պատրոյկ
Old Armenian
[edit]Alternative forms
[edit]- պատրոյգ (patroyg)
Etymology
[edit]Borrowed from an unattested Middle Iranian word of the shape *patrōk, *patrōg, whose constituents go back to Proto-Iranian *pati- (a preverb) and *rawk- (“to shine; light”), from Proto-Indo-European *lewk-. Compare Middle Persian [Book Pahlavi needed] (ptlwk' /payrōg/, “light, brightness”), Manichaean Middle Persian 𐫛𐫏𐫡𐫇𐫃 (payrōg, “brightness, splendour”), Avestan 𐬞𐬀𐬌𐬙𐬌 𐬭𐬀𐬊𐬗𐬀𐬌𐬌𐬀 (paiti raocaiia, “to let (the woods) reburn”), Sanskrit रोक (roká, “light, lustre, brightness”).
Noun
[edit]պատրոյկ • (patroyk)
- wick
- Synonym: բուծին (bucin)
- 5th century, Basil of Caesarea, Yałags Vecʻawreay ararčʻutʻean [Homiliae in Hexaemeron] III:[1]
- Եւ որ ինչ ծծին և ձգին, ի սպառումն կթի հասանէ ըստ աւրինակի պատրոյկի (var. պատրուկի, պատրուգի, պատրուկ) ճրագի կամ բուծնոյ, որ ծծեն քամեն զիւղն առ ի կերակուր հրոյ։
- Ew or inčʻ ccin ew jgin, i spaṙumn ktʻi hasanē əst awrinaki patroyki (var. patruki, patrugi, patruk) čragi kam bucnoy, or ccen kʻamen ziwłn aṙ i kerakur hroy.
- Եւ որ ինչ ծծին և ձգին, ի սպառումն կթի հասանէ ըստ աւրինակի պատրոյկի (var. պատրուկի, պատրուգի, պատրուկ) ճրագի կամ բուծնոյ, որ ծծեն քամեն զիւղն առ ի կերակուր հրոյ։
- 7th century, Anania Širakacʻi, Yałags ampocʻ ew nšanacʻ [On Clouds and Signs] :[2]
- Յորժամ խոնաւոյ գիշերի ի պատրուկէ ճրագաց կայծ ոստանի՝ անձրև նշանակէ․ և զի առ պատրուկաւն հրեղէն բոլորաձեւ ա՛ռ՝ անձրևս ձմերանի նշանակէ։ Եթե ի պատրուկէն լոյսն չելանէ կանգուն, այղ՝ է զի ի մի կողմանէ կամ յերկոսեան կողմանս յայսկոյս յայնկոյս պղպջաց պէս կողմանի՝ անձրևս նշանակէ։
- Yoržam xonawoy gišeri i patrukē čragacʻ kayc ostani, anjrew nšanakē; ew zi aṙ patrukawn hrełēn bolorajew áṙ, anjrews jmerani nšanakē. Etʻe i patrukēn loysn čʻelanē kangun, aył, ē zi i mi kołmanē kam yerkosean kołmans yayskoys yaynkoys płpǰacʻ pēs kołmani, anjrews nšanakē.
- Յորժամ խոնաւոյ գիշերի ի պատրուկէ ճրագաց կայծ ոստանի՝ անձրև նշանակէ․ և զի առ պատրուկաւն հրեղէն բոլորաձեւ ա՛ռ՝ անձրևս ձմերանի նշանակէ։ Եթե ի պատրուկէն լոյսն չելանէ կանգուն, այղ՝ է զի ի մի կողմանէ կամ յերկոսեան կողմանս յայսկոյս յայնկոյս պղպջաց պէս կողմանի՝ անձրևս նշանակէ։
Declension
[edit]i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | պատրոյկ (patroyk) | պատրոյկք (patroykkʻ) | |
| genitive | պատրուկի (patruki) | պատրուկաց (patrukacʻ) | |
| dative | պատրուկի (patruki) | պատրուկաց (patrukacʻ) | |
| accusative | պատրոյկ (patroyk) | պատրոյկս (patroyks) | |
| ablative | պատրուկէ (patrukē) | պատրուկաց (patrukacʻ) | |
| instrumental | պատրուկաւ (patrukaw) | պատրուկաւք = պատրուկօք (patrukawkʻ = patrukōkʻ) | |
| locative | պատրուկի (patruki) | պատրոյկս (patroyks) |
Derived terms
[edit]- լուսապատրոյկ (lusapatroyk)
- պատրուգակալ (patrugakal)
Related terms
[edit]Descendants
[edit]- Middle Armenian: պատրուգ (patrug), պատրուք (patrukʻ), պատրուկ (patruk)
- → Armenian: պատրույգ (patruyg) (learned)
- → Old Georgian: პატრუკი (ṗaṭruḳi), პატრუქი (ṗaṭruki)
References
[edit]- ^ Barseġ Kesaracʻi (1984) Kim Muradyan, editor, Yałags Vecʻawreay ararčʻutʻean [Homiliae in Hexaemeron][1], Yerevan: Academy Press, page 87
- ^ Abrahamyan, A. G. (1944) Anania Širakacʻu matenagrutʻyunə [The writings of Anania Shirakatsi][2] (in Armenian), Yerevan: Matenadaran Press, page 308
Further reading
[edit]references
- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պատրոյգ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 53b
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “պատրոյկ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 624c
- Bailey, H. W. (1987) “Armenia and Iran IV. Iranian influences in Armenian 2. Iranian loanwords in Armenian”, in Ehsan Yarshater, editor, Encyclopædia Iranica[3], volume 2, London and New York: Routledge & Kegan Paul, page 464a of 459–465
- Belardi, Walter (1961) “Sull’origine delle voci armene antiche inizianti con -pat”, in Handes Amsorya[4] (in Italian), volume 75, numbers 10–12, Vienna, column 616
- Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 227
- Lagarde, Paul de (1854) Zur Urgeschichte der Armenier: ein philologischer Versuch (in German), Berlin: W. Hertz, page 15
- Lagarde, Paul de (1868) Beitraege zur baktrischen Lexikographie (in German), Leipzig: B. G. Teubner, page 63
- Leroy, Maurice (1983) “Emprunts iraniens dans la composition nominale en arménien classique”, in Revue des Études Arméniennes[5] (in French), volume 17, page 64
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 903