կողմն
Armenian
[edit]Noun
[edit]կողմն • (koġmn)
- definite nominative singular of կողմ (koġm)
Old Armenian
[edit]Alternative forms
[edit]- կողմ (kołm)
Etymology
[edit]From կող (koł, “rib, side”) + -մն (-mn).
Noun
[edit]կողմն • (kołmn)
- flank, side
- կողմանք աշխարհի ― kołmankʻ ašxarhi ― cardinal points
- հակառակ կողմն ― hakaṙak kołmn ― the wrong side
- ի մի կողմն ― i mi kołmn ― aside, apart
- ի մի կողմն թողուլ ― i mi kołmn tʻołul ― to set apart, to lay aside
- առ ի կողմն ― aṙ i kołmn ― slantingly, awry, sideways, laterally
- ի կողմն լինել, անկանիլ ― i kołmn linel, ankanil ― to lean on one's side, to lay oneself down, to repose
- ի կողմն առնել ի վերայ մահճաց ― i kołmn aṙnel i veray mahčacʻ ― to place in bed, to put to bed
- փոխիլ կողմն ի կողմանէ ― pʻoxil kołmn i kołmanē ― to turn from side to side
- կողմն տալ ― kołmn tal ― to recede, to retreat, to draw back
- ի կողմն ելանել ― i kołmn elanel ― to retire from, to withdraw oneself, to stand aside
- ի վտանգել յերկուց կողմանց՝ հարկ է զթեթեւն առնուլ ի յանձն ― i vtangel yerkucʻ kołmancʻ, hark ē ztʻetʻewn aṙnul i yanjn ― of two evils choose the least
- նստաւ ի կողմանէ նորա ― nstaw i kołmanē nora ― he sate near him
- ընդ ո՞ր կողմն ― ənd o?r kołmn ― whence?
- յո՞ր կողմն ― yo?r kołmn ― which way?
- ի կողմանէ տան ― i kołmanē tan ― near the house
- յայսմ կողմանէ ― yaysm kołmanē ― on this side
- ի միւս կողմանէ ― i miws kołmanē ― on the other side
- յերկոցունց կողմանց ― yerkocʻuncʻ kołmancʻ ― on both sides
- ի միոյ կողմանէ ցմիւսն ― i mioy kołmanē cʻmiwsn ― from one side to the other; through and through, right through
- յինէն կողմանէ ― yinēn kołmanē ― on my side; on my part, as for me
- ի ձէնջ կողմանէ ― i jēnǰ kołmanē ― from you; in your name
- կողման տալ ― kołman tal ― to rebel and depart
- side, part, party
- տկար կողմն ― tkar kołmn ― weak side
- հակառակ կողմն ― hakaṙak kołmn ― the opposite party
- ունել զկողմն ուրուք ― unel zkołmn urukʻ ― to take up the cudgels for, to take one's part, to range oneself on the side of, to side with one
- երկոցուն իսկ կողմանց հաճոյ լինել ― erkocʻun isk kołmancʻ hačoy linel ― to run with the hare and hold with the hounds, to contrive, to stand well with opposite parties
- ոչ միում յերկոցունց կողմանցն լինել ձեռնտու ― očʻ mium yerkocʻuncʻ kołmancʻn linel jeṙntu ― to preserve neutrality, to remain neutral
- climate; confine, quarter, canton; country, soil, region, land
- ի կողմանց կողմանց ― i kołmancʻ kołmancʻ ― from different parts
- ի կողմանս կողմանս ― i kołmans kołmans ― in various parts
- յամենայն կողմանց ― yamenayn kołmancʻ ― on all sides or hands; from all quarters, everywhere
- rib-bone
Usage notes
[edit]The word has three combining forms: the oldest կողման- (kołman-), middle կողմն- (kołmn-), the latest կողմ- (kołm-).
Declension
[edit]| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | կողմն (kołmn) | կողմանք (kołmankʻ) |
| genitive | կողման (kołman) | կողմանց (kołmancʻ) |
| dative | կողման (kołman) | կողմանց (kołmancʻ) |
| accusative | կողմն (kołmn) | կողմանս (kołmans) |
| ablative | կողմանէ (kołmanē) | կողմանց (kołmancʻ) |
| instrumental | կողմամբ (kołmamb) | կողմամբք (kołmambkʻ) |
| locative | կողման (kołman) | կողմանս (kołmans) |
Derived terms
[edit]- ահեկակողմն (ahekakołmn)
- ամրակողմն (amrakołmn)
- անկողմանումն (ankołmanumn)
- աջակողմ (aǰakołm)
- աջակողման (aǰakołman)
- աջակողմեան (aǰakołmean)
- աջակողմն (aǰakołmn)
- առաջիկողմանէք (aṙaǰikołmanēkʻ)
- աստուածակողմն (astuacakołmn)
- արեւելակողմն (arewelakołmn)
- բացակողմանք (bacʻakołmankʻ)
- գաւառակողմն (gawaṙakołmn)
- դաշտակողմն (daštakołmn)
- երկակողմ (erkakołm)
- երկակողմանի (erkakołmani)
- զուգակողմն (zugakołmn)
- ընդդիմակողմն (ənddimakołmn)
- ընդկողմնեալ (əndkołmneal)
- ընկողմանեցուցանեմ (ənkołmanecʻucʻanem)
- ընկողմանիմ (ənkołmanim)
- ընկողմանումն (ənkołmanumn)
- ընկողմիմ (ənkołmim)
- ընկողմնեցուցանեմ (ənkołmnecʻucʻanem)
- ընկողմնիմ (ənkołmnim)
- լանջակողմն (lanǰakołmn)
- լեառնակողմն (leaṙnakołmn)
- լեռնակողմն (leṙnakołmn)
- լերդակողմն (lerdakołmn)
- խոնարհակողմն (xonarhakołmn)
- ծովակողմ (covakołm)
- ծովակողմն (covakołmn)
- կողմակալ (kołmakal)
- կողմանակալ (kołmanakal)
- կողմանական (kołmanakan)
- կողմանակի (kołmanaki)
- կողմանաւոր (kołmanawor)
- կողմանեցուցանեմ (kołmanecʻucʻanem)
- կողմանի (kołmani)
- կողմանիմ (kołmanim)
- կողմանոց (kołmanocʻ)
- կողմանումն (kołmanumn)
- կողմապահ (kołmapah)
- կողմեցուցանեմ (kołmecʻucʻanem)
- կողմիմ (kołmim)
- կողմնազազ (kołmnazaz)
- կողմնածու (kołmnacu)
- կողմնակալ (kołmnakal)
- կողմնակալութիւն (kołmnakalutʻiwn)
- կողմնական (kołmnakan)
- կողմնակի (kołmnaki)
- կողմնապահ (kołmnapah)
- կողմնապահութիւն (kołmnapahutʻiwn)
- կողմնապետ (kołmnapet)
- կողմնառիմ (kołmnaṙim)
- կողմնաւոր (kołmnawor)
- կողմնափակ (kołmnapʻak)
- կողմնեցուցանեմ (kołmnecʻucʻanem)
- կողմնիմ (kołmnim)
- հարաւակողմ (harawakołm)
- հարաւակողմն (harawakołmn)
- հաւասարակողմ (hawasarakołm)
- հիւսիսակողմ (hiwsisakołm)
- հիւսիսակողմն (hiwsisakołmn)
- հռովմակողմն (hṙovmakołmn)
- հրէակողմն (hrēakołmn)
- ձախակողմ (jaxakołm)
- ձախակողմեան (jaxakołmean)
- ձախակողմն (jaxakołmn)
- մահակողմն (mahakołmn)
- մեկողմանի (mekołmani)
- միակողմանի (miakołmani)
- միակողմն (miakołmn)
- միայնակողմն (miaynakołmn)
- յառաջակողմն (yaṙaǰakołmn)
- ներքնակողմն (nerkʻnakołmn)
- ներքսակողմն (nerkʻsakołmn)
- ոգիակողմն (ogiakołmn)
- պակասակողմն (pakasakołmn)
- սահմանակողմն (sahmanakołmn)
- վերնակողմն (vernakołmn)
- վերջակողմն (verǰakołmn)
- տափակողմն (tapʻakołmn)
- տեառնակողմն (teaṙnakołmn)
- քառակողմ (kʻaṙakołm)
- քառակողմանի (kʻaṙakołmani)
- քառակողմեայ (kʻaṙakołmeay)
- քառակողմեան (kʻaṙakołmean)
- քառակողմն (kʻaṙakołmn)
- օտարակողմն (ōtarakołmn)
Descendants
[edit]- Armenian: կողմ (koġm)
References
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “կողմն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կողմն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “կողմն”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy