नगण्य

Hindi

Etymology

Learned borrowing from New Sanskrit नगण्य (nagaṇya). By surface analysis, न- (na-) +‎ गण्य (gaṇya).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /nə.ɡəɳ.jᵊ/, [nɐ.ɡɐ̃ɳ.jᵊ]

Adjective

नगण्य • (nagaṇya) (indeclinable)

1. (formal) negligible, trivial, very small

   Synonyms: बहुत कम (bahut kam), अत्यल्प (atyalp), अतिन्यून (atinyūn), अगण्य (agaṇya)

   Antonyms: गण्य (gaṇya), बहुल (bahul), अधिक (adhik), बहु (bahu), बहुत (bahut), ज़्यादा (zyādā)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “नगण्य”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• নগণ্য (Assamese script)
• ᬦᬕᬡ᭄ᬬ (Balinese script)
• নগণ্য (Bengali script)
• 𑰡𑰐𑰜𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
• 𑀦𑀕𑀡𑁆𑀬 (Brahmi script)
• နဂဏျ (Burmese script)
• નગણ્ય (Gujarati script)
• ਨਗਣ੍ਯ (Gurmukhi script)
• 𑌨𑌗𑌣𑍍𑌯 (Grantha script)
• ꦤꦒꦟꦾ (Javanese script)
• 𑂢𑂏𑂝𑂹𑂨 (Kaithi script)
• ನಗಣ್ಯ (Kannada script)
• នគណ្យ (Khmer script)
• ນຄຓ຺ຍ (Lao script)
• നഗണ്യ (Malayalam script)
• ᠨᠠᡤᠠᢏᠶᠠ (Manchu script)
• 𑘡𑘐𑘜𑘿𑘧 (Modi script)
• ᠨᠠᠺᠠᢏᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
• 𑧁𑦰𑦼𑧠𑧇 (Nandinagari script)
• 𑐣𑐐𑐞𑑂𑐫 (Newa script)
• ନଗଣ୍ଯ (Odia script)
• ꢥꢔꢠ꣄ꢫ (Saurashtra script)
• 𑆤𑆓𑆟𑇀𑆪 (Sharada script)
• 𑖡𑖐𑖜𑖿𑖧 (Siddham script)
• නගණ්‍ය (Sinhalese script)
• 𑩯𑩞𑩪 𑪙𑩻 (Soyombo script)
• 𑚝𑚌𑚘𑚶𑚣 (Takri script)
• நக³ண்ய (Tamil script)
• నగణ్య (Telugu script)
• นคณฺย (Thai script)
• ན་ག་ཎྱ (Tibetan script)
• 𑒢𑒑𑒝𑓂𑒨 (Tirhuta script)
• 𑨝𑨍𑨘𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

From न (na) +‎ गण्य (gaṇya).

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /n̪ɐ.ɡɐɳ.jɐ/

Adjective

नगण्य • (nagaṇya) stem

1. (New Sanskrit) negligible, very small, little; too small or less to be counted
   • 2006, Madana Lāla Varmā, Eko'para ekalavyaḥ: laghukathāsaṅgrahaḥ [Another Ekalavya: a collection of short stories], page 18:

     बालानामध्यापनेऽहं यमानन्दमनुभवामि तस्य समक्षमन्यानि सर्वाणि सुखानि नगण्यानि सन्ति।

     bālānāmadhyāpaneʼhaṃ yamānandamanubhavāmi tasya samakṣamanyāni sarvāṇi sukhāni nagaṇyāni santi.

     All pleasures are little, compared to the happiness I get in teaching kids.

   • 2003, Bhāratī - Volume 54, Saṃskr̥tapracārapariṣad Rājasthānam:

     […] तेषां जीवने विश्रामस्य अवसरा नगण्याः।

     […] teṣāṃ jīvane viśrāmasya avasarā nagaṇyāḥ.

     In their lives, the time [lit. occasions] they get for resting is negligible.

   • 1977, Jayaśrī Caṭṭopādhyāya, Vālmīkīye Rāmāyaṇe gītikāvyadharmitā: a critical study of the lyrical elements of the Rāmāyaṇa, page 30:

     […] सीतात्मानं नगण्यां रमणीममन्यत।

     […] sītātmānaṃ nagaṇyāṃ ramaṇīmamanyata.

     Sītā didn't consider herself a beautiful woman [lit. Sītā considered herself a negligible beautiful woman].

Declension

Masculine a-stem declension of नगण्य

	singular	dual	plural
nominative	नगण्यः (nagaṇyaḥ)	नगण्यौ (nagaṇyau)	नगण्याः (nagaṇyāḥ)
vocative	नगण्य (nagaṇya)	नगण्यौ (nagaṇyau)	नगण्याः (nagaṇyāḥ)
accusative	नगण्यम् (nagaṇyam)	नगण्यौ (nagaṇyau)	नगण्यान् (nagaṇyān)
instrumental	नगण्येन (nagaṇyena)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्यैः (nagaṇyaiḥ)
dative	नगण्याय (nagaṇyāya)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्येभ्यः (nagaṇyebhyaḥ)
ablative	नगण्यात् (nagaṇyāt)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्येभ्यः (nagaṇyebhyaḥ)
genitive	नगण्यस्य (nagaṇyasya)	नगण्ययोः (nagaṇyayoḥ)	नगण्यानाम् (nagaṇyānām)
locative	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्ययोः (nagaṇyayoḥ)	नगण्येषु (nagaṇyeṣu)

Feminine ā-stem declension of नगण्या

	singular	dual	plural
nominative	नगण्या (nagaṇyā)	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्याः (nagaṇyāḥ)
vocative	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्याः (nagaṇyāḥ)
accusative	नगण्याम् (nagaṇyām)	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्याः (nagaṇyāḥ)
instrumental	नगण्यया (nagaṇyayā)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्याभिः (nagaṇyābhiḥ)
dative	नगण्यायै (nagaṇyāyai)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्याभ्यः (nagaṇyābhyaḥ)
ablative	नगण्यायाः (nagaṇyāyāḥ)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्याभ्यः (nagaṇyābhyaḥ)
genitive	नगण्यायाः (nagaṇyāyāḥ)	नगण्ययोः (nagaṇyayoḥ)	नगण्यानाम् (nagaṇyānām)
locative	नगण्यायाम् (nagaṇyāyām)	नगण्ययोः (nagaṇyayoḥ)	नगण्यासु (nagaṇyāsu)

Neuter a-stem declension of नगण्य

	singular	dual	plural
nominative	नगण्यम् (nagaṇyam)	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्यानि (nagaṇyāni)
vocative	नगण्य (nagaṇya)	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्यानि (nagaṇyāni)
accusative	नगण्यम् (nagaṇyam)	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्यानि (nagaṇyāni)
instrumental	नगण्येन (nagaṇyena)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्यैः (nagaṇyaiḥ)
dative	नगण्याय (nagaṇyāya)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्येभ्यः (nagaṇyebhyaḥ)
ablative	नगण्यात् (nagaṇyāt)	नगण्याभ्याम् (nagaṇyābhyām)	नगण्येभ्यः (nagaṇyebhyaḥ)
genitive	नगण्यस्य (nagaṇyasya)	नगण्ययोः (nagaṇyayoḥ)	नगण्यानाम् (nagaṇyānām)
locative	नगण्ये (nagaṇye)	नगण्ययोः (nagaṇyayoḥ)	नगण्येषु (nagaṇyeṣu)