क्षमते
Appearance
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- ক্ষমতে (Assamese script)
- ᬓ᭄ᬱᬫᬢᬾ (Balinese script)
- ক্ষমতে (Bengali script)
- 𑰎𑰿𑰬𑰦𑰝𑰸 (Bhaiksuki script)
- 𑀓𑁆𑀱𑀫𑀢𑁂 (Brahmi script)
- က္ၑမတေ (Burmese script)
- ક્ષમતે (Gujarati script)
- ਕ੍ਸ਼ਮਤੇ (Gurmukhi script)
- 𑌕𑍍𑌷𑌮𑌤𑍇 (Grantha script)
- ꦏ꧀ꦰꦩꦠꦺ (Javanese script)
- 𑂍𑂹𑂭𑂧𑂞𑂵 (Kaithi script)
- ಕ್ಷಮತೇ (Kannada script)
- ក្ឞមតេ (Khmer script)
- ກ຺ຩມເຕ (Lao script)
- ക്ഷമതേ (Malayalam script)
- ᡬᢢᠠᠮᠠᢠᡝ (Manchu script)
- 𑘎𑘿𑘬𑘦𑘝𑘹 (Modi script)
- ᢉᢔᠠᠮᠠᢐᠧ (Mongolian script)
- 𑦮𑧠𑧌𑧆𑦽𑧚 (Nandinagari script)
- 𑐎𑑂𑐲𑐩𑐟𑐾 (Newa script)
- କ୍ଷମତେ (Odia script)
- ꢒ꣄ꢰꢪꢡꢾ (Saurashtra script)
- 𑆑𑇀𑆰𑆩𑆠𑆼 (Sharada script)
- 𑖎𑖿𑖬𑖦𑖝𑖸 (Siddham script)
- ක්ෂමතෙ (Sinhalese script)
- 𑩜 𑪙𑪀𑩴𑩫𑩔 (Soyombo script)
- 𑚊𑚶𑚢𑚙𑚲 (Takri script)
- க்ஷமதே (Tamil script)
- క్షమతే (Telugu script)
- กฺษมเต (Thai script)
- ཀྵ་མ་ཏེ (Tibetan script)
- 𑒏𑓂𑒭𑒧𑒞𑒹 (Tirhuta script)
- 𑨋𑩇𑨯𑨢𑨙𑨄 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From Proto-Indo-Iranian *kšamH- ~ *zgʰamH- (“to endure, bear”), from Proto-Indo-European *segʷʰ-. Cognate with Avestan 𐬑𐬴𐬄𐬥𐬨𐬇𐬥𐬉 (xṣ̌ąnmə̄nē), Pashto زغمل (zğëmël, “to endure, to bear, to go through”). See the root क्षम् (kṣam) for more.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]क्षमते • (kṣámate) third-singular indicative (class 1, type A, root क्षम्)
- to be patient, to suppress anger
- to bear patiently, endure, to put up with, to suffer
- to forgive, pardon
- to allow, permit
Conjugation
[edit]Forms of Sanskrit verbs are numerous and complicated. The following conjugation shows only a subset of all forms and should be treated as a guide.
Nonfinite Forms: क्षन्तुम् (kṣántum) or क्षमितुम् (kṣámitum) | |||
---|---|---|---|
Undeclinable | |||
Infinitive | क्षन्तुम् / क्षमितुम् kṣántum / kṣámitum | ||
Gerund | क्षमित्वा kṣamitvā́ | ||
Participles | |||
Masculine/Neuter Gerundive | क्षम्य / क्षमितव्य / क्षमणीय kṣámya / kṣamitavya / kṣamaṇīya | ||
Feminine Gerundive | क्षम्या / क्षमितव्या / क्षमणीया kṣámyā / kṣamitavyā / kṣamaṇīyā | ||
Masculine/Neuter Past Passive Participle | क्षमित kṣamitá | ||
Feminine Past Passive Participle | क्षमिता kṣamitā́ | ||
Masculine/Neuter Past Active Participle | क्षमितवत् kṣamitávat | ||
Feminine Past Active Participle | क्षमितवती kṣamitávatī |
Present: क्षमते (kṣámate) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Active | Mediopassive | ||||||
Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
Indicative | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षमते kṣámate |
क्षमेते kṣámete |
क्षमन्ते kṣámante | |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षमसे kṣámase |
क्षमेथे kṣámethe |
क्षमध्वे kṣámadhve | |
First | - - |
- - |
- - |
क्षमे kṣáme |
क्षमावहे kṣámāvahe |
क्षमामहे kṣámāmahe | |
Imperative | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षमताम् kṣámatām |
क्षमेताम् kṣámetām |
क्षमन्ताम् kṣámantām | |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षमस्व kṣámasva |
क्षमेथाम् kṣámethām |
क्षमध्वम् kṣámadhvam | |
First | - - |
- - |
- - |
क्षमै kṣámai |
क्षमावहै kṣámāvahai |
क्षमामहै kṣámāmahai | |
Optative/Potential | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षमेत kṣámeta |
क्षमेयाताम् kṣámeyātām |
क्षमेरन् kṣámeran | |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षमेथाः kṣámethāḥ |
क्षमेयाथाम् kṣámeyāthām |
क्षमेध्वम् kṣámedhvam | |
First | - - |
- - |
- - |
क्षमेय kṣámeya |
क्षमेवहि kṣámevahi |
क्षमेमहि kṣámemahi | |
Subjunctive | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षमाते / क्षमातै kṣámāte / kṣámātai |
क्षमैते kṣámaite |
क्षमन्त / क्षमान्तै kṣámanta / kṣámāntai | |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षमासे / क्षमासै kṣámāse / kṣámāsai |
क्षमैथे kṣámaithe |
क्षमाध्वै kṣámādhvai | |
First | - - |
- - |
- - |
क्षमै kṣámai |
क्षमावहै kṣámāvahai |
क्षमामहै kṣámāmahai | |
Participles | |||||||
- - |
क्षममाण kṣámamāṇa | ||||||
Notes |
|
Imperfect: अक्षमत (ákṣamata) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Active | Mediopassive | |||||
Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | |
Indicative | ||||||
Third | - - |
- - |
- - |
अक्षमत ákṣamata |
अक्षमेताम् ákṣametām |
अक्षमन्त ákṣamanta |
Second | - - |
- - |
- - |
अक्षमथाः ákṣamathāḥ |
अक्षमेथाम् ákṣamethām |
अक्षमध्वम् ákṣamadhvam |
First | - - |
- - |
- - |
अक्षमे ákṣame |
अक्षमावहि ákṣamāvahi |
अक्षमामहि ákṣamāmahi |
Future: क्षंस्यते (kṣaṃsyáte) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Active | Mediopassive | |||||
Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | |
Indicative | ||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षंस्यते kṣaṃsyáte |
क्षंस्येते kṣaṃsyéte |
क्षंस्यन्ते kṣaṃsyánte |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षंस्यसे kṣaṃsyáse |
क्षंस्येथे kṣaṃsyéthe |
क्षंस्यध्वे kṣaṃsyádhve |
First | - - |
- - |
- - |
क्षंस्ये kṣaṃsyé |
क्षंस्यावहे kṣaṃsyā́vahe |
क्षंस्यामहे kṣaṃsyā́mahe |
Participles | ||||||
- - |
क्षंस्यमान kṣaṃsyámāna |
Conditional: अक्षंस्यत (ákṣaṃsyata) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Active | Mediopassive | |||||
Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | |
Indicative | ||||||
Third | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्यत ákṣaṃsyata |
अक्षंस्येताम् ákṣaṃsyetām |
अक्षंस्यन्त ákṣaṃsyanta |
Second | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्यथाः ákṣaṃsyathāḥ |
अक्षंस्येथाम् ákṣaṃsyethām |
अक्षंस्यध्वम् ákṣaṃsyadhvam |
First | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्ये ákṣaṃsye |
अक्षंस्यावहि ákṣaṃsyāvahi |
अक्षंस्यामहि ákṣaṃsyāmahi |
Aorist: अक्षंस्त (ákṣaṃsta) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Active | Mediopassive | ||||||
Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
Indicative | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्त ákṣaṃsta |
अक्षंसाताम् ákṣaṃsātām |
अक्षंसत ákṣaṃsata | |
Second | - - |
- - |
- - |
अक्षंस्थाः ákṣaṃsthāḥ |
अक्षंसाथाम् ákṣaṃsāthām |
अक्षन्ध्वम् ákṣandhvam | |
First | - - |
- - |
- - |
अक्षंसि ákṣaṃsi |
अक्षंस्वहि ákṣaṃsvahi |
अक्षंस्महि ákṣaṃsmahi | |
Injunctive | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षंस्त kṣáṃsta |
क्षंसाताम् kṣáṃsātām |
क्षंसत kṣáṃsata | |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षंस्थाः kṣáṃsthāḥ |
क्षंसाथाम् kṣáṃsāthām |
क्षन्ध्वम् kṣándhvam | |
First | - - |
- - |
- - |
क्षंसि kṣáṃsi |
क्षंस्वहि kṣáṃsvahi |
क्षंस्महि kṣáṃsmahi | |
Subjunctive | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षंसते / क्षंसातै kṣáṃsate / kṣáṃsātai |
क्षंसैते kṣáṃsaite |
क्षंसन्त kṣáṃsanta | |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षंससे / क्षंसासै kṣáṃsase / kṣáṃsāsai |
क्षंसैथे kṣáṃsaithe |
क्षंसध्वे / क्षंसाध्वै kṣáṃsadhve / kṣáṃsādhvai | |
First | - - |
- - |
- - |
क्षंसै kṣáṃsai |
क्षंसावहै kṣáṃsāvahai |
क्षंसामहे / क्षंसामहै kṣáṃsāmahe / kṣáṃsāmahai | |
Notes |
|
Benedictive/Precative: क्षंसीष्ट (kṣaṃsīṣṭá) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Active | Mediopassive | ||||||
Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
Optative/Potential | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
क्षंसीष्ट kṣaṃsīṣṭá |
क्षंसीयास्ताम्¹ kṣaṃsīyā́stām¹ |
क्षंसीरन् kṣaṃsīrán | |
Second | - - |
- - |
- - |
क्षंसीष्ठाः kṣaṃsīṣṭhā́ḥ |
क्षंसीयास्थाम्¹ kṣaṃsīyā́sthām¹ |
क्षंसीढ्वम् kṣaṃsīḍhvám | |
First | - - |
- - |
- - |
क्षंसीय kṣaṃsīyá |
क्षंसीवहि kṣaṃsīváhi |
क्षंसीमहि kṣaṃsīmáhi | |
Notes |
|
Perfect: चक्षमे (cakṣamé) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Active | Mediopassive | ||||||
Singular | Dual | Plural | Singular | Dual | Plural | ||
Indicative | |||||||
Third | - - |
- - |
- - |
चक्षमे cakṣamé |
चक्षमाते cakṣamā́te |
चक्षमिरे / चक्षम्रे¹ cakṣamiré / cakṣamré¹ | |
Second | - - |
- - |
- - |
चक्षमिषे / चक्षंसे¹ cakṣamiṣé / cakṣaṃsé¹ |
चक्षमाथे cakṣamā́the |
चक्षमिध्वे / चक्षन्ध्वे¹ cakṣamidhvé / cakṣandhvé¹ | |
First | - - |
- - |
- - |
चक्षमे cakṣamé |
चक्षमिवहे / चक्षण्वहे¹ cakṣamiváhe / cakṣaṇváhe¹ |
चक्षमिमहे / चक्षण्महे¹ cakṣamimáhe / cakṣaṇmáhe¹ | |
Participles | |||||||
- - |
चक्षमाण cakṣamāṇá | ||||||
Notes |
|
Descendants
[edit]- Maharastri Prakrit: 𑀔𑀫𑀇 (khamaï)
- Pali: khamati
- Sauraseni Prakrit: 𑀔𑀫𑀤𑀺 (khamadi)
- Gujarati: ખમવું (khamvũ)
References
[edit]Monier Williams (1899) “क्षमते”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 326.
Categories:
- Sanskrit terms belonging to the root क्षम्
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-Iranian
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-Iranian
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-European
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-European
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit verbs
- Sanskrit class 1 verbs
- Sanskrit ātmanepada verbs
- Sanskrit verbs in Devanagari script
- Sanskrit verbs with nonfinite forms
- Sanskrit verbs with s-future
- Sanskrit verbs with a-aorist
- Sanskrit verbs with s-aorist