ճղել
Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Middle Armenian ճղել (čġel).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /t͡ʃəˈʁel/, [t͡ʃəʁél]
- (Western Armenian) IPA(key): /d͡ʒəˈʁel/, [d͡ʒəʁél]
Verb
[edit]ճղել • (čġel)
- (transitive) to tear, rend, rip (open)
- Synonym: պատռել (patṙel)
- ca. 1680–1684, Baṙ girg taliani [An Armenian–Italian Dictionary published in Venice] page 39:[1]
- ճղել․ ըզպռիկարէ
- čġel; əzpṙikarē
- ճնճղաբլիթ (čnčġablitʻ) = sbregar
- ճղել․ ըզպռիկարէ
Inflection
[edit]-el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | ճղել (čġel) | imperfective converb | ճղում (čġum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | ճղվել (čġvel) | simultaneous converb | ճղելիս (čġelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | ճղել (čġel) | ||||
| aorist stem | ճղ- (čġ-) | future converb I | ճղելու (čġelu) | ||||
| resultative participle | ճղած (čġac) | future converb II | ճղելիք (čġelikʻ) | ||||
| subject participle | ճղող (čġoġ) | connegative converb | ճղի (čġi) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | ճղում եմ (čġum em) | ճղում ես (čġum es) | ճղում է (čġum ē) | ճղում ենք (čġum enkʻ) | ճղում եք (čġum ekʻ) | ճղում են (čġum en) | |
| past imperfective | ճղում էի (čġum ēi) | ճղում էիր (čġum ēir) | ճղում էր (čġum ēr) | ճղում էինք (čġum ēinkʻ) | ճղում էիք (čġum ēikʻ) | ճղում էին (čġum ēin) | |
| future | ճղելու եմ (čġelu em) | ճղելու ես (čġelu es) | ճղելու է (čġelu ē) | ճղելու ենք (čġelu enkʻ) | ճղելու եք (čġelu ekʻ) | ճղելու են (čġelu en) | |
| past future | ճղելու էի (čġelu ēi) | ճղելու էիր (čġelu ēir) | ճղելու էր (čġelu ēr) | ճղելու էինք (čġelu ēinkʻ) | ճղելու էիք (čġelu ēikʻ) | ճղելու էին (čġelu ēin) | |
| present perfect | ճղել եմ (čġel em) | ճղել ես (čġel es) | ճղել է (čġel ē) | ճղել ենք (čġel enkʻ) | ճղել եք (čġel ekʻ) | ճղել են (čġel en) | |
| pluperfect | ճղել էի (čġel ēi) | ճղել էիր (čġel ēir) | ճղել էր (čġel ēr) | ճղել էինք (čġel ēinkʻ) | ճղել էիք (čġel ēikʻ) | ճղել էին (čġel ēin) | |
| aorist (past perfective) | ճղեցի, ճղի* (čġecʻi, čġi*) | ճղեցիր, ճղիր* (čġecʻir, čġir*) | ճղեց (čġecʻ) | ճղեցինք, ճղինք* (čġecʻinkʻ, čġinkʻ*) | ճղեցիք, ճղիք* (čġecʻikʻ, čġikʻ*) | ճղեցին, ճղին* (čġecʻin, čġin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | ճղեմ (čġem) | ճղես (čġes) | ճղի (čġi) | ճղենք (čġenkʻ) | ճղեք (čġekʻ) | ճղեն (čġen) | |
| past | ճղեի (čġei) | ճղեիր (čġeir) | ճղեր (čġer) | ճղեինք (čġeinkʻ) | ճղեիք (čġeikʻ) | ճղեին (čġein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կճղեմ (kčġem) | կճղես (kčġes) | կճղի (kčġi) | կճղենք (kčġenkʻ) | կճղեք (kčġekʻ) | կճղեն (kčġen) | |
| past | կճղեի (kčġei) | կճղեիր (kčġeir) | կճղեր (kčġer) | կճղեինք (kčġeinkʻ) | կճղեիք (kčġeikʻ) | կճղեին (kčġein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | ճղի՛ր, ճղի՛* (čġír, čġí*) | — | — | ճղե՛ք, ճղեցե՛ք** (čġékʻ, čġecʻékʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
-el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չճղել (čʻčġel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չճղած (čʻčġac) | ||||||
| subject participle | չճղող (čʻčġoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ ճղում (čʻem čġum) | չես ճղում (čʻes čġum) | չի ճղում (čʻi čġum) | չենք ճղում (čʻenkʻ čġum) | չեք ճղում (čʻekʻ čġum) | չեն ճղում (čʻen čġum) | |
| past imperfective | չէի ճղում (čʻēi čġum) | չէիր ճղում (čʻēir čġum) | չէր ճղում (čʻēr čġum) | չէինք ճղում (čʻēinkʻ čġum) | չէիք ճղում (čʻēikʻ čġum) | չէին ճղում (čʻēin čġum) | |
| future | չեմ ճղելու (čʻem čġelu) | չես ճղելու (čʻes čġelu) | չի ճղելու (čʻi čġelu) | չենք ճղելու (čʻenkʻ čġelu) | չեք ճղելու (čʻekʻ čġelu) | չեն ճղելու (čʻen čġelu) | |
| past future | չէի ճղելու (čʻēi čġelu) | չէիր ճղելու (čʻēir čġelu) | չէր ճղելու (čʻēr čġelu) | չէինք ճղելու (čʻēinkʻ čġelu) | չէիք ճղելու (čʻēikʻ čġelu) | չէին ճղելու (čʻēin čġelu) | |
| present perfect | չեմ ճղել (čʻem čġel) | չես ճղել (čʻes čġel) | չի ճղել (čʻi čġel) | չենք ճղել (čʻenkʻ čġel) | չեք ճղել (čʻekʻ čġel) | չեն ճղել (čʻen čġel) | |
| pluperfect | չէի ճղել (čʻēi čġel) | չէիր ճղել (čʻēir čġel) | չէր ճղել (čʻēr čġel) | չէինք ճղել (čʻēinkʻ čġel) | չէիք ճղել (čʻēikʻ čġel) | չէին ճղել (čʻēin čġel) | |
| aorist (past perfective) | չճղեցի, չճղի* (čʻčġecʻi, čʻčġi*) | չճղեցիր, չճղիր* (čʻčġecʻir, čʻčġir*) | չճղեց (čʻčġecʻ) | չճղեցինք, չճղինք* (čʻčġecʻinkʻ, čʻčġinkʻ*) | չճղեցիք, չճղիք* (čʻčġecʻikʻ, čʻčġikʻ*) | չճղեցին, չճղին* (čʻčġecʻin, čʻčġin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չճղեմ (čʻčġem) | չճղես (čʻčġes) | չճղի (čʻčġi) | չճղենք (čʻčġenkʻ) | չճղեք (čʻčġekʻ) | չճղեն (čʻčġen) | |
| past | չճղեի (čʻčġei) | չճղեիր (čʻčġeir) | չճղեր (čʻčġer) | չճղեինք (čʻčġeinkʻ) | չճղեիք (čʻčġeikʻ) | չճղեին (čʻčġein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ ճղի (čʻem čġi) | չես ճղի (čʻes čġi) | չի ճղի (čʻi čġi) | չենք ճղի (čʻenkʻ čġi) | չեք ճղի (čʻekʻ čġi) | չեն ճղի (čʻen čġi) | |
| past | չէի ճղի (čʻēi čġi) | չէիր ճղի (čʻēir čġi) | չէր ճղի (čʻēr čġi) | չէինք ճղի (čʻēinkʻ čġi) | չէիք ճղի (čʻēikʻ čġi) | չէին ճղի (čʻēin čġi) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ ճղիր, մի՛ ճղի* (mí čġir, mí čġi*) | — | — | մի՛ ճղեք, մի՛ ճղեցեք** (mí čġekʻ, mí čġecʻekʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
| declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| singular (singulare tantum) | ||||||||
| nominative | ճղել (čġel) | |||||||
| dative | ճղելու (čġelu) | |||||||
| ablative | ճղելուց (čġelucʻ) | |||||||
| instrumental | ճղելով (čġelov) | |||||||
| locative | ճղելում (čġelum) | |||||||
| definite forms | ||||||||
| nominative | ճղելը/ճղելն (čġelə/čġeln) | |||||||
| dative | ճղելուն (čġelun) | |||||||
| 1st person possessive forms (my) | ||||||||
| nominative | ճղելս (čġels) | |||||||
| dative | ճղելուս (čġelus) | |||||||
| ablative | ճղելուցս (čġelucʻs) | |||||||
| instrumental | ճղելովս (čġelovs) | |||||||
| locative | ճղելումս (čġelums) | |||||||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||||||
| nominative | ճղելդ (čġeld) | |||||||
| dative | ճղելուդ (čġelud) | |||||||
| ablative | ճղելուցդ (čġelucʻd) | |||||||
| instrumental | ճղելովդ (čġelovd) | |||||||
| locative | ճղելումդ (čġelumd) | |||||||
Related terms
[edit]- ճյուղ (čyuġ)
References
[edit]- ^ Orengo, Alessandro (2019) “Il ԲԱՌ ԳԻՐԳ ՏԱԼԻԱՆԻ Un dizionario armeno-italiano del XVII secolo”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15), Leuven: Peeters, page 233