अणु

See also: अणू

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अणु (aṇu). Cognate with Marathi अणू (aṇū).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.ɳuː/, [ɐ.ɳuː]

• Audio:

  (file)

Noun

अणु • (aṇu) m (Urdu spelling انو)

1. molecule
2. particle

   Synonym: कण (kaṇ)

Declension

Declension of अणु (masc u-stem)

	singular	plural
direct	अणु aṇu	अणु aṇu
oblique	अणु aṇu	अणुओं aṇuõ
vocative	अणु aṇu	अणुओ aṇuo

Derived terms

• जीवाणु (jīvāṇu)
• नपुंसाणु (napunsāṇu)
• परमाणु (parmāṇu)
• प्रकाशाणु (prakāśāṇu)
• विषाणु (viṣāṇu)

Nepali

Pronunciation

• IPA^(key): [ʌɽ̃u]
• Phonetic Devanagari: अणु

Noun

अणु • (aṇu) m

1. molecule
2. atom
3. particle

Derived terms

• कीटाणु (kīṭāṇu)
• जीवाणु (jīvāṇu)
• परमाणु (parmāṇu)
• विषाणु (viṣāṇu)

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অণু (Assamese script)
• ᬅᬡᬸ (Balinese script)
• অণু (Bengali script)
• 𑰀𑰜𑰲 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀡𑀼 (Brahmi script)
• အဏု (Burmese script)
• અણુ (Gujarati script)
• ਅਣੁ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌣𑍁 (Grantha script)
• ꦄꦟꦸ (Javanese script)
• 𑂃𑂝𑂳 (Kaithi script)
• ಅಣು (Kannada script)
• អណុ (Khmer script)
• ອຓຸ (Lao script)
• അണു (Malayalam script)
• ᠠᢏᡠ (Manchu script)
• 𑘀𑘜𑘳 (Modi script)
• ᠠᢏᠤ (Mongolian script)
• 𑦠𑦼𑧔 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐞𑐸 (Newa script)
• ଅଣୁ (Odia script)
• ꢂꢠꢸ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆟𑆶 (Sharada script)
• 𑖀𑖜𑖲 (Siddham script)
• අණු (Sinhalese script)
• 𑩐𑩪𑩒 (Soyombo script)
• 𑚀𑚘𑚰 (Takri script)
• அணு (Tamil script)
• అణు (Telugu script)
• อณุ (Thai script)
• ཨ་ཎུ (Tibetan script)
• 𑒁𑒝𑒳 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨘𑨃 (Zanabazar Square script)

Etymology

Probably from Proto-Indo-Aryan *Harnuṣ. Possibly cognate with Hindi आटा (āṭā, “flour”) and Ancient Greek ἀλέω (aléō, “to grind, mill”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ́.ɳu/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɐ.ɳu/

Noun

अणु • (áṇu) stem, m

1. atom of matter, particle
2. "an atom of time", the 54,675,000th part of a muhūrta (of 48 minutes)

Declension

Masculine u-stem declension of अणु

	singular	dual	plural
nominative	अणुः (aṇuḥ)	अणू (aṇū)	अणवः (aṇavaḥ)
vocative	अणो (aṇo)	अणू (aṇū)	अणवः (aṇavaḥ)
accusative	अणुम् (aṇum)	अणू (aṇū)	अणून् (aṇūn)
instrumental	अणुना (aṇunā) अण्वा¹ (aṇvā¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभिः (aṇubhiḥ)
dative	अणवे (aṇave) अण्वे¹ (aṇve¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभ्यः (aṇubhyaḥ)
ablative	अणोः (aṇoḥ) अण्वः¹ (aṇvaḥ¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभ्यः (aṇubhyaḥ)
genitive	अणोः (aṇoḥ) अण्वः¹ (aṇvaḥ¹)	अण्वोः (aṇvoḥ)	अणूनाम् (aṇūnām)
locative	अणौ (aṇau)	अण्वोः (aṇvoḥ)	अणुषु (aṇuṣu)

• ¹Vedic

Adjective

अणु • (áṇu) stem (comparative अणीयस्, superlative अणिष्ठ)

1. minute, atomic
2. fine

Declension

Masculine u-stem declension of अणु

	singular	dual	plural
nominative	अणुः (aṇuḥ)	अणू (aṇū)	अणवः (aṇavaḥ)
vocative	अणो (aṇo)	अणू (aṇū)	अणवः (aṇavaḥ)
accusative	अणुम् (aṇum)	अणू (aṇū)	अणून् (aṇūn)
instrumental	अणुना (aṇunā) अण्वा¹ (aṇvā¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभिः (aṇubhiḥ)
dative	अणवे (aṇave) अण्वे¹ (aṇve¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभ्यः (aṇubhyaḥ)
ablative	अणोः (aṇoḥ) अण्वः¹ (aṇvaḥ¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभ्यः (aṇubhyaḥ)
genitive	अणोः (aṇoḥ) अण्वः¹ (aṇvaḥ¹)	अण्वोः (aṇvoḥ)	अणूनाम् (aṇūnām)
locative	अणौ (aṇau)	अण्वोः (aṇvoḥ)	अणुषु (aṇuṣu)

• ¹Vedic

Feminine ī-stem declension of अण्वी

	singular	dual	plural
nominative	अण्वी (aṇvī)	अण्व्यौ (aṇvyau) अण्वी¹ (aṇvī¹)	अण्व्यः (aṇvyaḥ) अण्वीः¹ (aṇvīḥ¹)
vocative	अण्वि (aṇvi)	अण्व्यौ (aṇvyau) अण्वी¹ (aṇvī¹)	अण्व्यः (aṇvyaḥ) अण्वीः¹ (aṇvīḥ¹)
accusative	अण्वीम् (aṇvīm)	अण्व्यौ (aṇvyau) अण्वी¹ (aṇvī¹)	अण्वीः (aṇvīḥ)
instrumental	अण्व्या (aṇvyā)	अण्वीभ्याम् (aṇvībhyām)	अण्वीभिः (aṇvībhiḥ)
dative	अण्व्यै (aṇvyai)	अण्वीभ्याम् (aṇvībhyām)	अण्वीभ्यः (aṇvībhyaḥ)
ablative	अण्व्याः (aṇvyāḥ) अण्व्यै² (aṇvyai²)	अण्वीभ्याम् (aṇvībhyām)	अण्वीभ्यः (aṇvībhyaḥ)
genitive	अण्व्याः (aṇvyāḥ) अण्व्यै² (aṇvyai²)	अण्व्योः (aṇvyoḥ)	अण्वीनाम् (aṇvīnām)
locative	अण्व्याम् (aṇvyām)	अण्व्योः (aṇvyoḥ)	अण्वीषु (aṇvīṣu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter u-stem declension of अणु

	singular	dual	plural
nominative	अणु (aṇu)	अणुनी (aṇunī)	अणूनि (aṇūni) अणु¹ (aṇu¹) अणू¹ (aṇū¹)
vocative	अणु (aṇu) अणो (aṇo)	अणुनी (aṇunī)	अणूनि (aṇūni) अणु¹ (aṇu¹) अणू¹ (aṇū¹)
accusative	अणु (aṇu)	अणुनी (aṇunī)	अणूनि (aṇūni) अणु¹ (aṇu¹) अणू¹ (aṇū¹)
instrumental	अणुना (aṇunā) अण्वा¹ (aṇvā¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभिः (aṇubhiḥ)
dative	अणुने (aṇune) अणवे¹ (aṇave¹) अण्वे¹ (aṇve¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभ्यः (aṇubhyaḥ)
ablative	अणुनः (aṇunaḥ) अणोः¹ (aṇoḥ¹) अण्वः¹ (aṇvaḥ¹)	अणुभ्याम् (aṇubhyām)	अणुभ्यः (aṇubhyaḥ)
genitive	अणुनः (aṇunaḥ) अणोः¹ (aṇoḥ¹) अण्वः¹ (aṇvaḥ¹)	अणुनोः (aṇunoḥ)	अणूनाम् (aṇūnām)
locative	अणुनि (aṇuni) अणौ¹ (aṇau¹)	अणुनोः (aṇunoḥ)	अणुषु (aṇuṣu)

• ¹Vedic

Derived terms

• अणिमन् (aṇimán, “minuteness, fineness”)

Descendants

• Assamese: অণু (onu)
• Bengali: অণু (onu)
• Hindi: अणू (aṇū)
• Konkani: अणू (aṇū)
• Marathi: अणू (aṇū)
• Nepali: अणु (aṇu)
• Odia: ଅଣୁ (aṇu)
• → Punjabi:

  Gurmukhi script: ਅਣੂ (aṇū)

  Shahmukhi script: اَݨُو (aṇū)

• → Tamil: அணு (aṇu)
• → Telugu: అణువు (aṇuvu)

References

• Monier Williams (1899) “अणु”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 11, column 3.
• Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 55-6