ցատկել
Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Middle Armenian ցաթկել (cʻatʻkel), probably ultimately from Old Armenian ցայտեմ (cʻaytem).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /t͡sʰɑtˈkel/, [t͡sʰɑtkél]
- (Western Armenian) IPA(key): /t͡sɑdˈɡel/, [t͡sʰɑdɡél]
Verb
[edit]ցատկել • (cʻatkel)
- to jump
- Synonym: թռչել (tʻṙčʻel)
- ca. 1680–1684, Baṙ girg taliani [An Armenian–Italian Dictionary published in Venice] page 59:[1]
- ցաթքել․ սալթարէ
- cʻatʻkʻel; saltʻarē
- ցաթքել (cʻatʻkʻel) = saltare
- ցաթքել․ սալթարէ
Inflection
[edit]-el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | ցատկել (cʻatkel) | imperfective converb | ցատկում (cʻatkum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | — | simultaneous converb | ցատկելիս (cʻatkelis) | ||||
| causative | ցատկեցնել, ցատկացնել*, ցատկցնել* (cʻatkecʻnel, cʻatkacʻnel*, cʻatkcʻnel*) | perfective converb | ցատկել (cʻatkel) | ||||
| aorist stem | ցատկ- (cʻatk-) | future converb I | ցատկելու (cʻatkelu) | ||||
| resultative participle | ցատկած (cʻatkac) | future converb II | ցատկելիք (cʻatkelikʻ) | ||||
| subject participle | ցատկող (cʻatkoġ) | connegative converb | ցատկի (cʻatki) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | ցատկում եմ (cʻatkum em) | ցատկում ես (cʻatkum es) | ցատկում է (cʻatkum ē) | ցատկում ենք (cʻatkum enkʻ) | ցատկում եք (cʻatkum ekʻ) | ցատկում են (cʻatkum en) | |
| past imperfective | ցատկում էի (cʻatkum ēi) | ցատկում էիր (cʻatkum ēir) | ցատկում էր (cʻatkum ēr) | ցատկում էինք (cʻatkum ēinkʻ) | ցատկում էիք (cʻatkum ēikʻ) | ցատկում էին (cʻatkum ēin) | |
| future | ցատկելու եմ (cʻatkelu em) | ցատկելու ես (cʻatkelu es) | ցատկելու է (cʻatkelu ē) | ցատկելու ենք (cʻatkelu enkʻ) | ցատկելու եք (cʻatkelu ekʻ) | ցատկելու են (cʻatkelu en) | |
| past future | ցատկելու էի (cʻatkelu ēi) | ցատկելու էիր (cʻatkelu ēir) | ցատկելու էր (cʻatkelu ēr) | ցատկելու էինք (cʻatkelu ēinkʻ) | ցատկելու էիք (cʻatkelu ēikʻ) | ցատկելու էին (cʻatkelu ēin) | |
| present perfect | ցատկել եմ (cʻatkel em) | ցատկել ես (cʻatkel es) | ցատկել է (cʻatkel ē) | ցատկել ենք (cʻatkel enkʻ) | ցատկել եք (cʻatkel ekʻ) | ցատկել են (cʻatkel en) | |
| pluperfect | ցատկել էի (cʻatkel ēi) | ցատկել էիր (cʻatkel ēir) | ցատկել էր (cʻatkel ēr) | ցատկել էինք (cʻatkel ēinkʻ) | ցատկել էիք (cʻatkel ēikʻ) | ցատկել էին (cʻatkel ēin) | |
| aorist (past perfective) | ցատկեցի, ցատկի* (cʻatkecʻi, cʻatki*) | ցատկեցիր, ցատկիր* (cʻatkecʻir, cʻatkir*) | ցատկեց (cʻatkecʻ) | ցատկեցինք, ցատկինք* (cʻatkecʻinkʻ, cʻatkinkʻ*) | ցատկեցիք, ցատկիք* (cʻatkecʻikʻ, cʻatkikʻ*) | ցատկեցին, ցատկին* (cʻatkecʻin, cʻatkin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | ցատկեմ (cʻatkem) | ցատկես (cʻatkes) | ցատկի (cʻatki) | ցատկենք (cʻatkenkʻ) | ցատկեք (cʻatkekʻ) | ցատկեն (cʻatken) | |
| past | ցատկեի (cʻatkei) | ցատկեիր (cʻatkeir) | ցատկեր (cʻatker) | ցատկեինք (cʻatkeinkʻ) | ցատկեիք (cʻatkeikʻ) | ցատկեին (cʻatkein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կցատկեմ (kcʻatkem) | կցատկես (kcʻatkes) | կցատկի (kcʻatki) | կցատկենք (kcʻatkenkʻ) | կցատկեք (kcʻatkekʻ) | կցատկեն (kcʻatken) | |
| past | կցատկեի (kcʻatkei) | կցատկեիր (kcʻatkeir) | կցատկեր (kcʻatker) | կցատկեինք (kcʻatkeinkʻ) | կցատկեիք (kcʻatkeikʻ) | կցատկեին (kcʻatkein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | ցատկի՛ր, ցատկի՛* (cʻatkír, cʻatkí*) | — | — | ցատկե՛ք, ցատկեցե՛ք** (cʻatkékʻ, cʻatkecʻékʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
-el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չցատկել (čʻcʻatkel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չցատկած (čʻcʻatkac) | ||||||
| subject participle | չցատկող (čʻcʻatkoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ ցատկում (čʻem cʻatkum) | չես ցատկում (čʻes cʻatkum) | չի ցատկում (čʻi cʻatkum) | չենք ցատկում (čʻenkʻ cʻatkum) | չեք ցատկում (čʻekʻ cʻatkum) | չեն ցատկում (čʻen cʻatkum) | |
| past imperfective | չէի ցատկում (čʻēi cʻatkum) | չէիր ցատկում (čʻēir cʻatkum) | չէր ցատկում (čʻēr cʻatkum) | չէինք ցատկում (čʻēinkʻ cʻatkum) | չէիք ցատկում (čʻēikʻ cʻatkum) | չէին ցատկում (čʻēin cʻatkum) | |
| future | չեմ ցատկելու (čʻem cʻatkelu) | չես ցատկելու (čʻes cʻatkelu) | չի ցատկելու (čʻi cʻatkelu) | չենք ցատկելու (čʻenkʻ cʻatkelu) | չեք ցատկելու (čʻekʻ cʻatkelu) | չեն ցատկելու (čʻen cʻatkelu) | |
| past future | չէի ցատկելու (čʻēi cʻatkelu) | չէիր ցատկելու (čʻēir cʻatkelu) | չէր ցատկելու (čʻēr cʻatkelu) | չէինք ցատկելու (čʻēinkʻ cʻatkelu) | չէիք ցատկելու (čʻēikʻ cʻatkelu) | չէին ցատկելու (čʻēin cʻatkelu) | |
| present perfect | չեմ ցատկել (čʻem cʻatkel) | չես ցատկել (čʻes cʻatkel) | չի ցատկել (čʻi cʻatkel) | չենք ցատկել (čʻenkʻ cʻatkel) | չեք ցատկել (čʻekʻ cʻatkel) | չեն ցատկել (čʻen cʻatkel) | |
| pluperfect | չէի ցատկել (čʻēi cʻatkel) | չէիր ցատկել (čʻēir cʻatkel) | չէր ցատկել (čʻēr cʻatkel) | չէինք ցատկել (čʻēinkʻ cʻatkel) | չէիք ցատկել (čʻēikʻ cʻatkel) | չէին ցատկել (čʻēin cʻatkel) | |
| aorist (past perfective) | չցատկեցի, չցատկի* (čʻcʻatkecʻi, čʻcʻatki*) | չցատկեցիր, չցատկիր* (čʻcʻatkecʻir, čʻcʻatkir*) | չցատկեց (čʻcʻatkecʻ) | չցատկեցինք, չցատկինք* (čʻcʻatkecʻinkʻ, čʻcʻatkinkʻ*) | չցատկեցիք, չցատկիք* (čʻcʻatkecʻikʻ, čʻcʻatkikʻ*) | չցատկեցին, չցատկին* (čʻcʻatkecʻin, čʻcʻatkin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չցատկեմ (čʻcʻatkem) | չցատկես (čʻcʻatkes) | չցատկի (čʻcʻatki) | չցատկենք (čʻcʻatkenkʻ) | չցատկեք (čʻcʻatkekʻ) | չցատկեն (čʻcʻatken) | |
| past | չցատկեի (čʻcʻatkei) | չցատկեիր (čʻcʻatkeir) | չցատկեր (čʻcʻatker) | չցատկեինք (čʻcʻatkeinkʻ) | չցատկեիք (čʻcʻatkeikʻ) | չցատկեին (čʻcʻatkein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ ցատկի (čʻem cʻatki) | չես ցատկի (čʻes cʻatki) | չի ցատկի (čʻi cʻatki) | չենք ցատկի (čʻenkʻ cʻatki) | չեք ցատկի (čʻekʻ cʻatki) | չեն ցատկի (čʻen cʻatki) | |
| past | չէի ցատկի (čʻēi cʻatki) | չէիր ցատկի (čʻēir cʻatki) | չէր ցատկի (čʻēr cʻatki) | չէինք ցատկի (čʻēinkʻ cʻatki) | չէիք ցատկի (čʻēikʻ cʻatki) | չէին ցատկի (čʻēin cʻatki) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ ցատկիր, մի՛ ցատկի* (mí cʻatkir, mí cʻatki*) | — | — | մի՛ ցատկեք, մի՛ ցատկեցեք** (mí cʻatkekʻ, mí cʻatkecʻekʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
| declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| singular (singulare tantum) | ||||||||
| nominative | ցատկել (cʻatkel) | |||||||
| dative | ցատկելու (cʻatkelu) | |||||||
| ablative | ցատկելուց (cʻatkelucʻ) | |||||||
| instrumental | ցատկելով (cʻatkelov) | |||||||
| locative | ցատկելում (cʻatkelum) | |||||||
| definite forms | ||||||||
| nominative | ցատկելը/ցատկելն (cʻatkelə/cʻatkeln) | |||||||
| dative | ցատկելուն (cʻatkelun) | |||||||
| 1st person possessive forms (my) | ||||||||
| nominative | ցատկելս (cʻatkels) | |||||||
| dative | ցատկելուս (cʻatkelus) | |||||||
| ablative | ցատկելուցս (cʻatkelucʻs) | |||||||
| instrumental | ցատկելովս (cʻatkelovs) | |||||||
| locative | ցատկելումս (cʻatkelums) | |||||||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||||||
| nominative | ցատկելդ (cʻatkeld) | |||||||
| dative | ցատկելուդ (cʻatkelud) | |||||||
| ablative | ցատկելուցդ (cʻatkelucʻd) | |||||||
| instrumental | ցատկելովդ (cʻatkelovd) | |||||||
| locative | ցատկելումդ (cʻatkelumd) | |||||||
Alternative forms
[edit]Derived terms
[edit]- ցատկ (cʻatk)
References
[edit]- ^ Orengo, Alessandro (2019) “Il ԲԱՌ ԳԻՐԳ ՏԱԼԻԱՆԻ Un dizionario armeno-italiano del XVII secolo”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15), Leuven: Peeters, page 245
Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1913) “ցատկել”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages