ჯვარი

Georgian

ბოლნური ჯვარი - Bolnisi cross

Alternative forms

• ჯორი (ǯori) — Khevi, Mtiuleti, Gudamaqari
• ჟორ (žor) — Ingilo

Etymology

From Old Georgian ჯუარი (ǯuari), from Proto-Georgian-Zan *ǯwar-. Cognate with Mingrelian ჯგუნჯგი (ǯgunǯgi, “spike”) and Laz მზგუჯი (mzguci, “stake, post”). For the semantic shift compare Old Armenian խաչ (xačʻ, “cross ← *stake, *stick”).

Pronunciation

• IPA^(key): [d͡ʒʷaɾi]
• Hyphenation: ჯვა‧რი

Noun

ჯვარი • (ǯvari) (plural ჯვრები)

1. cross
2. (Christianity) cross
3. (card games) clubs

   ჯვრის გადასვლა

   ǯvris gadasvla

   to lead clubs

4. (dialectal, Khevsureti) heathen god that served as patron to a certain family or tribe
   1. Sacred place dedicated to a heathen god, where Khevsurians worship

Inflection

Declension of ჯვარი (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	ჯვარი (ǯvari)	ჯვრები (ǯvrebi)	ჯვარნი (ǯvarni)
ergative	ჯვარმა (ǯvarma)	ჯვრებმა (ǯvrebma)	ჯვართ(ა) (ǯvart(a))
dative	ჯვარს(ა) (ǯvars(a))	ჯვრებს(ა) (ǯvrebs(a))	ჯვართ(ა) (ǯvart(a))
genitive	ჯვრის(ა) (ǯvris(a))	ჯვრების(ა) (ǯvrebis(a))	ჯვართ(ა) (ǯvart(a))
instrumental	ჯვრით(ა) (ǯvrit(a))	ჯვრებით(ა) (ǯvrebit(a))
adverbial	ჯვრად(ა) (ǯvrad(a))	ჯვრებად(ა) (ǯvrebad(a))
vocative	ჯვარო (ǯvaro)	ჯვრებო (ǯvrebo)	ჯვარნო (ǯvarno)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ჯვარი (see Georgian postpositions)
postpositions taking the dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	ჯვარზე (ǯvarze)	ჯვრებზე (ǯvrebze)
-თან (-tan, “near”)	ჯვართან (ǯvartan)	ჯვრებთან (ǯvrebtan)
-ში (-ši, “in”)	ჯვარში (ǯvarši)	ჯვრებში (ǯvrebši)
-ვით (-vit, “like”)	ჯვარივით (ǯvarivit)	ჯვრებივით (ǯvrebivit)
postpositions taking the genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	ჯვრისთვის (ǯvristvis)	ჯვრებისთვის (ǯvrebistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	ჯვრისებრ (ǯvrisebr)	ჯვრებისებრ (ǯvrebisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	ჯვრისკენ (ǯvrisḳen)	ჯვრებისკენ (ǯvrebisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	ჯვრისგან (ǯvrisgan)	ჯვრებისგან (ǯvrebisgan)
-ადმი (-admi, “in relation to”)	ჯვრისადმი (ǯvrisadmi)	ჯვრებისადმი (ǯvrebisadmi)
postpositions taking the instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	ჯვრიდან (ǯvridan)	ჯვრებიდან (ǯvrebidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	ჯვრითურთ (ǯvriturt)	ჯვრებითურთ (ǯvrebiturt)
postpositions taking the adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	ჯვრამდე (ǯvramde)	ჯვრებამდე (ǯvrebamde)

Synonyms

• (heathen god, sacred place): ხატი (xaṭi)

Derived terms

• ჯვარცმა (ǯvarcma)
• ჯვარდაწერილი (ǯvardac̣erili)
• ჯვარი ვაზისა (ǯvari vazisa, “grapevine cross”)
• ჯვარი აქაურობას (ǯvari akaurobas)
• ჯვარს აცვამს (ǯvars acvams), ჯვარს ეცმის (ǯvars ecmis)
• ჯვარს გადასახავს (ǯvars gadasaxavs)
• ჯვაროსანი (ǯvarosani)

Descendants

• → Abaza: джьуа́р (dźwár)
• → Abkhaz: а-џьа́р (a-džár)
• → Adyghe: джор (džor)
• → Bats: ჯორ (ǯor)
• → Chechen: жӏара (žˀara), жӏар (žˀar)
• → Ingush: жӏарг (žˀarg)
• → Kabardian: жор (žor), бжор (bžor)
• → Laz: ჯვარი (cvari)
• → Mingrelian: ჯვარი (ǯvari)
• → Ossetian: дзуа́р (ʒwár)
• → Svan: ჯუ̂ა̈რ (ǯûär)

See also

• (clubs): ყვავი (q̇vavi), თხილი (txili), აგური (aguri), გული (guli)

References

• Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 343

Further reading

• Ɣlonṭi, Aleksandre (1975) “ჯორ”, in Kartul ḳilo-tkmata siṭq̇vis ḳona [Dictionary of dialectal Georgian words]‎^[1] (in Georgian), volume II, Tbilisi: Academy Press, page 404a
• Ɣlonṭi, Aleksandre (1975) “ჟორ”, in Kartul ḳilo-tkmata siṭq̇vis ḳona [Dictionary of dialectal Georgian words]‎^[2] (in Georgian), volume II, Tbilisi: Academy Press, page 56a