16. (Middle Polish) against; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[11], page 3c:

      Adversus et adversum praepositio. Przećiwko. [...] Aliquando pro Erga, Przećiw.

      [Adversus et adversum praepositio. Przeciwko. [...] Aliquando pro Erga, Przeciw.]

    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[12], page 515b:

      In – Przecziw, na przécziw.

      [In – Przeciw, na przecziw.]

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), przeciw is one of the most used words in Polish, appearing 8 times in scientific texts, 11 times in news, 27 times in essays, 11 times in fiction, and 11 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 68 times, making it the 951st most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• przeciw in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przeciw in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przeciw, prociw”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRZECIW”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2023 February 23
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przeciw”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przeciw”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przeciw”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 38

Silesian

Alternative forms

• prociw

Etymology

Etymology tree

Proto-Slavic *protivъ

Old Polish przeciw

Silesian przeciw

Inherited from Old Polish przeciw.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpʂɛ.t͡ɕif/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ɕif
• Syllabification: prze‧ciw

Preposition

przeciw [with dative]

1. against

Further reading

• Henryk Jaroszewicz (2022) “przeciw”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 121