ცა

See also: -ცა

Bats

Etymology

From Proto-Nakh *ca (“not”).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡sa/

Particle

ცა (ca)

1. not

Georgian

ცა

Pronunciation

• IPA^(key): [t͡sʰa]
• Hyphenation: ცა

Etymology 1

From Old Georgian ცაჲ (cay), from Proto-Kartvelian *ca-.

Noun

ცა • (ca) (usually uncountable, archaic plural ცანი)

1. sky, firmament

Inflection

Declension of ცა (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	ცა (ca)
ergative	ცამ (cam)
dative	ცას(ა) (cas(a))
genitive	ცის(ა) (cis(a))
instrumental	ცით(ა) (cit(a))
adverbial	ცად(ა) (cad(a))
vocative	ცავ (cav)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ცა (see Georgian postpositions)
postpositions taking the dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	ცაზე (caze)
-თან (-tan, “near”)	ცასთან (castan)
-ში (-ši, “in”)	ცაში (caši)
-ვით (-vit, “like”)	ცასავით (casavit)
postpositions taking the genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	ცისთვის (cistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	ცისებრ (cisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	ცისკენ (cisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	ცისგან (cisgan)
-ადმი (-admi, “in relation to”)	ცისადმი (cisadmi)
postpositions taking the instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	ციდან (cidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	ცითურთ (citurt)
postpositions taking the adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	ცამდე (camde)

Derived terms

• არც ცა და არც ქვეყანა (arc ca da arc kveq̇ana)
• გადახსნილი ცა (gadaxsnili ca)
• თვალღია ცა (tvalɣia ca)
• მოწმენდილი ცა (moc̣mendili ca)
• ცა გაეხსნება (ca gaexsneba)
• ცა და ქვეყანა (ca da kveq̇ana)
• ცა დაენგრევა თავზე (ca daengreva tavze)
• ცა კამკამებს (ca ḳamḳamebs)
• ცა მაღალია მიწა-მაგარი (ca maɣalia mic̣a-magari)
• ცა პირს უზამს (ca ṗirs uzams)
• ცა უწითლდება (ca uc̣itldeba)
• ცა ფეხად ჩამოდის (ca pexad čamodis)
• ცა ქუდად არ მიაჩნია, დედამიწა-ქალამნად (ca kudad ar miačnia, dedamic̣a-kalamnad)
• ცა ჩამოიქცა (ca čamoikca)
• ცა ძირს მოიდგამს (ca ʒirs moidgams)
• ცადაზიდული (cadaziduli)
• ცათა სწორი (cata sc̣ori)
• ცათამბჯენი (catambǯeni)
• ცათაფრენა (cataprena)
• ცამ პირი მოიხსნა (cam ṗiri moixsna)
• ცამ პირი შეიკრა (cam ṗiri šeiḳra)
• ცამ ჩაყლაპა თუ დედამიწამ (cam čaq̇laṗa tu dedamic̣am)
• ცამდე აყვანა (camde aq̇vana)
• ცას სვეტი გამოუვარდება (cas sveṭi gamouvardeba)
• ცას შეაბერდება (cas šeaberdeba)
• ცასა და ქვეყანას შუა (casa da kveq̇anas šua)
• ცაში ააფრენს (caši aaprens)
• ცაში დაფრინავს (caši daprinavs)
• ცაში ვარსკვლავებს ეთამაშება (caši varsḳvlavebs etamašeba)
• ციდან ჩამოსული (cidan čamosuli)
• ცის ანაბრად (cis anabrad)
• ცის ბორბალი (cis borbali)
• ცის გახსნა (cis gaxsna)
• ცის გუმბათი (cis gumbati)
• ცის გუშაგი (cis gušagi)
• ცის დასალიერი (cis dasalieri)
• ცის თაღი (cis taɣi)
• ცის კაბადონი (cis ḳabadoni)
• ცის კამარა (cis ḳamara)
• ცის ტატნობი (cis ṭaṭnobi)
• ცის ფოლიო (cis polio)
• ცის ქვეშეთი (cis kvešeti)
• ცისა და ქვეყნის მეფე (cisa da kveq̇nis mepe)
• ცისა, ბრისა (cisa, brisa)

See also

• ზეცა (zeca)

References

• Orbeliani, Sulxan-Saba (1685–1716) “ცა”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [Collection of Georgian words, that is a dictionary]‎^[1], Tbilisi: Georgian SSR print, published 1949, page 428

Etymology 2

Noun

ცა • (ca)

1. (dialectal, informal, Adjara) Alternative form of ცავ (cav)

Mingrelian

Etymology

From Proto-Kartvelian *ca-.

Noun

ცა • (ca) (uncountable)

1. sky
2. heaven
3. palate (roof of the mouth)

Further reading

• Kajaia, Otar (2005) “ცა”, in Megrul-kartuli leksiḳoni [Mingrelian–Georgian Dictionary], online version prepared by Joost Gippert, Frankfurt am Main, published 2001–2004, page 1747
• Kipšidze, Iosif (1914) “ცა”, in Грамматика мингрельского (иверского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Mingrelian (Iverian) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 7)‎^[2] (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 369a
• Kobalia, Alio (2010) “ცა”, in Merab Čuxua, Nona Kobalia, Nana Kobalia, editors, Megruli leksiḳoni [Mingrelian Dictionary] (Ḳolxuri seria; 7)‎^[3], online version prepared by Manana Buḳia, Tbilisi: Artanuji, →ISBN