bezpieczny
Kashubian
[edit]Etymology
[edit]Borrowed from Polish bezpieczny.
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]bezpieczny (comparative bezpieczniészi, superlative nôbezpieczniészi, derived adverb bezpieczno or bezpiecznie)
Declension
[edit]singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine animate | masculine inanimate | feminine | neuter | virile (= masculine personal) | non-virile | |
nominative | bezpieczny | bezpiecznô | bezpieczné | bezpieczny | bezpieczné | |
genitive | bezpiecznégò | bezpieczny | bezpiecznégò | bezpiecznëch | ||
dative | bezpiecznémù | bezpieczny | bezpiecznémù | bezpiecznym | ||
accusative | bezpiecznégò | bezpieczny | bezpieczną | bezpieczné | bezpiecznëch | bezpieczné |
instrumental | bezpiecznym | bezpieczną | bezpiecznym | bezpiecznyma | ||
locative | bezpiecznym | bezpieczny | bezpiecznym | bezpiecznëch |
Further reading
[edit]- Stefan Ramułt (1893) “bezpječny”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 6
- Sychta, Bernard (1967) “bezṕečni”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 1 (A – Ǵ), Wrocław: Ossolineum, page 38
- Jan Trepczyk (1994) “bezpieczny”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
- Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “bezpieczny”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi[1]
- “bezpieczny”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Univerbation of bez (“without”) + piecza (“care, attention”) + -ny. First attested in the 15th century. Compare Latin securus (“safe, secure”) or Russian беспе́чный (bespéčnyj, “careless”).
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]bezpieczny (derived adverb bezpiecznie)
- safe, secure
- Synonyms: bezprzezpieczny, mirny, pewny, pokojny, przepieczny, przezpieczny, spokojny, upewny
- 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 54:
- Cu bezpyecznemvprzewodv in comitatu tutele
- [Ku bezpiecznemu przewodu in comitatu tutele]
Descendants
[edit]- Polish: bezpieczny, bezpieczen (archaic), beśpieczny, beśpieczen, biezpieczny (Middle Polish), przezpiecny (Far Masovian)
- → Kashubian: bezpieczny
- Silesian: bezpieczny
References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “bezpieczny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “bezpieczny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “bezpieczny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bezpieczny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish bezpieczny. By surface analysis, univerbation of bez (“without”) + piecza (“care, attention”) + -ny. Compare Kashubian bezpieczny.
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]bezpieczny (comparative bezpieczniejszy, superlative najbezpieczniejszy, derived adverb bezpiecznie)
- safe, secure (not posing danger or risk)
- Antonym: niebezpieczny
- Near-synonym: niegroźny
- bezpieczne miasto ― safe city
- safe, secure (not in danger)
- Jesteś bezpieczny. ― You are safe.
- safe (not risky)
- Near-synonym: pewny
- bezpieczny sposób ― safe way (of doing something)
- bezpieczny wybór ― safe choice
- bezpieczny rozwiązanie ― safe solution
- (obsolete) secure; unconcerned (not worried or concerned about someone or something)
- (obsolete) secured; protected [with od (+ genitive) ‘from whom/what’]
- Synonym: zabezpieczony
- (obsolete) sure, certain; convinced
- Synonyms: pewny, przekonany
- (obsolete) sure, certain; brave
- (obsolete, medicine) immune (unable to catch a disease)
- (Middle Polish) careless; reckless (too brave)
- (Middle Polish) safe; Further details are uncertain.
- 1564, J. Mączyński, Lexicon[2], page 49d:
- Certus, Pewny/ Bezpieczny, Wiádomy.
- [Certus, Pewny/ Bezpieczny, Wiadomy.]
Declension
[edit]singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine animate | masculine inanimate | feminine | neuter | virile (= masculine personal) | non-virile | |
nominative | bezpieczny | bezpieczna | bezpieczne | bezpieczni | bezpieczne | |
genitive | bezpiecznego | bezpiecznej | bezpiecznego | bezpiecznych | ||
dative | bezpiecznemu | bezpiecznej | bezpiecznemu | bezpiecznym | ||
accusative | bezpiecznego | bezpieczny | bezpieczną | bezpieczne | bezpiecznych | bezpieczne |
instrumental | bezpiecznym | bezpieczną | bezpiecznym | bezpiecznymi | ||
locative | bezpiecznym | bezpiecznej | bezpiecznym | bezpiecznych |
Derived terms
[edit]- ubezpieczyć pf, ubezpieczać impf
Related terms
[edit]Descendants
[edit]- → Kashubian: bezpieczny
Further reading
[edit]- bezpieczny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- bezpieczny in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bezpieczny, bezpieczen”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “BEZPIECZNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.11.2021
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bezpieczny”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “bezpieczny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bezpieczny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 129
Silesian
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish bezpieczny.
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]bezpieczny (comparative bezpieczniyjszy, superlative nojbezpieczniyjszy, derived adverb bezpiecznie)
- safe; secure
- Synonym: (obsolete) przespieczny
Conjugation/Declension
[edit]singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine | neuter | feminine | virile | nonvirile | ||
nominative | bezpieczny | bezpieczne | bezpiecznŏ | bezpieczni | bezpieczne | |
genitive | bezpiecznego | bezpiecznyj | bezpiecznych | |||
dative | bezpiecznymu | bezpiecznyj | bezpiecznym | |||
accusative | animate | bezpiecznego | bezpieczne | bezpiecznõ | bezpiecznych | bezpieczne |
inanimate | bezpieczny | |||||
instrumental | bezpiecznym | bezpiecznōm | bezpiecznymi | |||
locative | bezpiecznym | bezpiecznyj | bezpiecznych | |||
vocative | bezpieczny | bezpieczne | bezpiecznŏ | bezpieczni | bezpieczne |
Derived terms
[edit]Further reading
[edit]- bezpieczny in silling.org
- Henryk Jaroszewicz (2022) “bezpiecznŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 64
- Aleksandra Wencel (2023) “bezpjecny”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 55
- Kashubian terms borrowed from Polish
- Kashubian terms derived from Polish
- Kashubian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Kashubian/ɛt͡ʃni
- Rhymes:Kashubian/ɛt͡ʃni/3 syllables
- Kashubian lemmas
- Kashubian adjectives
- Kashubian hard adjectives
- Old Polish univerbations
- Old Polish terms suffixed with -ny
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish adjectives
- Old Polish terms with quotations
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish univerbations
- Polish terms suffixed with -ny
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɛt͡ʂnɘ
- Rhymes:Polish/ɛt͡ʂnɘ/3 syllables
- Polish lemmas
- Polish adjectives
- Polish terms with collocations
- Polish terms with usage examples
- Polish terms with obsolete senses
- pl:Medicine
- Middle Polish
- Polish terms with uncertain meaning
- Polish terms with quotations
- Polish hard adjectives
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɛt͡ʂnɪ
- Rhymes:Silesian/ɛt͡ʂnɪ/3 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian adjectives