သံ

Burmese

Pronunciation

• IPA^(key): /θàɴ/
• Romanization: MLCTS: sam • ALA-LC: saṃ • BGN/PCGN: than • Okell: thañ

Etymology 1

From Proto-Sino-Tibetan *sjam (“iron”). Cognate with Old Chinese 銛 (OC *koːd, *slem, *l̥ʰeːmʔ, “sharp; spade, hoe, other sharp tools”) (STEDT), as well as 鐕 (OC *ʔsluːm, “headless nail”).

Noun

သံ • (sam)

1. iron
2. iron nail

Derived terms

• ကျောက်သံပတ္တမြား (kyauksampatta.mra:)
• ချွေးသံ (hkywe:sam)
• ခြသံ (hkra.sam)
• ခူသံ (hkusam)
• ငါးသံချိတ် (nga:samhkyit)
• တေသံ (tesam)
• နားပူသံကျပ်လုပ် (na:pusamkyaplup)
• မြွေသံဖြတ် (mrwesamhprat)
• မြွေသံရောင် (mrwesam-raung)
• မိုးနှောင်းသံထင် (mui:hnaung:samhtang)
• ရှင်သံ (hrangsam)
• ရှောက်ဆူးသံ (hraukhcu:sam)
• သံကက္ကုဆူး (samkakku.hcu:)
• သံကြွပ် (samkrwap)
• သံကြိုး (samkrui:)
• သံကြိုးစာ (samkrui:ca)
• သံကြိုးရိုက် (samkrui:ruik)
• သံကြိုးရုံ (samkrui:rum)
• သံကလော် (samka.lau)
• သံကွင်း (samkwang:)
• သံကွန်ချာ (samkwanhkya)
• သံခမောက် (samhka.mauk)
• သံချက် (samhkyak)
• သံချပ် (samhkyap)
• သံချိုင့် (samhkyuing.)
• သံချေး (samhkye:)
• သံချေးတက် (samhkye:tak)
• သံချောင်းခေါက် (samhkyaung:hkauk)
• သံချောင်းမွှေ (samhkyaung:hmwe)
• သံခြေချင်း (samhkrehkyang:)
• သံခွာ (samhkwa)
• သံခွေ (samhkwe)
• သံခေတ် (samhket)
• သံခဲတင် (samhkai:tang)
• သံစည် (samcany)
• သံစိမ်း (samcim:)
• သံစို့ (samcui.)
• သံဆန်ခါ (samhcanhka)
• သံဆုံ (samhcum)
• သံဆူးကြိုး (samhcu:krui:)
• သံညှပ် (samhnyap)
• သံတံတင် (samtamtang)
• သံတွေခဲ (samtwehkai:)
• သံတိုင် (samtuing)
• သံတိုမယ်န (samtuimaina.)
• သံတိုသံစ (samtuisamca.)
• သံတိုသံစ (samtuisamca.)
• သံတူ (samtu)
• သံတူးရွင်း (samtu:rwang:)
• သံပခြုပ် (sampa.hkrup)
• သံပတ် (sampat)
• သံပတ်ကုန် (sampatkun)
• သံပတ်ကုန်ပေး (sampatkunpe:)
• သံပတ်ညောင်း (sampatnyaung:)
• သံပတ်တင်း (sampattang:)
• သံပတ်ပေး (sampatpe:)
• သံပတ်လျော့ (sampatlyau.)
• သံပန်း (sampan:)
• သံပန်းကန်ပြား (sampan:kanpra:)
• သံပြားပေါက် (sampra:pauk)
• သံပြားဝိုင်းပစ် (sampra:wuing:pac)
• သံပုံး (sampum:)
• သံပူကပ် (sampukap)
• သံပူပေါက် (sampupauk)
• သံဖြတ်လွှ (samhprathlwa.)
• သံဖြူ (samhpru)
• သံဖိနပ် (samhpi.nap)
• သံမဏိ (samma.ni.)
• သံမဏိစည်းကမ်း (samma.ni.cany:kam:)
• သံမဏိစိတ်ဓာတ် (samma.ni.citdhat)
• သံမနိုင်ကျောက်မနိုင် (samma.nuingkyaukma.nuing)
• သံမျှော့ (samhmyau.)
• သံမှို (samhmui)
• သံမှိုနှက် (samhmuihnak)
• သံမီးကျည် (sammi:kyany)
• သံယောက်မ (sam-yaukma.)
• သံရှင် (samhrang)
• သံရိုင်း (sam-ruing:)
• သံရောင်လိုက် (sam-raungluik)
• သံလက် (samlak)
• သံလက်သီး (samlaksi:)
• သံလမ်း (samlam:)
• သံလွင် (samlwang)
• သံလိုက် (samluik)
• သံလိုက်စက်ကွင်း (samluikcakkwang:)
• သံလုံးပစ် (samlum:pac)
• သံသတ် (samsat)
• သံသော့ (samsau.)
• သွေးထွက်သံယို (swe:htwaksam-yui)
• သွေးရဲရဲသံရဲရဲ (swe:rai:rai:sam-rai:rai:)
• သွေးသံ (swe:sam)
• အဲခိုးသံ (ai:hkui:sam)

 

Etymology 2

Noun

သံ • (sam)

1. envoy, diplomat

   Synonym: သံတမန် (samta.man)

Derived terms

• နရည်းသံ (na.rany:sam)
• သံခင်းတမန်ခင်း (samhkang:ta.manhkang:)
• သံတမန် (samta.man)
• သံတော်ဆင့် (samtauhcang.)
• သံတဲ (samtai:)
• သံမှူး (samhmu:)
• သံရုံး (sam-rum:)
• သံအမတ် (sam-a.mat)

 

Etymology 3

From Proto-Sino-Tibetan *s(j)am-s (“spirit, breath, voice”).

Noun

သံ • (sam)

2. voice, sound, noise

Derived terms

• ကရင်ဩသံ (ka.rang-au:sam)
• ကြွေးကြော်သံ (krwe:krausam)
• ကြောင်းတူသံကွဲ (kraung:tusamkwai:)
• ချူသံပါအောင်ညည်း (hkyusampaaungnyany:)
• ခုနစ်သံချီဟစ် (hku.nacsamhkyihac)
• ဂရုသံ (ga.ru.sam)
• ငယ်သံပါ (ngaisampa)
• ငြာသံပေး (ngrasampe:)
• ငွေကုန်သံပြာ (ngwekunsampra)
• ငိုသံပါ (nguisampa)
• စည်တော်သံ (canytausam)
• စောင်းသံခုနစ်ပါး (caung:samhku.nacpa:)
• ညာသံ (nyasam)
• တက်သံ (taksam)
• တိုင်သံ (tuingsam)
• ထေ့သံ (hte.sam)
• နတ်သံ (natsam)
• နတ်သံနှော (natsamhnau:)
• နတ်သံပစ် (natsampac)
• နရည်းသံ (na.rany:sam)
• နွယ်သာကီသံဖြတ် (nwaisakisamhprat)
• နှာသံ (hnasam)
• နှာသံပါ (hnasampa)
• နိမ့်သံ (nim.sam)
• ပြောသံကြား (prau:samkra:)
• ပုစဉ်းတောင်သံကြိုး (pu.cany:taungsamkrui:)
• ဖိုသံ (hpuisam)
• ဗုံကြီးသံ (bumkri:sam)
• ဗုံထောက်သံ (bumhtauksam)
• ဘယ်သံ (bhaisam)
• မင်းသံစိုးသံ (mang:samcui:sam)
• မြည်သံစွဲအလင်္ကာ (mranysamcwai:a.langka)
• မြိုင်သံ (mruingsam)
• မူတည်သံ (mutanysam)
• မေးရိုက်သံ (me:ruiksam)
• ရင်ခေါင်းသံ (ranghkaung:sam)
• ရာဇသံ (raja.sam)
• ရိပ်ဖမ်းသံဖမ်း (riphpam:samhpam:)
• ရုပ်မြင်သံကြား (rupmrangsamkra:)
• ရဲတင်းသံ (rai:tang:sam)
• လက်သံ (laksam)
• လက်သံပြောင် (laksampraung)
• လည်ချောင်းသံ (lanyhkyaung:sam)
• လျှာလိပ်သံ (hlyalipsam)
• လျှောက်ပြန်သံပေး (hlyaukpransampe:)
• လဟုသံ (la.hu.sam)
• လှေတော်သံ (hletausam)
• လိုဏ်သံ (luinsam)
• လေးထွေသံကတ် (le:htwesamkat)
• လေးပေါက်သံ (le:pauksam)
• လေသံ (lesam)
• လေသံပစ် (lesampac)
• သံကြောင် (samkraung)
• သံကွဲကြောင်းတူ (samkwai:kraung:tu)
• သံကုန်ဟစ် (samkunhac)
• သံချပ် (samhkyap)
• သံချို (samhkyui)
• သံချိုကိုင် (samhkyuikuing)
• သံစဉ် (samcany)
• သံစုံတီးဝိုင်း (samcumti:wuing:)
• သံစုံနာရီ (samcumnari)
• သံဆန်း (samhcan:)
• သံတို (samtui)
• သံတိုင် (samtuing)
• သံတော်ဦးတင် (samtauu:tang)
• သံနေသံထား (samnesamhta:)
• သံနေသံထား (samnesamhta:)
• သံပြတ် (samprat)
• သံပြိုင် (sampruing)
• သံပေါက် (sampauk)
• သံဖိုသံမ (samhpuisamma.)
• သံဖိုသံမ (samhpuisamma.)
• သံမှန် (samhman)
• သံယောင်လိုက် (sam-yaungluik)
• သံရပ် (sam-rap)
• သံရှည် (samhrany)
• သံရိုး (sam-rui:)
• သံလွင် (samlwang)
• သံလေး (samle:)
• သံသေးသံကြောင် (samse:samkraung)
• သံသေးသံကြောင် (samse:samkraung)
• သက်သံ (saksam)
• အက်သံ (aksam)
• အသံ (a.sam)
• အာခေါင်သံ (ahkaungsam)
• အောက်သံ (auksam)

 

Further reading

• “သံ” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.

S'gaw Karen

Etymology 1

From Proto-Karen *siˀᴰ (“caterpillar”).

Noun

သံ • (thee)

1. caterpillar.

Etymology 2

From Proto-Karen *sejᴬ (“dead, to die”) (Luangthongkum, 2019) or *si⁴ (“idem”) (Burling, 1969), from Proto-Sino-Tibetan *səj (“to die”). Cognate with Pa'o Karen သီ, Western Pwo ၥံၫ, Eastern Pwo သီ့ (θî), Western Kayah ꤞꤛꤢꤩ꤭ (thyē).

Pronunciation

• (Kayin State) IPA^(key): /θi³³/
• (Chiang Rai) IPA^(key): /si³³/

Verb

သံ • (thee)

1. to die.