พิราลัย

Thai

Etymology

From พิร (“brave (person; compare วีร (wii-rá-))”) +‎ อาลัย (aa-lai, “abode”), literally “abode of the brave”, referring to heaven.^[1]

Pronunciation

Orthographic		พิราลัย b i r ā l ạ y
Phonemic		พิ-รา-ไล b i – r ā – ai l
Romanization	Paiboon	pí-raa-lai
	Royal Institute	phi-ra-lai
(standard) IPA^(key)		/pʰi˦˥.raː˧.laj˧/^(R)

Noun

พิราลัย • (pí-raa-lai)

(archaic, royal) death.

Verb

พิราลัย • (pí-raa-lai)

(archaic, royal) to die.

Usage notes

Applied to vassal monarchs, noblemen holding the rank of สมเด็จเจ้าพระยา (sǒm-dèt-jâao-prá-yaa), and persons with special authorisation to use the term.^[2]

Derived terms

ถึงแก่พิราลัย (tʉ̌ng-gɛ̀ɛ-pí-raa-lai)

References

^ ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 328: “เสวยพิราไลย <เถิงพิราไลย, พิราไลย, ถึงพิราไล> (ส. วีร + อาลย = ที่อยู่ของผู้กล้าหาญ, สวรรค์) ก. เสวยพิราลัย, ตาย เช่น เมือสํเดจมหาธรรมราชาเสวยพิราไลยไคลยจากพรากเสีย [เมื่อสมเด็จมหาธรรมราชาเสวยพิราไลยไคลจากพรากเสีย] (จ.วัดช้างล้อม, ๑/๒๑), เถิงพิราไลย, พิราไลย, ถึงพิราไล ก็ว่า”
^ ราชบัณฑิตยสถาน (2011) “พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔”, in dictionary.orst.go.th‎^[1] (in Thai): “ถึงแก่พิราลัย ก. ตาย (ใช้แก่เจ้าประเทศราช สมเด็จเจ้าพระยา หรือผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมเป็นการเฉพาะ), ใช้ว่า พิราลัย ก็มี.”

[:0-1] ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 328: “เสวยพิราไลย <เถิงพิราไลย, พิราไลย, ถึงพิราไล> (ส. วีร + อาลย = ที่อยู่ของผู้กล้าหาญ, สวรรค์) ก. เสวยพิราลัย, ตาย เช่น เมือสํเดจมหาธรรมราชาเสวยพิราไลยไคลยจากพรากเสีย [เมื่อสมเด็จมหาธรรมราชาเสวยพิราไลยไคลจากพรากเสีย] (จ.วัดช้างล้อม, ๑/๒๑), เถิงพิราไลย, พิราไลย, ถึงพิราไล ก็ว่า”

[2] ราชบัณฑิตยสถาน (2011) “พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔”, in dictionary.orst.go.th‎^[1] (in Thai): “ถึงแก่พิราลัย ก. ตาย (ใช้แก่เจ้าประเทศราช สมเด็จเจ้าพระยา หรือผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมเป็นการเฉพาะ), ใช้ว่า พิราลัย ก็มี.”

[1]

[2]