क्षमते

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ক্ষমতে (Assamese script)
• ᬓ᭄ᬱᬫᬢᬾ (Balinese script)
• ক্ষমতে (Bengali script)
• 𑰎𑰿𑰬𑰦𑰝𑰸 (Bhaiksuki script)
• 𑀓𑁆𑀱𑀫𑀢𑁂 (Brahmi script)
• က္ၑမတေ (Burmese script)
• ક્ષમતે (Gujarati script)
• ਕ੍ਸ਼ਮਤੇ (Gurmukhi script)
• 𑌕𑍍𑌷𑌮𑌤𑍇 (Grantha script)
• ꦏ꧀ꦰꦩꦠꦺ (Javanese script)
• 𑂍𑂹𑂭𑂧𑂞𑂵 (Kaithi script)
• ಕ್ಷಮತೇ (Kannada script)
• ក្ឞមតេ (Khmer script)
• ກ຺ຩມເຕ (Lao script)
• ക്ഷമതേ (Malayalam script)
• ᡬᢢᠠᠮᠠᢠᡝ (Manchu script)
• 𑘎𑘿𑘬𑘦𑘝𑘹 (Modi script)
• ᢉᢔᠠᠮᠠᢐᠧ (Mongolian script)
• 𑦮𑧠𑧌𑧆𑦽𑧚 (Nandinagari script)
• 𑐎𑑂𑐲𑐩𑐟𑐾 (Newa script)
• କ୍ଷମତେ (Odia script)
• ꢒ꣄ꢰꢪꢡꢾ (Saurashtra script)
• 𑆑𑇀𑆰𑆩𑆠𑆼 (Sharada script)
• 𑖎𑖿𑖬𑖦𑖝𑖸 (Siddham script)
• ක්‍ෂමතෙ (Sinhalese script)
• 𑩜 𑪙𑪀𑩴𑩫𑩔 (Soyombo script)
• 𑚊𑚶𑚢𑚙𑚲 (Takri script)
• க்ஷமதே (Tamil script)
• క్షమతే (Telugu script)
• กฺษมเต (Thai script)
• ཀྵ་མ་ཏེ (Tibetan script)
• 𑒏𑓂𑒭𑒧𑒞𑒹 (Tirhuta script)
• 𑨋𑩇𑨯𑨢𑨙𑨄 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *kšamH- ~ *zgʰamH- (“to endure, bear”), from Proto-Indo-European *segʷʰ-. Cognate with Avestan 𐬑𐬴𐬄𐬥𐬨𐬇𐬥𐬉 (xṣ̌ąnmə̄nē), Pashto زغمل (zğëmël, “to endure, to bear, to go through”). See the root क्षम् (kṣam) for more.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /kʂɐ́.mɐ.tɐj/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈkʂɐ.mɐ.t̪eː/

Verb

क्षमते • (kṣámate) third-singular indicative (class 1, type A, root क्षम्)

1. to be patient, to suppress anger
2. to bear patiently, endure, to put up with, to suffer
3. to forgive, pardon
4. to allow, permit

Conjugation

Forms of Sanskrit verbs are numerous and complicated. The following conjugation shows only a subset of all forms and should be treated as a guide.

Nonfinite Forms: क्षन्तुम् (kṣántum) or क्षमितुम् (kṣámitum)
	Undeclinable
Infinitive	क्षन्तुम् / क्षमितुम् kṣántum / kṣámitum
Gerund	क्षमित्वा kṣamitvā́
	Participles
Masculine/Neuter Gerundive	क्षम्य / क्षमितव्य / क्षमणीय kṣámya / kṣamitavya / kṣamaṇīya
Feminine Gerundive	क्षम्या / क्षमितव्या / क्षमणीया kṣámyā / kṣamitavyā / kṣamaṇīyā
Masculine/Neuter Past Passive Participle	क्षमित kṣamitá
Feminine Past Passive Participle	क्षमिता kṣamitā́
Masculine/Neuter Past Active Participle	क्षमितवत् kṣamitávat
Feminine Past Active Participle	क्षमितवती kṣamitávatī

Present: क्षमते (kṣámate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	- -	- -	- -	क्षमते kṣámate	क्षमेते kṣámete	क्षमन्ते kṣámante
Second	- -	- -	- -	क्षमसे kṣámase	क्षमेथे kṣámethe	क्षमध्वे kṣámadhve
First	- -	- -	- -	क्षमे kṣáme	क्षमावहे kṣámāvahe	क्षमामहे kṣámāmahe
Imperative
Third	- -	- -	- -	क्षमताम् kṣámatām	क्षमेताम् kṣámetām	क्षमन्ताम् kṣámantām
Second	- -	- -	- -	क्षमस्व kṣámasva	क्षमेथाम् kṣámethām	क्षमध्वम् kṣámadhvam
First	- -	- -	- -	क्षमै kṣámai	क्षमावहै kṣámāvahai	क्षमामहै kṣámāmahai
Optative/Potential
Third	- -	- -	- -	क्षमेत kṣámeta	क्षमेयाताम् kṣámeyātām	क्षमेरन् kṣámeran
Second	- -	- -	- -	क्षमेथाः kṣámethāḥ	क्षमेयाथाम् kṣámeyāthām	क्षमेध्वम् kṣámedhvam
First	- -	- -	- -	क्षमेय kṣámeya	क्षमेवहि kṣámevahi	क्षमेमहि kṣámemahi
Subjunctive
Third	- -	- -	- -	क्षमाते / क्षमातै kṣámāte / kṣámātai	क्षमैते kṣámaite	क्षमन्त / क्षमान्तै kṣámanta / kṣámāntai
Second	- -	- -	- -	क्षमासे / क्षमासै kṣámāse / kṣámāsai	क्षमैथे kṣámaithe	क्षमाध्वै kṣámādhvai
First	- -	- -	- -	क्षमै kṣámai	क्षमावहै kṣámāvahai	क्षमामहै kṣámāmahai
Participles
	- -			क्षममाण kṣámamāṇa
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit.

Imperfect: अक्षमत (ákṣamata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	- -	- -	- -	अक्षमत ákṣamata	अक्षमेताम् ákṣametām	अक्षमन्त ákṣamanta
Second	- -	- -	- -	अक्षमथाः ákṣamathāḥ	अक्षमेथाम् ákṣamethām	अक्षमध्वम् ákṣamadhvam
First	- -	- -	- -	अक्षमे ákṣame	अक्षमावहि ákṣamāvahi	अक्षमामहि ákṣamāmahi

Future: क्षंस्यते (kṣaṃsyáte)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	- -	- -	- -	क्षंस्यते kṣaṃsyáte	क्षंस्येते kṣaṃsyéte	क्षंस्यन्ते kṣaṃsyánte
Second	- -	- -	- -	क्षंस्यसे kṣaṃsyáse	क्षंस्येथे kṣaṃsyéthe	क्षंस्यध्वे kṣaṃsyádhve
First	- -	- -	- -	क्षंस्ये kṣaṃsyé	क्षंस्यावहे kṣaṃsyā́vahe	क्षंस्यामहे kṣaṃsyā́mahe
Participles
	- -			क्षंस्यमान kṣaṃsyámāna

Conditional: अक्षंस्यत (ákṣaṃsyata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	- -	- -	- -	अक्षंस्यत ákṣaṃsyata	अक्षंस्येताम् ákṣaṃsyetām	अक्षंस्यन्त ákṣaṃsyanta
Second	- -	- -	- -	अक्षंस्यथाः ákṣaṃsyathāḥ	अक्षंस्येथाम् ákṣaṃsyethām	अक्षंस्यध्वम् ákṣaṃsyadhvam
First	- -	- -	- -	अक्षंस्ये ákṣaṃsye	अक्षंस्यावहि ákṣaṃsyāvahi	अक्षंस्यामहि ákṣaṃsyāmahi

Aorist: अक्षंस्त (ákṣaṃsta)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	- -	- -	- -	अक्षंस्त ákṣaṃsta	अक्षंसाताम् ákṣaṃsātām	अक्षंसत ákṣaṃsata
Second	- -	- -	- -	अक्षंस्थाः ákṣaṃsthāḥ	अक्षंसाथाम् ákṣaṃsāthām	अक्षन्ध्वम् ákṣandhvam
First	- -	- -	- -	अक्षंसि ákṣaṃsi	अक्षंस्वहि ákṣaṃsvahi	अक्षंस्महि ákṣaṃsmahi
Injunctive
Third	- -	- -	- -	क्षंस्त kṣáṃsta	क्षंसाताम् kṣáṃsātām	क्षंसत kṣáṃsata
Second	- -	- -	- -	क्षंस्थाः kṣáṃsthāḥ	क्षंसाथाम् kṣáṃsāthām	क्षन्ध्वम् kṣándhvam
First	- -	- -	- -	क्षंसि kṣáṃsi	क्षंस्वहि kṣáṃsvahi	क्षंस्महि kṣáṃsmahi
Subjunctive
Third	- -	- -	- -	क्षंसते / क्षंसातै kṣáṃsate / kṣáṃsātai	क्षंसैते kṣáṃsaite	क्षंसन्त kṣáṃsanta
Second	- -	- -	- -	क्षंससे / क्षंसासै kṣáṃsase / kṣáṃsāsai	क्षंसैथे kṣáṃsaithe	क्षंसध्वे / क्षंसाध्वै kṣáṃsadhve / kṣáṃsādhvai
First	- -	- -	- -	क्षंसै kṣáṃsai	क्षंसावहै kṣáṃsāvahai	क्षंसामहे / क्षंसामहै kṣáṃsāmahe / kṣáṃsāmahai
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit.

Benedictive/Precative: क्षंसीष्ट (kṣaṃsīṣṭá)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Optative/Potential
Third	- -	- -	- -	क्षंसीष्ट kṣaṃsīṣṭá	क्षंसीयास्ताम्¹ kṣaṃsīyā́stām¹	क्षंसीरन् kṣaṃsīrán
Second	- -	- -	- -	क्षंसीष्ठाः kṣaṃsīṣṭhā́ḥ	क्षंसीयास्थाम्¹ kṣaṃsīyā́sthām¹	क्षंसीढ्वम् kṣaṃsīḍhvám
First	- -	- -	- -	क्षंसीय kṣaṃsīyá	क्षंसीवहि kṣaṃsīváhi	क्षंसीमहि kṣaṃsīmáhi
Notes	¹Uncertain

Perfect: चक्षमे (cakṣamé)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	- -	- -	- -	चक्षमे cakṣamé	चक्षमाते cakṣamā́te	चक्षमिरे / चक्षम्रे¹ cakṣamiré / cakṣamré¹
Second	- -	- -	- -	चक्षमिषे / चक्षंसे¹ cakṣamiṣé / cakṣaṃsé¹	चक्षमाथे cakṣamā́the	चक्षमिध्वे / चक्षन्ध्वे¹ cakṣamidhvé / cakṣandhvé¹
First	- -	- -	- -	चक्षमे cakṣamé	चक्षमिवहे / चक्षण्वहे¹ cakṣamiváhe / cakṣaṇváhe¹	चक्षमिमहे / चक्षण्महे¹ cakṣamimáhe / cakṣaṇmáhe¹
Participles
	- -			चक्षमाण cakṣamāṇá
Notes	¹Vedic

Descendants

• Maharastri Prakrit: 𑀔𑀫𑀇 (khamaï)
• Pali: khamati
• Sauraseni Prakrit: 𑀔𑀫𑀤𑀺 (khamadi)
  • Gujarati: ખમવું (khamvũ)

References

Monier Williams (1899) “क्षमते”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 326.