ճառագայթ

Armenian

Etymology

From Old Armenian ճառագայթ (čaṙagaytʻ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /t͡ʃɑrɑˈɡɑjtʰ/, [t͡ʃɑrɑɡɑ́jtʰ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /d͡ʒɑɾɑˈkɑjt/, [d͡ʒɑɾɑkʰɑ́jtʰ]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

Noun

ճառագայթ • (čaṙagaytʻ)

1. ray, beam

   լույսի ճառագայթ ― luysi čaṙagaytʻ ― ray of light

2. (geometry) ray
3. (physics) ray, beam

   ռենտգենյան ճառագայթներ ― ṙentgenyan čaṙagaytʻner ― X-rays

4. (botany) ray
5. (zoology) ray
6. (figuratively) ray

   հույսի ճառագայթ ― huysi čaṙagaytʻ ― ray of hope

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	ճառագայթ (čaṙagaytʻ)	ճառագայթներ (čaṙagaytʻner)
dative	ճառագայթի (čaṙagaytʻi)	ճառագայթների (čaṙagaytʻneri)
ablative	ճառագայթից (čaṙagaytʻicʻ)	ճառագայթներից (čaṙagaytʻnericʻ)
instrumental	ճառագայթով (čaṙagaytʻov)	ճառագայթներով (čaṙagaytʻnerov)
locative	ճառագայթում (čaṙagaytʻum)	ճառագայթներում (čaṙagaytʻnerum)
	definite forms
nominative	ճառագայթը/ճառագայթն (čaṙagaytʻə/čaṙagaytʻn)	ճառագայթները/ճառագայթներն (čaṙagaytʻnerə/čaṙagaytʻnern)
dative	ճառագայթին (čaṙagaytʻin)	ճառագայթներին (čaṙagaytʻnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	ճառագայթս (čaṙagaytʻs)	ճառագայթներս (čaṙagaytʻners)
dative	ճառագայթիս (čaṙagaytʻis)	ճառագայթներիս (čaṙagaytʻneris)
ablative	ճառագայթիցս (čaṙagaytʻicʻs)	ճառագայթներիցս (čaṙagaytʻnericʻs)
instrumental	ճառագայթովս (čaṙagaytʻovs)	ճառագայթներովս (čaṙagaytʻnerovs)
locative	ճառագայթումս (čaṙagaytʻums)	ճառագայթներումս (čaṙagaytʻnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	ճառագայթդ (čaṙagaytʻd)	ճառագայթներդ (čaṙagaytʻnerd)
dative	ճառագայթիդ (čaṙagaytʻid)	ճառագայթներիդ (čaṙagaytʻnerid)
ablative	ճառագայթիցդ (čaṙagaytʻicʻd)	ճառագայթներիցդ (čaṙagaytʻnericʻd)
instrumental	ճառագայթովդ (čaṙagaytʻovd)	ճառագայթներովդ (čaṙagaytʻnerovd)
locative	ճառագայթումդ (čaṙagaytʻumd)	ճառագայթներումդ (čaṙagaytʻnerumd)

Synonyms

• ճաճանչ (čačančʻ), շող (šoġ)

Old Armenian

Etymology

The root is *ճառագ (*čaṙag), of unknown origin, whence also dialectal and modern Armenian ճառագել (čaṙagel, “to shine, emit light”).

Noun

ճառագայթ • (čaṙagaytʻ)

1. ray, beam, radiation

   ճառագայթս արձակել ― čaṙagaytʻs arjakel ― to irradiate, to beam, to emit rays

2. light, splendour, brightness, brilliance

Declension

i-type

	singular	plural
nominative	ճառագայթ (čaṙagaytʻ)	ճառագայթք (čaṙagaytʻkʻ)
genitive	ճառագայթի (čaṙagaytʻi)	ճառագայթից (čaṙagaytʻicʻ)
dative	ճառագայթի (čaṙagaytʻi)	ճառագայթից (čaṙagaytʻicʻ)
accusative	ճառագայթ (čaṙagaytʻ)	ճառագայթս (čaṙagaytʻs)
ablative	ճառագայթէ (čaṙagaytʻē)	ճառագայթից (čaṙagaytʻicʻ)
instrumental	ճառագայթիւ (čaṙagaytʻiw)	ճառագայթիւք (čaṙagaytʻiwkʻ)
locative	ճառագայթի (čaṙagaytʻi)	ճառագայթս (čaṙagaytʻs)

Derived terms

• ամենաճառագայթ (amenačaṙagaytʻ)
• անճառագայթ (ančaṙagaytʻ)
• անճառագայթաձեւ (ančaṙagaytʻajew)
• բազմաճառագայթ (bazmačaṙagaytʻ)
• երեքճառագայթեան (erekʻčaṙagaytʻean)
• եօթնճառագայթեան (eōtʻnčaṙagaytʻean)
• ճառագայթաբար (čaṙagaytʻabar)
• ճառագայթաբեր (čaṙagaytʻaber)
• ճառագայթադրեմ (čaṙagaytʻadrem)
• ճառագայթազարդ (čaṙagaytʻazard)
• ճառագայթազարդեալ (čaṙagaytʻazardeal)
• ճառագայթազգեաց (čaṙagaytʻazgeacʻ)
• ճառագայթազգեստ (čaṙagaytʻazgest)
• ճառագայթալոյս (čaṙagaytʻaloys)
• ճառագայթակերպեմ (čaṙagaytʻakerpem)
• ճառագայթաձեւ (čaṙagaytʻajew)
• ճառագայթաձեւագոյն (čaṙagaytʻajewagoyn)
• ճառագայթաձիգ (čaṙagaytʻajig)
• ճառագայթայեղց (čaṙagaytʻayełcʻ)
• ճառագայթայիղձ (čaṙagaytʻayiłj)
• ճառագայթանամ (čaṙagaytʻanam)
• ճառագայթանշոյլ (čaṙagaytʻanšoyl)
• ճառագայթաջահ (čaṙagaytʻaǰah)
• ճառագայթատես (čaṙagaytʻates)
• ճառագայթատեսիլ (čaṙagaytʻatesil)
• ճառագայթարձակ (čaṙagaytʻarjak)
• ճառագայթացուցանեմ (čaṙagaytʻacʻucʻanem)
• ճառագայթաւէտ (čaṙagaytʻawēt)
• ճառագայթաւոր (čaṙagaytʻawor)
• ճառագայթափայլ (čaṙagaytʻapʻayl)
• ճառագայթափայլեմ (čaṙagaytʻapʻaylem)
• ճառագայթեմ (čaṙagaytʻem)
• ճառագայթիմ (čaṙagaytʻim)
• ճառագայթումն (čaṙagaytʻumn)

Descendants

• Armenian: ճառագայթ (čaṙagaytʻ)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ճառագայթ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ճառագայթ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ճառագայթ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press