व्युष्टि
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- ৱ্যুষ্টি (Assamese script)
- ᬯ᭄ᬬᬸᬱ᭄ᬝᬶ (Balinese script)
- ব্যুষ্টি (Bengali script)
- 𑰪𑰿𑰧𑰲𑰬𑰿𑰘𑰰 (Bhaiksuki script)
- 𑀯𑁆𑀬𑀼𑀱𑁆𑀝𑀺 (Brahmi script)
- ဝျုၑ္ဋိ (Burmese script)
- વ્યુષ્ટિ (Gujarati script)
- ਵ੍ਯੁਸ਼੍ਟਿ (Gurmukhi script)
- 𑌵𑍍𑌯𑍁𑌷𑍍𑌟𑌿 (Grantha script)
- ꦮꦾꦸꦰ꧀ꦛꦶ (Javanese script)
- 𑂫𑂹𑂨𑂳𑂭𑂹𑂗𑂱 (Kaithi script)
- ವ್ಯುಷ್ಟಿ (Kannada script)
- វ្យុឞ្ដិ (Khmer script)
- ວ຺ຍຸຩ຺ຏິ (Lao script)
- വ്യുഷ്ടി (Malayalam script)
- ᠸᠶᡠᢢᢞᡳ (Manchu script)
- 𑘪𑘿𑘧𑘳𑘬𑘿𑘘𑘱 (Modi script)
- ᠸᠶ᠋ᠤᢔᢌᠢ (Mongolian script)
- 𑧊𑧠𑧇𑧔𑧌𑧠𑦸𑧒 (Nandinagari script)
- 𑐰𑑂𑐫𑐸𑐲𑑂𑐚𑐶 (Newa script)
- ଵ୍ଯୁଷ୍ଟି (Odia script)
- ꢮ꣄ꢫꢸꢰ꣄ꢜꢶ (Saurashtra script)
- 𑆮𑇀𑆪𑆶𑆰𑇀𑆛𑆴 (Sharada script)
- 𑖪𑖿𑖧𑖲𑖬𑖿𑖘𑖰 (Siddham script)
- ව්යුෂ්ටි (Sinhalese script)
- 𑩾 𑪙𑩻𑩒𑪀 𑪙𑩦𑩑 (Soyombo script)
- 𑚦𑚶𑚣𑚰𑚶𑚔𑚮 (Takri script)
- வ்யுஷ்டி (Tamil script)
- వ్యుష్టి (Telugu script)
- วฺยุษฺฏิ (Thai script)
- ཝྱུ་ཥྚི (Tibetan script)
- 𑒫𑓂𑒨𑒳𑒭𑓂𑒙𑒱 (Tirhuta script)
- 𑨭𑩇𑨪𑨃𑨯𑩇𑨔𑨁 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From वि- (ví-, “about; in different directions”) + Proto-Indo-European *h₂us-tí-s, from the root *h₂ews- (“dawn”). Related to उषस् (uṣas).
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]व्युष्टि • (vyùṣṭi) stem, f (metrical Vedic víyuṣṭi)
- the first gleam or breaking of dawn; daybreak
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 4.23.5:
- कथा कदस्या उषसो व्युष्टौ देवो मर्तस्य सख्यं जुजोष ।
कथा कदस्य सख्यं सखिभ्यो ये अस्मिन्कामं सुयुजं ततस्रे ॥- kathā kadasyā uṣaso vyuṣṭau devo martasya sakhyaṃ jujoṣa.
kathā kadasya sakhyaṃ sakhibhyo ye asminkāmaṃ suyujaṃ tatasre. - How, and what bond of friendship with a mortal hath the God chosen at the breaking of this morn?
How, and what love hath he for those who love him, who have entwined in him their firm affection?
- kathā kadasyā uṣaso vyuṣṭau devo martasya sakhyaṃ jujoṣa.
- कथा कदस्या उषसो व्युष्टौ देवो मर्तस्य सख्यं जुजोष ।
Declension
[edit]| Feminine i-stem declension of व्युष्टि (vyùṣṭi) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | व्युष्टिः vyùṣṭiḥ |
व्युष्टी vyùṣṭī |
व्युष्टयः vyùṣṭayaḥ |
| Vocative | व्युष्टे vyúṣṭe |
व्युष्टी vyúṣṭī |
व्युष्टयः vyúṣṭayaḥ |
| Accusative | व्युष्टिम् vyùṣṭim |
व्युष्टी vyùṣṭī |
व्युष्टीः vyùṣṭīḥ |
| Instrumental | व्युष्ट्या / व्युष्टी¹ vyùṣṭyā / vyùṣṭī¹ |
व्युष्टिभ्याम् vyùṣṭibhyām |
व्युष्टिभिः vyùṣṭibhiḥ |
| Dative | व्युष्टये / व्युष्ट्यै² / व्युष्टी¹ vyùṣṭaye / vyùṣṭyai² / vyùṣṭī¹ |
व्युष्टिभ्याम् vyùṣṭibhyām |
व्युष्टिभ्यः vyùṣṭibhyaḥ |
| Ablative | व्युष्टेः / व्युष्ट्याः² / व्युष्ट्यै³ vyùṣṭeḥ / vyùṣṭyāḥ² / vyùṣṭyai³ |
व्युष्टिभ्याम् vyùṣṭibhyām |
व्युष्टिभ्यः vyùṣṭibhyaḥ |
| Genitive | व्युष्टेः / व्युष्ट्याः² / व्युष्ट्यै³ vyùṣṭeḥ / vyùṣṭyāḥ² / vyùṣṭyai³ |
व्युष्ट्योः vyùṣṭyoḥ |
व्युष्टीनाम् vyùṣṭīnām |
| Locative | व्युष्टौ / व्युष्ट्याम्² / व्युष्टा¹ vyùṣṭau / vyùṣṭyām² / vyùṣṭā¹ |
व्युष्ट्योः vyùṣṭyoḥ |
व्युष्टिषु vyùṣṭiṣu |
| Notes |
| ||
Related terms
[edit]References
[edit]- Monier Williams (1899) “व्युष्टि”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1040.