अलस

Hindi

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.ləs/, [ɐ.lɐs]

Etymology 1

Learned borrowing from Sanskrit अलस (alasa).

Adjective

अलस • (alas) (indeclinable, Urdu spelling اَلَس) (formal)

1. lazy, lethargic, inactive, idle, slothful

   Synonyms: आलसी (ālsī), सुस्त (sust), आलस्यमय (ālasyamay)

Noun

अलस • (alas) m (rare)

1. a sore or ulcer between the toes
2. tympanitis
3. a small poisonous animal
4. a type of plant

Declension

Declension of अलस (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	अलस alas	अलस alas
oblique	अलस alas	अलसों alasõ
vocative	अलस alas	अलसो alaso

Etymology 2

See the etymology of the corresponding lemma form.

Noun

अलस • (alas) m (Urdu spelling اَلَس)

1. Alternative form of आलस (ālas, “idleness, sloth”)

Declension

Declension of अलस (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	अलस alas	अलस alas
oblique	अलस alas	अलसों alasõ
vocative	अलस alas	अलसो alaso

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “अलस”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• McGregor, Ronald Stuart (1993) “अलस”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Platts, John T. (1884) “अलस”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অলস (Assamese script)
• ᬅᬮᬲ (Balinese script)
• অলস (Bengali script)
• 𑰀𑰩𑰭 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀮𑀲 (Brahmi script)
• အလသ (Burmese script)
• અલસ (Gujarati script)
• ਅਲਸ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌲𑌸 (Grantha script)
• ꦄꦭꦱ (Javanese script)
• 𑂃𑂪𑂮 (Kaithi script)
• ಅಲಸ (Kannada script)
• អលស (Khmer script)
• ອລສ (Lao script)
• അലസ (Malayalam script)
• ᠠᠯᠠᠰ᠌ᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘩𑘭 (Modi script)
• ᠠᠯᠠᠰᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦠𑧉𑧍 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐮𑐳 (Newa script)
• ଅଲସ (Odia script)
• ꢂꢭꢱ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆬𑆱 (Sharada script)
• 𑖀𑖩𑖭 (Siddham script)
• අලස (Sinhalese script)
• 𑩐𑩽𑪁 (Soyombo script)
• 𑚀𑚥𑚨 (Takri script)
• அலஸ (Tamil script)
• అలస (Telugu script)
• อลส (Thai script)
• ཨ་ལ་ས (Tibetan script)
• 𑒁𑒪𑒮 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨬𑨰 (Zanabazar Square script)

Etymology

A later Vedic variant of अरस (arasá, “sapless, dull, weak”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.lɐ.sɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.l̪ɐ.s̪ɐ/

Adjective

अलस • (alasá) stem

1. lazy, lethargic, inactive, idle, slothful
2. tired, fatigued
3. soft, gentle
4. slow, dull

Declension

Masculine a-stem declension of अलस

	singular	dual	plural
nominative	अलसः (alasáḥ)	अलसौ (alasaú) अलसा¹ (alasā́¹)	अलसाः (alasā́ḥ) अलसासः¹ (alasā́saḥ¹)
vocative	अलस (álasa)	अलसौ (álasau) अलसा¹ (álasā¹)	अलसाः (álasāḥ) अलसासः¹ (álasāsaḥ¹)
accusative	अलसम् (alasám)	अलसौ (alasaú) अलसा¹ (alasā́¹)	अलसान् (alasā́n)
instrumental	अलसेन (alaséna)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसैः (alasaíḥ) अलसेभिः¹ (alasébhiḥ¹)
dative	अलसाय (alasā́ya)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसेभ्यः (alasébhyaḥ)
ablative	अलसात् (alasā́t)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसेभ्यः (alasébhyaḥ)
genitive	अलसस्य (alasásya)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसानाम् (alasā́nām)
locative	अलसे (alasé)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसेषु (alaséṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of अलसा

	singular	dual	plural
nominative	अलसा (alasā́)	अलसे (alasé)	अलसाः (alasā́ḥ)
vocative	अलसे (álase)	अलसे (álase)	अलसाः (álasāḥ)
accusative	अलसाम् (alasā́m)	अलसे (alasé)	अलसाः (alasā́ḥ)
instrumental	अलसया (alasáyā) अलसा¹ (alasā́¹)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसाभिः (alasā́bhiḥ)
dative	अलसायै (alasā́yai)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसाभ्यः (alasā́bhyaḥ)
ablative	अलसायाः (alasā́yāḥ) अलसायै² (alasā́yai²)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसाभ्यः (alasā́bhyaḥ)
genitive	अलसायाः (alasā́yāḥ) अलसायै² (alasā́yai²)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसानाम् (alasā́nām)
locative	अलसायाम् (alasā́yām)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसासु (alasā́su)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of अलस

	singular	dual	plural
nominative	अलसम् (alasám)	अलसे (alasé)	अलसानि (alasā́ni) अलसा¹ (alasā́¹)
vocative	अलस (álasa)	अलसे (álase)	अलसानि (álasāni) अलसा¹ (álasā¹)
accusative	अलसम् (alasám)	अलसे (alasé)	अलसानि (alasā́ni) अलसा¹ (alasā́¹)
instrumental	अलसेन (alaséna)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसैः (alasaíḥ) अलसेभिः¹ (alasébhiḥ¹)
dative	अलसाय (alasā́ya)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसेभ्यः (alasébhyaḥ)
ablative	अलसात् (alasā́t)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसेभ्यः (alasébhyaḥ)
genitive	अलसस्य (alasásya)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसानाम् (alasā́nām)
locative	अलसे (alasé)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसेषु (alaséṣu)

• ¹Vedic

Borrowed terms

• Hindi: अलस (alas)
• Tocharian B: *ālas

Noun

अलस • (alasá) stem, m

1. a sore or ulcer between the toes
2. tympanitis
3. a small poisonous animal
4. a type of plant

Declension

Masculine a-stem declension of अलस

	singular	dual	plural
nominative	अलसः (alasáḥ)	अलसौ (alasaú) अलसा¹ (alasā́¹)	अलसाः (alasā́ḥ) अलसासः¹ (alasā́saḥ¹)
vocative	अलस (álasa)	अलसौ (álasau) अलसा¹ (álasā¹)	अलसाः (álasāḥ) अलसासः¹ (álasāsaḥ¹)
accusative	अलसम् (alasám)	अलसौ (alasaú) अलसा¹ (alasā́¹)	अलसान् (alasā́n)
instrumental	अलसेन (alaséna)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसैः (alasaíḥ) अलसेभिः¹ (alasébhiḥ¹)
dative	अलसाय (alasā́ya)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसेभ्यः (alasébhyaḥ)
ablative	अलसात् (alasā́t)	अलसाभ्याम् (alasā́bhyām)	अलसेभ्यः (alasébhyaḥ)
genitive	अलसस्य (alasásya)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसानाम् (alasā́nām)
locative	अलसे (alasé)	अलसयोः (alasáyoḥ)	अलसेषु (alaséṣu)

• ¹Vedic

Borrowed terms

• Hindi: अलस (alas)

Further reading

• Monier Williams (1899) “अलस”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 94, column 3.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “अलस”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 126
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “alasa”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press