თოლი

Georgian

Noun

თოლი • (toli)

1. Mtiuleti, Ingilo, Khevi, Fereydan, and Tusheti form of თვალი (tvali)

Laz

Etymology

Inherited from Proto-Kartvelian *twal-.

Noun

თოლი • (toli) (Latin spelling toli)

1. eye
   1. the organ of vision and its function
      1. eye and eyelid

         ხუსენიზ თოლეფე აფათხენ.

         xuseniz tolepe apatxen.

         Khusen's (Hussein's) eyes are twitching.

      2. sight

         ბადი დობიჲისი თოლი ოკომახვენ. ჯოზლუღი-სუზი ლემში თოჭი ვა-გომანდენ.

         badi dobiyisi toli oǩomaxven. cozluği-suzi lemşi toç̌i va-gomanden.

         My eyes deteriorate with age. I can't thread a needle without glasses.

      3. appearance of the organ of vision

         მუთუ გიწვანში თოლეფე ოკოგიმწკუფუნ.

         mutu giǯvanşi tolepe oǩogimǯǩupun.

         Your eyes glaze over when they tell you something.

      4. gaze and attention

         ალი “ბერეფე ოშკური მოწილუმტან” დეჲი თოლი ჯეზუნ (ჯუზუნ).

         ali “berepe oşǩuri moǯilumťan” deyi toli cezun (cuzun).

         Ali is always watching so that the children do not pick the apple tree (lit. his eyes are on the apple tree).

   2. spring, the place where spring water comes out

      Synonym: ფოღარი (poğari)

      წკართოლი ― ǯǩartoli ― spring

   3. 1. (in buildings) partition, compartment

         მანდრე არ თოლი ფუჟეფე შენი, არ თოლი ნჯენეფე შენი.

         mandre ar toli pujepe şeni, ar toli ncenepe şeni.

         The barn has one compartment for the cows and one for the calves.

      2. each of the holes of a net, sieve, etc.

         მოსაში თოლი დიდო მჩხუ ვიდორენ. ნჩხომი გოშილასენ.

         mosaşi toli dido mçxu vidoren. nçxomi goşilasen.

         You made the holes of the net too big. The fish will pass (escape).

      3. holes of beehive

         ალი ბურგითე ღურნიში თოლეფე გამანჭორუჲ.

         ali burgite ğurnişi tolepe gamanç̌oruy.

         Ali is drilling holes in the beehive with a drill.

   4. (Atina, Vizha, Ortaalan, Vitse–Arkabi, Khopa, Chkhala) the point of complete incision of an inflamed mature wound

      ფუფულიშ(ი) თოლი/ ფუფული თოლი/ ფუფულიშში თოლი ― pupuliş(i) toli/ pupuli toli/ pupulişşi toli ― Eye of the boil

      მესოღონიზ ნაემიხთუ ფუფულიქ თოლი დოვუდორენ. თხომბური გამულუნ.

      mesoğoniz naemixtu pupulik toli dovudoren. txomburi gamulun.

      My thigh boil has formed an eye. It's inflamed.

   5. (Vitse–Arkabi, Khopa, Chkhala) each of the budding parts of the tree

      ნაგებომპონი აშილამაფექ თოლი ოტკვაცინუდორენ.

      nagebomp̌oni aşilamapek toli oťǩvaʒinudoren.

      The grafting pencils I grafted on them burst their eyes.

Declension

.Georgian.inflection-table tr:hover
{
	background-color:#EBEBEB;
}

Declension of თოლი (toli) (see Laz declension)

	singular	plural
absolutive	თოლი (toli)	თოლეფე (tolepe)
ergative	თოლიქ (tolik)	თოლეფექ (tolepek)
dative	თოლის (tolis)	თოლეფეს (tolepes)
genitive	თოლიშ(ი) (toliş(i))	თოლეფეშ(ი) (tolepeş(i))
directive	თოლიშე (tolişe)	თოლეფეშე (tolepeşe)
ablative	თოლიშენ (tolişen)	თოლეფეშენ (tolepeşen)
locative	თოლის (tolis)	თოლეფეს (tolepes)
instrumental	თოლითენ (toliten)	თოლეფეთენ (tolepeten)
Notes: dialects may differ on declension.

Derived terms

• თოლონი (toloni)
• თოლიუძღუ (toliużğu)
• წკართოლი (ǯǩartoli)
• თოლიძღერი (toliżğeri)
• თოლეფეჩხატა (tolepeçxaťa)
• თოლიკამწამი (toliǩamǯami)
• თოლიგამაგაშე (toligamagaşe)
• თოლიგულაქთერი (toligulakteri)
• თოლეფეხანჭენი (tolepexanç̌eni)
• თოლითე იფხორს (tolite ipxors)
• თოლეფე მოტახერი (tolepe moťaxeri)
• თოლიზ გოწაღენ (toliz goǯağen)
• თოლიზ გჲულამს (toliz gyulams)
• თოლიქ ნუკვათამს (tolik nuǩvatams)
• თოლი ჯეჩაჲ (toli ceçay)
• თოლი მატენ (toli maťen)
• თოლი ჯედუჲ (toli ceduy)
• თოლი ნატენ (toli naťen)
• თოლი გჲოძინ (toli gyożin)
• თოლი ჲუძირენ (toli yużiren)
• თოლი დოსქიდუნ (toli doskidun)
• თოლი გჲოტკამს (toli gyoťǩams)
• თოლი გედუმერს (toli gedumers)
• თოლი ვარეკვოღაჲ (toli vareǩvoğay)
• თოლი გჲოვრატკამს (toli gyovraťǩams)
• თოლი ვარმოკომერს (toli varmoǩomers)
• თოლი ვარმოკოღამს (toli varmoǩoğams)
• თოლი კაპულაზ ეკოსქიდუნ (toli ǩap̌ulaz eǩoskidun)

 

Further reading

• Adjarian, H. (1898) “Toli”, in “Étude sur la langue laze”, in Mémoires de la Société de Linguistique de Paris (in French), volume X, page 391
• Kiria, Č̣abuḳi, Ezugbaia, Lali, Memišiši, Omar, Čuxua, Merab (2015) Lazur-megruli gramaṭiḳa [Laz–Mingrelian Grammar] (in Georgian), Tbilisi: Gamomcemloba Meridiani, page 794
• Klaproth, Julius (1823) Asia polyglotta, Paris: A. Schubart, page 122: “Toli”
• Kojima, Gôichi (2012–) “toli”, in Temel Lazca-Türkçe Sözlük Taslağı‎^[1] (in Turkish)
• Marr, N. (1910) “თოლი”, in Грамматика чанского (лазского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Chan (Laz) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 2) (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 147b
• Tandilava, Ali (2013) “თოლი”, in Merab Čuxua, Natela Kutelia, Lile Tandilava, Lali Ezugbaia, editors, Lazuri leksiḳoni [Laz Dictionary]‎^[2], online version prepared by Levan Vašaḳiʒe, Tbilisi

Mingrelian

Etymology

From Proto-Kartvelian *twal-.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈtʰɔli/
• Hyphenation: თო‧ლი

Noun

თოლი • (toli) (plural თოლეფი)

1. eye

   ფერი სერი რდუ, თოლიშა კინთი ვემიღინედუ

   peri seri rdu, toliša ḳinti vemiɣinedu

   The night was so dark, you wouldn't see a finger in front of your eyes

2. precious stone

Further reading

• Kajaia, Otar (2005) “თოლი”, in Megrul-kartuli leksiḳoni [Mingrelian–Georgian Dictionary], online version prepared by Joost Gippert, Frankfurt am Main, published 2001–2004, pages 603–605
• Kipšidze, Iosif (1914) “თოლი”, in Грамматика мингрельского (иверского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Mingrelian (Iverian) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 7)‎^[3] (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 243b
• Kiria, Č̣abuḳi, Ezugbaia, Lali, Memišiši, Omar, Čuxua, Merab (2015) Lazur-megruli gramaṭiḳa [Laz–Mingrelian Grammar] (in Georgian), Tbilisi: Gamomcemloba Meridiani, page 794
• Kobalia, Alio (2010) “თოლი”, in Merab Čuxua, Nona Kobalia, Nana Kobalia, editors, Megruli leksiḳoni [Mingrelian Dictionary] (Ḳolxuri seria; 7)‎^[4], online version prepared by Manana Buḳia, Tbilisi: Artanuji, →ISBN