उत्थान

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit उत्थान (utthāna).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ʊt̪.t̪ʰɑːn/, [ʊt̪̚.t̪ʰä̃ːn]

Noun

उत्थान • (utthān) m (Urdu spelling اُتّھان)

1. rise, surge, advance

   Synonyms: वृद्धि (vŕddhi), बढ़ना (baṛhnā), बाढ़ (bāṛh)

2. awakening, reinvigoration (as of a people)

   Synonyms: जागरण (jāgraṇ), जागना (jāgnā)

3. (Hinduism) the awakening of Vishnu (on the eleventh day of the bright half of Kartika month)

Declension

Declension of उत्थान (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	उत्थान utthān	उत्थान utthān
oblique	उत्थान utthān	उत्थानों utthānõ
vocative	उत्थान utthān	उत्थानो utthāno

Further reading

• “उत्थान”, in ریخْتَہ لُغَت (rexta luġat) - Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2025.
• McGregor, Ronald Stuart (1993) “उत्थान”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “उत्थान”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• উত্থান (Assamese script)
• ᬉᬢ᭄ᬣᬵᬦ (Balinese script)
• উত্থান (Bengali script)
• 𑰄𑰝𑰿𑰞𑰯𑰡 (Bhaiksuki script)
• 𑀉𑀢𑁆𑀣𑀸𑀦 (Brahmi script)
• ဥတ္ထာန (Burmese script)
• ઉત્થાન (Gujarati script)
• ਉਤ੍ਥਾਨ (Gurmukhi script)
• 𑌉𑌤𑍍𑌥𑌾𑌨 (Grantha script)
• ꦈꦠ꧀ꦡꦴꦤ (Javanese script)
• 𑂇𑂞𑂹𑂟𑂰𑂢 (Kaithi script)
• ಉತ್ಥಾನ (Kannada script)
• ឧត្ថាន (Khmer script)
• ອຸຕ຺ຖານ (Lao script)
• ഉത്ഥാന (Malayalam script)
• ᡠᢠᡨᠠ᠎᠊ᠠᠨᠠ (Manchu script)
• 𑘄𑘝𑘿𑘞𑘰𑘡 (Modi script)
• ᠤᢐᠲᠠᢗᠨᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦤𑦽𑧠𑦾𑧑𑧁 (Nandinagari script)
• 𑐄𑐟𑑂𑐠𑐵𑐣 (Newa script)
• ଉତ୍ଥାନ (Odia script)
• ꢆꢡ꣄ꢢꢵꢥ (Saurashtra script)
• 𑆇𑆠𑇀𑆡𑆳𑆤 (Sharada script)
• 𑖄𑖝𑖿𑖞𑖯𑖡 (Siddham script)
• උත්‍ථාන (Sinhalese script)
• 𑩐𑩒𑩫 𑪙𑩬𑩛𑩯 (Soyombo script)
• 𑚄𑚙𑚶𑚚𑚭𑚝 (Takri script)
• உத்த²ாந (Tamil script)
• ఉత్థాన (Telugu script)
• อุตฺถาน (Thai script)
• ཨུ་ཏྠཱ་ན (Tibetan script)
• 𑒅𑒞𑓂𑒟𑒰𑒢 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨃𑨙𑩇𑨚𑨊𑨝 (Zanabazar Square script)

Etymology

A later Vedic corruption of *उत्स्थान (utsthāna), from उद्- (ud-, “above, upwards”) +‎ स्थान (sthāna, “the act of standing; place”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ut.tʰɑ́ː.nɐ/, [ut̚.tʰɑ́ː.nɐ]
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ut̪.t̪ʰɑː.n̪ɐ/, [ut̪̚.t̪ʰɑː.n̪ɐ]

Adjective

उत्थान • (utthā́na) stem

1. causing to arise or originate

Declension

Masculine a-stem declension of उत्थान

	singular	dual	plural
nominative	उत्थानः (utthā́naḥ)	उत्थानौ (utthā́nau) उत्थाना¹ (utthā́nā¹)	उत्थानाः (utthā́nāḥ) उत्थानासः¹ (utthā́nāsaḥ¹)
vocative	उत्थान (útthāna)	उत्थानौ (útthānau) उत्थाना¹ (útthānā¹)	उत्थानाः (útthānāḥ) उत्थानासः¹ (útthānāsaḥ¹)
accusative	उत्थानम् (utthā́nam)	उत्थानौ (utthā́nau) उत्थाना¹ (utthā́nā¹)	उत्थानान् (utthā́nān)
instrumental	उत्थानेन (utthā́nena)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानैः (utthā́naiḥ) उत्थानेभिः¹ (utthā́nebhiḥ¹)
dative	उत्थानाय (utthā́nāya)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानेभ्यः (utthā́nebhyaḥ)
ablative	उत्थानात् (utthā́nāt)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानेभ्यः (utthā́nebhyaḥ)
genitive	उत्थानस्य (utthā́nasya)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानानाम् (utthā́nānām)
locative	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानेषु (utthā́neṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of उत्थाना

	singular	dual	plural
nominative	उत्थाना (utthā́nā)	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानाः (utthā́nāḥ)
vocative	उत्थाने (útthāne)	उत्थाने (útthāne)	उत्थानाः (útthānāḥ)
accusative	उत्थानाम् (utthā́nām)	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानाः (utthā́nāḥ)
instrumental	उत्थानया (utthā́nayā) उत्थाना¹ (utthā́nā¹)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानाभिः (utthā́nābhiḥ)
dative	उत्थानायै (utthā́nāyai)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानाभ्यः (utthā́nābhyaḥ)
ablative	उत्थानायाः (utthā́nāyāḥ) उत्थानायै² (utthā́nāyai²)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानाभ्यः (utthā́nābhyaḥ)
genitive	उत्थानायाः (utthā́nāyāḥ) उत्थानायै² (utthā́nāyai²)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानानाम् (utthā́nānām)
locative	उत्थानायाम् (utthā́nāyām)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानासु (utthā́nāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of उत्थान

	singular	dual	plural
nominative	उत्थानम् (utthā́nam)	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानानि (utthā́nāni) उत्थाना¹ (utthā́nā¹)
vocative	उत्थान (útthāna)	उत्थाने (útthāne)	उत्थानानि (útthānāni) उत्थाना¹ (útthānā¹)
accusative	उत्थानम् (utthā́nam)	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानानि (utthā́nāni) उत्थाना¹ (utthā́nā¹)
instrumental	उत्थानेन (utthā́nena)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानैः (utthā́naiḥ) उत्थानेभिः¹ (utthā́nebhiḥ¹)
dative	उत्थानाय (utthā́nāya)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानेभ्यः (utthā́nebhyaḥ)
ablative	उत्थानात् (utthā́nāt)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानेभ्यः (utthā́nebhyaḥ)
genitive	उत्थानस्य (utthā́nasya)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानानाम् (utthā́nānām)
locative	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानेषु (utthā́neṣu)

• ¹Vedic

Noun

उत्थान • (utthā́na) stem, n

1. the act of standing up or rising
   • c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 1.3.20:

     शूर्पणख्याश् च संवादं विरूपकरणं तथा ।
     वधं खरत्रिशिरसोर् उत्थानं रावणस्य च ॥

     śūrpaṇakhyāś ca saṃvādaṃ virūpakaraṇaṃ tathā.
     vadhaṃ kharatriśirasor utthānaṃ rāvaṇasya ca.

     The conversation with Śūrpaṇakhā and her deformation, the killing of Khara and Triśiras and the rise of Rāvaṇa.

2. resurrection

   Synonyms: see Thesaurus:पुनरुज्जीवन

3. coming forth, appearing
4. tumult, sedition
5. effort, exertion

   Synonyms: see Thesaurus:श्रम

6. origin, rise

   Synonyms: see Thesaurus:उत्पत्ति

7. a shed where sacrifices are offered
8. happiness, joy, pleasure

   Synonyms: see Thesaurus:सुख

9. a courtyard

   Synonyms: see Thesaurus:अङ्गन

10. war, battle

    Synonyms: see Thesaurus:युद्ध

Declension

Neuter a-stem declension of उत्थान

	singular	dual	plural
nominative	उत्थानम् (utthā́nam)	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानानि (utthā́nāni) उत्थाना¹ (utthā́nā¹)
vocative	उत्थान (útthāna)	उत्थाने (útthāne)	उत्थानानि (útthānāni) उत्थाना¹ (útthānā¹)
accusative	उत्थानम् (utthā́nam)	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानानि (utthā́nāni) उत्थाना¹ (utthā́nā¹)
instrumental	उत्थानेन (utthā́nena)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानैः (utthā́naiḥ) उत्थानेभिः¹ (utthā́nebhiḥ¹)
dative	उत्थानाय (utthā́nāya)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानेभ्यः (utthā́nebhyaḥ)
ablative	उत्थानात् (utthā́nāt)	उत्थानाभ्याम् (utthā́nābhyām)	उत्थानेभ्यः (utthā́nebhyaḥ)
genitive	उत्थानस्य (utthā́nasya)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानानाम् (utthā́nānām)
locative	उत्थाने (utthā́ne)	उत्थानयोः (utthā́nayoḥ)	उत्थानेषु (utthā́neṣu)

• ¹Vedic

Descendants

Terms inherited from *उत्स्थान (utsthāna)

• Ashokan Prakrit: 𑀉𑀲𑁆𑀝𑀸𑀦 (usṭāna, Girnar), 𑀉𑀞𑀸𑀦 (uṭhāna /⁠uṭṭhāna⁠/, Kalsi, Dhauli, Jaugada), 𐨀𐨂𐨛𐨣 (uṭhana /⁠uṭṭhana⁠/, Mansehra)
  • Prakrit: 𑀉𑀝𑁆𑀞𑀸𑀡 (uṭṭhāṇa)
    • Khasa Prakrit:
      • Nepali: उठान (uṭhān)
    • Magadhi Prakrit:
      • Odia: ଉଠାଣ (uṭhāṇa), ଉଠାଣି (uṭhāṇi)
    • Maharastri Prakrit:
      • Marathi: उठाणू (uṭhāṇū)
    • Paisaci Prakrit:
      • Punjabi: ਉਠਾਨ (uṭhān)
    • Sauraseni Prakrit:
      • Sauraseni Apabhramsa:
        • Hindustani: uṭhān

          Hindi: उठान

          Urdu: اُٹھان (uṭhān)

• Pali: uṭṭhāna

Terms inherited from उत्थान (utthā́na)

• Ashokan Prakrit: 𐨀𐨂𐨠𐨣 (uthana /⁠utthana⁠/, Shahbazgarhi)
  • Prakrit: 𑀉𑀢𑁆𑀣𑀸𑀡 (utthāṇa)
    • Assamese: উথাম (utham)
    • Bengali: উতান (utan)
    • Vracada Apabhramsa:
      • Sindhi:

        Arabic script: اُٿاڻِي

        Devanagari script: उथाणी

Learned loans from उत्थान (utthā́na)

• Assamese: উত্থান (utthan)
• Bengali: উত্থান (utthan)
• Gujarati: ઉત્થાન (utthān)
• Hindustani: (or via Prakrit)

  Hindi: उत्थान (utthān)

  Urdu: اُتّھان (utthān)

• Kannada: ಉತ್ಥಾನ (utthāna)
• Maithili:

  Devanagari script: उत्थान (utthān)

  Tirhuta script: 𑒅𑒞𑓂𑒟𑒰𑒢 (utthāna)

• Malayalam: ഉത്ഥാനം (utthānaṁ)
• Odia: ଉତ୍ଥାନ (utthāna)
• Sinhalese: උත්ථානය (utthānaya)
• Tamil: உத்தானம் (uttāṉam)
• Telugu: ఉత్థానము (utthānamu)

Further reading

• Monier Williams (1899) “उत्थान”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 179, column 3.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “उत्थान”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “utthāˊna”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press