ცისარტყელა
Georgian
[edit]Etymology
[edit]ცის (cis, “of the sky”) + სარტყელი (sarṭq̇eli, “belt”) + -ა (-a).
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]ცისარტყელა • (cisarṭq̇ela) (plural ცისარტყელები)
- rainbow
- 2004, Ilia II of Georgia, Sapatriarko Utskebani, №41 (299)[1]:
- ცისარტყელა რომ გამოჩნდება, მის ქვეშ უნდა გაიარო და იქ არის საქართველო!
- cisarṭq̇ela rom gamočndeba, mis kveš unda gaiaro da ik aris sakartvelo!
- When you see a rainbow, walk underneath it and you will find Georgia!
Inflection
[edit]| Declension of ცისარტყელა (see Georgian declension) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | archaic plural | |
| nominative | ცისარტყელა (cisarṭq̇ela) | ცისარტყელები (cisarṭq̇elebi) | ცისარტყელანი (cisarṭq̇elani) |
| ergative | ცისარტყელამ (cisarṭq̇elam) | ცისარტყელებმა (cisarṭq̇elebma) | ცისარტყელათ(ა) (cisarṭq̇elat(a)) |
| dative | ცისარტყელას(ა) (cisarṭq̇elas(a)) | ცისარტყელებს(ა) (cisarṭq̇elebs(a)) | ცისარტყელათ(ა) (cisarṭq̇elat(a)) |
| genitive | ცისარტყელას(ა) (cisarṭq̇elas(a)) | ცისარტყელების(ა) (cisarṭq̇elebis(a)) | ცისარტყელათ(ა) (cisarṭq̇elat(a)) |
| instrumental | ცისარტყელათ(ა) (cisarṭq̇elat(a)) | ცისარტყელებით(ა) (cisarṭq̇elebit(a)) | |
| adverbial | ცისარტყელად(ა) (cisarṭq̇elad(a)) | ცისარტყელებად(ა) (cisarṭq̇elebad(a)) | |
| vocative | ცისარტყელავ (cisarṭq̇elav) | ცისარტყელებო (cisarṭq̇elebo) | ცისარტყელანო (cisarṭq̇elano) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
| Postpositional inflection of ცისარტყელა (see Georgian postpositions) | ||
|---|---|---|
| postpositions taking the dative case | singular | plural |
| -ზე (-ze, “on”) | ცისარტყელაზე (cisarṭq̇elaze) | ცისარტყელებზე (cisarṭq̇elebze) |
| -თან (-tan, “near”) | ცისარტყელასთან (cisarṭq̇elastan) | ცისარტყელებთან (cisarṭq̇elebtan) |
| -ში (-ši, “in”) | ცისარტყელაში (cisarṭq̇elaši) | ცისარტყელებში (cisarṭq̇elebši) |
| -ვით (-vit, “like”) | ცისარტყელასავით (cisarṭq̇elasavit) | ცისარტყელებივით (cisarṭq̇elebivit) |
| postpositions taking the genitive case | singular | plural |
| -თვის (-tvis, “for”) | ცისარტყელასთვის (cisarṭq̇elastvis) | ცისარტყელებისთვის (cisarṭq̇elebistvis) |
| -ებრ (-ebr, “like”) | ცისარტყელასებრ (cisarṭq̇elasebr) | ცისარტყელებისებრ (cisarṭq̇elebisebr) |
| -კენ (-ḳen, “towards”) | ცისარტყელასკენ (cisarṭq̇elasḳen) | ცისარტყელებისკენ (cisarṭq̇elebisḳen) |
| -გან (-gan, “from/of”) | ცისარტყელასგან (cisarṭq̇elasgan) | ცისარტყელებისგან (cisarṭq̇elebisgan) |
| -ადმი (-admi, “in relation to”) | ცისარტყელასადმი (cisarṭq̇elasadmi) | ცისარტყელებისადმი (cisarṭq̇elebisadmi) |
| postpositions taking the instrumental case | singular | plural |
| -დან (-dan, “from/since”) | ცისარტყელადან (cisarṭq̇eladan) | ცისარტყელებიდან (cisarṭq̇elebidan) |
| -ურთ (-urt, “together with”) | ცისარტყელათურთ (cisarṭq̇elaturt) | ცისარტყელებითურთ (cisarṭq̇elebiturt) |
| postpositions taking the adverbial case | singular | plural |
| -მდე (-mde, “up to”) | ცისარტყელამდე (cisarṭq̇elamde) | ცისარტყელებამდე (cisarṭq̇elebamde) |
Descendants
[edit]- → Laz: ცაშოტკაპუ (ʒaşoťǩap̌u) (calque)
- → Mingrelian: ცაშორტყაფუ (cašorṭq̇apu) (calque)
- → Svan: დეცა̈ლა̈̄რტყ (decälǟrṭq̇) (calque)
References
[edit]- Orbeliani, Sulxan-Saba (1685–1716) “ცისარტყელა”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [Collection of Georgian words, that is a dictionary][2], Tbilisi: Georgian SSR print, published 1949, page 431
- Rayfield, Donald, editor (2006), “ცისარტყელა”, in A Comprehensive Georgian–English Dictionary, London: Garnett Press, page 1534
- ცისარტყელა on ganmarteba.ge