सृप्रवन्धुर
Sanskrit
[edit]Alternative forms
[edit]Alternative scripts
- সৃপ্ৰৱন্ধুৰ (Assamese script)
- ᬲᬺᬧ᭄ᬭᬯᬦ᭄ᬥᬸᬭ (Balinese script)
- সৃপ্রবন্ধুর (Bengali script)
- 𑰭𑰴𑰢𑰿𑰨𑰪𑰡𑰿𑰠𑰲𑰨 (Bhaiksuki script)
- 𑀲𑀾𑀧𑁆𑀭𑀯𑀦𑁆𑀥𑀼𑀭 (Brahmi script)
- သၖပြဝန္ဓုရ (Burmese script)
- સૃપ્રવન્ધુર (Gujarati script)
- ਸ੍ਰਪ੍ਰਵਨ੍ਧੁਰ (Gurmukhi script)
- 𑌸𑍃𑌪𑍍𑌰𑌵𑌨𑍍𑌧𑍁𑌰 (Grantha script)
- ꦱꦽꦥꦿꦮꦤ꧀ꦣꦸꦫ (Javanese script)
- 𑂮𑃂𑂣𑂹𑂩𑂫𑂢𑂹𑂡𑂳𑂩 (Kaithi script)
- ಸೃಪ್ರವನ್ಧುರ (Kannada script)
- ស្ឫប្រវន្ធុរ (Khmer script)
- ສ຺ຣິປ຺ຣວນ຺ຘຸຣ (Lao script)
- സൃപ്രവന്ധുര (Malayalam script)
- ᠰᡵᡳᢒᡵᠠᠸᠠᠨᢡᡠᡵᠠ (Manchu script)
- 𑘭𑘵𑘢𑘿𑘨𑘪𑘡𑘿𑘠𑘳𑘨 (Modi script)
- ᠰᠷᠢᢒᠷᠠᠸᠠᠨᢑᠾᠤᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧍𑧖𑧂𑧠𑧈𑧊𑧁𑧠𑧀𑧔𑧈 (Nandinagari script)
- 𑐳𑐺𑐥𑑂𑐬𑐰𑐣𑑂𑐢𑐸𑐬 (Newa script)
- ସୃପ୍ରଵନ୍ଧୁର (Odia script)
- ꢱꢺꢦ꣄ꢬꢮꢥ꣄ꢤꢸꢬ (Saurashtra script)
- 𑆱𑆸𑆥𑇀𑆫𑆮𑆤𑇀𑆣𑆶𑆫 (Sharada script)
- 𑖭𑖴𑖢𑖿𑖨𑖪𑖡𑖿𑖠𑖲𑖨 (Siddham script)
- සෘප්රවන්ධුර (Sinhalese script)
- 𑪁𑩙𑩰 𑪙𑩼𑩾𑩯 𑪙𑩮𑩒𑩼 (Soyombo script)
- 𑚨𑚞𑚶𑚤𑚦𑚝𑚶𑚜𑚰𑚤 (Takri script)
- ஸ்ரிப்ரவந்து⁴ர (Tamil script)
- సృప్రవన్ధుర (Telugu script)
- สฺฤปฺรวนฺธุร (Thai script)
- སྲྀ་པྲ་ཝ་ནྡྷུ་ར (Tibetan script)
- 𑒮𑒵𑒣𑓂𑒩𑒫𑒢𑓂𑒡𑒳𑒩 (Tirhuta script)
- 𑨰𑨼𑨉𑨞𑩇𑨫𑨭𑨝𑩇𑨜𑨃𑨫 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]Compound of सृप्र (sṛprá, “smooth”) + वन्धुर (vandhúra, “a charioteer's seat”).
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]सृप्रवन्धुर • (sṛpravandhúra) stem
- having a smooth seat (at the chariot of the Aśvins)
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.181.3:
- आ वां॒ रथो॒ऽवनि॒र्न प्र॒वत्वा॑न्त्सृ॒प्रव॑न्धुरः सुवि॒ताय॑ गम्याः।
वृष्ण॑: स्थातारा॒ मन॑सो॒ जवी॑यानहम्पू॒र्वो य॑ज॒तो धि॑ष्ण्या॒ यः॥- ā́ vāṃ ráthoʼvánirná pravátvāntsṛprávandhuraḥ suvitā́ya gamyāḥ.
vṛ́ṣṇa: sthātārā mánaso jávīyānahampūrvó yajató dhiṣṇyā yáḥ. - Your chariot is like a torrent rushing downward: may it come nigh, smooth-seated, for our welfare,-- chariot holy, strong, that ever would be foremost, thought-swift, which you, for whom we long, have mounted.
- ā́ vāṃ ráthoʼvánirná pravátvāntsṛprávandhuraḥ suvitā́ya gamyāḥ.
- आ वां॒ रथो॒ऽवनि॒र्न प्र॒वत्वा॑न्त्सृ॒प्रव॑न्धुरः सुवि॒ताय॑ गम्याः।
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सृप्रवन्धुरः (sṛpravandhúraḥ) | सृप्रवन्धुरौ (sṛpravandhúrau) सृप्रवन्धुरा¹ (sṛpravandhúrā¹) |
सृप्रवन्धुराः (sṛpravandhúrāḥ) सृप्रवन्धुरासः¹ (sṛpravandhúrāsaḥ¹) |
| vocative | सृप्रवन्धुर (sṛ́pravandhura) | सृप्रवन्धुरौ (sṛ́pravandhurau) सृप्रवन्धुरा¹ (sṛ́pravandhurā¹) |
सृप्रवन्धुराः (sṛ́pravandhurāḥ) सृप्रवन्धुरासः¹ (sṛ́pravandhurāsaḥ¹) |
| accusative | सृप्रवन्धुरम् (sṛpravandhúram) | सृप्रवन्धुरौ (sṛpravandhúrau) सृप्रवन्धुरा¹ (sṛpravandhúrā¹) |
सृप्रवन्धुरान् (sṛpravandhúrān) |
| instrumental | सृप्रवन्धुरेण (sṛpravandhúreṇa) | सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुरैः (sṛpravandhúraiḥ) सृप्रवन्धुरेभिः¹ (sṛpravandhúrebhiḥ¹) |
| dative | सृप्रवन्धुराय (sṛpravandhúrāya) | सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुरेभ्यः (sṛpravandhúrebhyaḥ) |
| ablative | सृप्रवन्धुरात् (sṛpravandhúrāt) | सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुरेभ्यः (sṛpravandhúrebhyaḥ) |
| genitive | सृप्रवन्धुरस्य (sṛpravandhúrasya) | सृप्रवन्धुरयोः (sṛpravandhúrayoḥ) | सृप्रवन्धुराणाम् (sṛpravandhúrāṇām) |
| locative | सृप्रवन्धुरे (sṛpravandhúre) | सृप्रवन्धुरयोः (sṛpravandhúrayoḥ) | सृप्रवन्धुरेषु (sṛpravandhúreṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सृप्रवन्धुरा (sṛpravandhúrā) | सृप्रवन्धुरे (sṛpravandhúre) | सृप्रवन्धुराः (sṛpravandhúrāḥ) |
| vocative | सृप्रवन्धुरे (sṛ́pravandhure) | सृप्रवन्धुरे (sṛ́pravandhure) | सृप्रवन्धुराः (sṛ́pravandhurāḥ) |
| accusative | सृप्रवन्धुराम् (sṛpravandhúrām) | सृप्रवन्धुरे (sṛpravandhúre) | सृप्रवन्धुराः (sṛpravandhúrāḥ) |
| instrumental | सृप्रवन्धुरया (sṛpravandhúrayā) सृप्रवन्धुरा¹ (sṛpravandhúrā¹) |
सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुराभिः (sṛpravandhúrābhiḥ) |
| dative | सृप्रवन्धुरायै (sṛpravandhúrāyai) | सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुराभ्यः (sṛpravandhúrābhyaḥ) |
| ablative | सृप्रवन्धुरायाः (sṛpravandhúrāyāḥ) सृप्रवन्धुरायै² (sṛpravandhúrāyai²) |
सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुराभ्यः (sṛpravandhúrābhyaḥ) |
| genitive | सृप्रवन्धुरायाः (sṛpravandhúrāyāḥ) सृप्रवन्धुरायै² (sṛpravandhúrāyai²) |
सृप्रवन्धुरयोः (sṛpravandhúrayoḥ) | सृप्रवन्धुराणाम् (sṛpravandhúrāṇām) |
| locative | सृप्रवन्धुरायाम् (sṛpravandhúrāyām) | सृप्रवन्धुरयोः (sṛpravandhúrayoḥ) | सृप्रवन्धुरासु (sṛpravandhúrāsu) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सृप्रवन्धुरम् (sṛpravandhúram) | सृप्रवन्धुरे (sṛpravandhúre) | सृप्रवन्धुराणि (sṛpravandhúrāṇi) सृप्रवन्धुरा¹ (sṛpravandhúrā¹) |
| vocative | सृप्रवन्धुर (sṛ́pravandhura) | सृप्रवन्धुरे (sṛ́pravandhure) | सृप्रवन्धुराणि (sṛ́pravandhurāṇi) सृप्रवन्धुरा¹ (sṛ́pravandhurā¹) |
| accusative | सृप्रवन्धुरम् (sṛpravandhúram) | सृप्रवन्धुरे (sṛpravandhúre) | सृप्रवन्धुराणि (sṛpravandhúrāṇi) सृप्रवन्धुरा¹ (sṛpravandhúrā¹) |
| instrumental | सृप्रवन्धुरेण (sṛpravandhúreṇa) | सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुरैः (sṛpravandhúraiḥ) सृप्रवन्धुरेभिः¹ (sṛpravandhúrebhiḥ¹) |
| dative | सृप्रवन्धुराय (sṛpravandhúrāya) | सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुरेभ्यः (sṛpravandhúrebhyaḥ) |
| ablative | सृप्रवन्धुरात् (sṛpravandhúrāt) | सृप्रवन्धुराभ्याम् (sṛpravandhúrābhyām) | सृप्रवन्धुरेभ्यः (sṛpravandhúrebhyaḥ) |
| genitive | सृप्रवन्धुरस्य (sṛpravandhúrasya) | सृप्रवन्धुरयोः (sṛpravandhúrayoḥ) | सृप्रवन्धुराणाम् (sṛpravandhúrāṇām) |
| locative | सृप्रवन्धुरे (sṛpravandhúre) | सृप्रवन्धुरयोः (sṛpravandhúrayoḥ) | सृप्रवन्धुरेषु (sṛpravandhúreṣu) |
- ¹Vedic
References
[edit]- Monier Williams (1899) “सृप्रवन्धुर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1245.