Jump to content

ईश

From Wiktionary, the free dictionary
See also: ईश्

Hindi

[edit]

Etymology

[edit]

Borrowed from Sanskrit ईश (īśa).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

ईश (īśm

  1. (formal, literary) Synonym of ईश्वर (īśvar, lord, husband, God, deity)
    Synonyms: see Thesaurus:भगवान

Declension

[edit]

References

[edit]

Sanskrit

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From Proto-Indo-Aryan *HiHśás, form Proto-Indo-Iranian *HiHćás, from Proto-Indo-European *h₂eyḱ- (to own; ability, possession). Cognate with Avestan 𐬀𐬉𐬱𐬁- (aēšā-, ability, possessions), Tocharian B aik- (to know), and Proto-Germanic *aiganą (Whence English own, Danish eje).

The Sanskrit root is ईश् (īś). See also ईश्वर (īśvará).

Pronunciation

[edit]

Adjective

[edit]

ईश (īśá) stem

  1. owning, possessing

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of ईश (īśá)
Singular Dual Plural
Nominative ईशः
īśáḥ
ईशौ / ईशा¹
īśaú / īśā́¹
ईशाः / ईशासः¹
īśā́ḥ / īśā́saḥ¹
Vocative ईश
ī́śa
ईशौ / ईशा¹
ī́śau / ī́śā¹
ईशाः / ईशासः¹
ī́śāḥ / ī́śāsaḥ¹
Accusative ईशम्
īśám
ईशौ / ईशा¹
īśaú / īśā́¹
ईशान्
īśā́n
Instrumental ईशेन
īśéna
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशैः / ईशेभिः¹
īśaíḥ / īśébhiḥ¹
Dative ईशाय
īśā́ya
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Ablative ईशात्
īśā́t
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Genitive ईशस्य
īśásya
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशानाम्
īśā́nām
Locative ईशे
īśé
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशेषु
īśéṣu
Notes
  • ¹Vedic
Feminine ā-stem declension of ईशा (īśā́)
Singular Dual Plural
Nominative ईशा
īśā́
ईशे
īśé
ईशाः
īśā́ḥ
Vocative ईशे
ī́śe
ईशे
ī́śe
ईशाः
ī́śāḥ
Accusative ईशाम्
īśā́m
ईशे
īśé
ईशाः
īśā́ḥ
Instrumental ईशया / ईशा¹
īśáyā / īśā́¹
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशाभिः
īśā́bhiḥ
Dative ईशायै
īśā́yai
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशाभ्यः
īśā́bhyaḥ
Ablative ईशायाः / ईशायै²
īśā́yāḥ / īśā́yai²
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशाभ्यः
īśā́bhyaḥ
Genitive ईशायाः / ईशायै²
īśā́yāḥ / īśā́yai²
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशानाम्
īśā́nām
Locative ईशायाम्
īśā́yām
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशासु
īśā́su
Notes
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of ईश (īśá)
Singular Dual Plural
Nominative ईशम्
īśám
ईशे
īśé
ईशानि / ईशा¹
īśā́ni / īśā́¹
Vocative ईश
ī́śa
ईशे
ī́śe
ईशानि / ईशा¹
ī́śāni / ī́śā¹
Accusative ईशम्
īśám
ईशे
īśé
ईशानि / ईशा¹
īśā́ni / īśā́¹
Instrumental ईशेन
īśéna
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशैः / ईशेभिः¹
īśaíḥ / īśébhiḥ¹
Dative ईशाय
īśā́ya
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Ablative ईशात्
īśā́t
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Genitive ईशस्य
īśásya
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशानाम्
īśā́nām
Locative ईशे
īśé
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशेषु
īśéṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

[edit]

ईश (īśá) stemm

  1. lord, master, ruler
  2. one who is a master of anything
  3. a husband
  4. one of the 11 Rudras
  5. the number ‘eleven’ (as there are eleven Rudras)

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of ईश (īśá)
Singular Dual Plural
Nominative ईशः
īśáḥ
ईशौ / ईशा¹
īśaú / īśā́¹
ईशाः / ईशासः¹
īśā́ḥ / īśā́saḥ¹
Vocative ईश
ī́śa
ईशौ / ईशा¹
ī́śau / ī́śā¹
ईशाः / ईशासः¹
ī́śāḥ / ī́śāsaḥ¹
Accusative ईशम्
īśám
ईशौ / ईशा¹
īśaú / īśā́¹
ईशान्
īśā́n
Instrumental ईशेन
īśéna
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशैः / ईशेभिः¹
īśaíḥ / īśébhiḥ¹
Dative ईशाय
īśā́ya
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Ablative ईशात्
īśā́t
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Genitive ईशस्य
īśásya
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशानाम्
īśā́nām
Locative ईशे
īśé
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशेषु
īśéṣu
Notes
  • ¹Vedic

Derived terms

[edit]

Proper noun

[edit]

ईश (īśa) stemm

  1. an epithet of Shiva as regent of the north-east quarter
  2. an epithet of Shiva
  3. an epithet of Kubera

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of ईश (īśá)
Singular Dual Plural
Nominative ईशः
īśáḥ
ईशौ / ईशा¹
īśaú / īśā́¹
ईशाः / ईशासः¹
īśā́ḥ / īśā́saḥ¹
Vocative ईश
ī́śa
ईशौ / ईशा¹
ī́śau / ī́śā¹
ईशाः / ईशासः¹
ī́śāḥ / ī́śāsaḥ¹
Accusative ईशम्
īśám
ईशौ / ईशा¹
īśaú / īśā́¹
ईशान्
īśā́n
Instrumental ईशेन
īśéna
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशैः / ईशेभिः¹
īśaíḥ / īśébhiḥ¹
Dative ईशाय
īśā́ya
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Ablative ईशात्
īśā́t
ईशाभ्याम्
īśā́bhyām
ईशेभ्यः
īśébhyaḥ
Genitive ईशस्य
īśásya
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशानाम्
īśā́nām
Locative ईशे
īśé
ईशयोः
īśáyoḥ
ईशेषु
īśéṣu
Notes
  • ¹Vedic

Descendants

[edit]
  • Hindi: ईश (īś)
  • Telugu: ఈశుడు (īśuḍu)
  • Tamil: ஈசன் (īcaṉ)

References

[edit]