լոյս
Armenian
[edit]Noun
[edit]լոյս • (loys)
- Traditional orthography spelling of լույս (luys)
Declension
[edit]| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | լոյս (loys) | լոյսեր (loyser) | ||
| dative | լոյսի (loysi) | լոյսերի (loyseri) | ||
| ablative | լոյսից (loysicʻ) | լոյսերից (loysericʻ) | ||
| instrumental | լոյսով (loysov) | լոյսերով (loyserov) | ||
| locative | լոյսում (loysum) | լոյսերում (loyserum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | լոյսը/լոյսն (loysə/loysn) | լոյսերը/լոյսերն (loyserə/loysern) | ||
| dative | լոյսին (loysin) | լոյսերին (loyserin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | լոյսս (loyss) | լոյսերս (loysers) | ||
| dative | լոյսիս (loysis) | լոյսերիս (loyseris) | ||
| ablative | լոյսիցս (loysicʻs) | լոյսերիցս (loysericʻs) | ||
| instrumental | լոյսովս (loysovs) | լոյսերովս (loyserovs) | ||
| locative | լոյսումս (loysums) | լոյսերումս (loyserums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | լոյսդ (loysd) | լոյսերդ (loyserd) | ||
| dative | լոյսիդ (loysid) | լոյսերիդ (loyserid) | ||
| ablative | լոյսիցդ (loysicʻd) | լոյսերիցդ (loysericʻd) | ||
| instrumental | լոյսովդ (loysovd) | լոյսերովդ (loyserovd) | ||
| locative | լոյսումդ (loysumd) | լոյսերումդ (loyserumd) | ||
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Proto-Indo-European *lewkos or *lowkos, from *lewk-.
Noun
[edit]լոյս • (loys)
- light
- լոյս/լոյս անեղ ― loys/loys aneł ― Eternal Light
- լոյս հաւատոյ, լոյս մտաց ― loys hawatoy, loys mtacʻ ― the light of faith; light of intellect
- լոյս քաղցր ― loys kʻałcʻr ― a gentle light
- լոյս զոդիակոսի ― loys zodiakosi ― northern lights (aurora borealis)
- լոյս ելեկտրական ― loys elektrakan ― electric light
- լոյս կազի ― loys kazi ― gas light
- ի լոյս ― i loys ― by the light of, in broad daylight, openly, visibly
- եղիցի՛ լոյս, եւ եղեւ լոյս ― ełicʻí loys, ew ełew loys ― let there be light! and there was light
- լոյս սո՛ւրբ, ողջո՛յն ընդ քեզ, անդրանիկ դու երկնից ծնունդ, եւ կամ՝ մշտնջենին յաւատակից դու ճառագայթ ― loys súrb, ołǰóyn ənd kʻez, andranik du erknicʻ cnund, ew kam, mštnǰenin yawatakicʻ du čaṙagaytʻ ― hail, Holy Light! offspring of heaven firstborn, or of the Eternal coeternal beam
- չիք լոյս անվթար կամ բաժակ անմրուր ― čʻikʻ loys anvtʻar kam bažak anmrur ― no joy without alloy
- ծագել լուսոյ ― cagel lusoy ― to dawn
- մինչ լոյսն զգիշերն մերկանայր ― minčʻ loysn zgišern merkanayr ― it was scarcely break of day, at day break, at early down
- ի լոյս գալ, ի կենաց հասանել ― i loys gal, i kenacʻ hasanel ― to come out, to appear; to come into the world, to he born; to give birth or life to
- կորուսանել զլոյս աչաց ― korusanel zloys ačʻacʻ ― to lose one's sight
- լոյս տալ աչաց ― loys tal ačʻacʻ ― to open the eyes, to cause to perceive, to warn
- ամփոփել լուսոյ ուրուք ― ampʻopʻel lusoy urukʻ ― no longer to behold the light of day, to die
- ի լոյս ածել, հանել ի լոյս ― i loys acel, hanel i loys ― to bring to light, to discover, to publish, to illustrate
- ի լոյս ընծայել զմատեան ― i loys əncayel zmatean ― to bring out, to publish a work
- լոյս առնուլ ― loys aṙnul ― to see the day; to grow light; to be enlightened, illuminated
- ի լոյս դառնալ ― i loys daṙnal ― to issue from an eclipse
- լոյս տալ ― loys tal ― to instruct, to enlighten
- լոյս աչաց իմոց, լոյսդ իմ անձկութեան ― loys ačʻacʻ imocʻ, loysd im anjkutʻean ― light of my eyes, my life, my heart, my love, my darling, my dearest one, my sweet one
- աչք իմ մի՛ տեսցէն զլոյս ― ačʻkʻ im mí tescʻēn zloys ― may I be struck blind! damn my eyes!
- brightness, splendour; fire; illumination; day; sun; sky; eye
- (figuratively) consolation, relief, balm, balsam
Declension
[edit]o-type
Derived terms
[edit]- ամենալոյս (amenaloys)
- ամենալուսասփիւռ (amenalusaspʻiwṙ)
- ամենալուսաւոր (amenalusawor)
- անլոյս (anloys)
- անլուսաւոր (anlusawor)
- աշխարհալոյս (ašxarhaloys)
- առատալոյս (aṙataloys)
- աստղալոյս (astłaloys)
- աւետալոյս (awetaloys)
- բազմալոյս (bazmaloys)
- բոլորալոյս (boloraloys)
- բոցալոյս (bocʻaloys)
- գերալոյս (geraloys)
- գերալուսութիւն (geralusutʻiwn)
- եռալուսեան (eṙalusean)
- երեքալուսեան (erekʻalusean)
- երեքլուսեան (erekʻlusean)
- երկնալոյս (erknaloys)
- եօթնալոյս (eōtʻnaloys)
- եօթնալուսեան (eōtʻnalusean)
- զուարթալոյս (zuartʻaloys)
- թափանցանցալոյս (tʻapʻancʻancʻaloys)
- ինքնալոյս (inkʻnaloys)
- լոյսընկալ (loysənkal)
- լոյսիջոյց (loysiǰoycʻ)
- լուսաբանեմ (lusabanem)
- լուսաբաշխ (lusabašx)
- լուսաբեր (lusaber)
- լուսաբերան (lusaberan)
- լուսաբերձ (lusaberj)
- լուսաբղխութիւն (lusabłxutʻiwn)
- լուսաբնակ (lusabnak)
- լուսաբոլոր (lusabolor)
- լուսաբողբոջ (lusabołboǰ)
- լուսաբորբոք (lusaborbokʻ)
- լուսաբուղխ (lusabułx)
- լուսագեղ (lusageł)
- լուսագիտութիւն (lusagitutʻiwn)
- լուսագիր (lusagir)
- լուսագնաց (lusagnacʻ)
- լուսագունդ (lusagund)
- լուսադուռն (lusaduṙn)
- լուսազարդ (lusazard)
- լուսազարդեմ (lusazardem)
- լուսազարդութիւն (lusazardutʻiwn)
- լուսազարմ (lusazarm)
- լուսազգած (lusazgac)
- լուսազգեաց (lusazgeacʻ)
- լուսազգենում (lusazgenum)
- լուսազգեստ (lusazgest)
- լուսազգեստիմ (lusazgestim)
- լուսազգեստութիւն (lusazgestutʻiwn)
- լուսազգեցիկ (lusazgecʻik)
- լուսաթաղանթ (lusatʻałantʻ)
- լուսաթեւ (lusatʻew)
- լուսաթեւեմ (lusatʻewem)
- լուսաթոյր (lusatʻoyr)
- լուսաթռիչ (lusatʻṙičʻ)
- լուսալի (lusali)
- լուսալիր (lusalir)
- լուսալից (lusalicʻ)
- լուսալրութիւն (lusalrutʻiwn)
- լուսածագ (lusacag)
- լուսածագեմ (lusacagem)
- լուսածագիմ (lusacagim)
- լուսածաւալ (lusacawal)
- լուսածին (lusacin)
- լուսածնեալ (lusacneal)
- լուսածնունդ (lusacnund)
- լուսակազմ (lusakazm)
- լուսակալ (lusakal)
- լուսակամար (lusakamar)
- լուսական (lusakan)
- լուսակարկաջ (lusakarkaǰ)
- լուսակերպ (lusakerp)
- լուսակերպապէս (lusakerpapēs)
- լուսակերպեմ (lusakerpem)
- լուսակերպութիւն (lusakerputʻiwn)
- լուսակերտ (lusakert)
- լուսակիզն (lusakizn)
- լուսակիր (lusakir)
- լուսակոծիմ (lusakocim)
- լուսակրօն (lusakrōn)
- լուսահեղձ (lusahełj)
- լուսահեր (lusaher)
- լուսահրաշ (lusahraš)
- լուսաձեւ (lusajew)
- լուսաձեւագոյն (lusajewagoyn)
- լուսաձեւութիւն (lusajewutʻiwn)
- լուսաձիր (lusajir)
- լուսաճաճանչ (lusačačančʻ)
- լուսաճեմ (lusačem)
- լուսամիտ (lusamit)
- լուսամուտ (lusamut)
- լուսայարկ (lusayark)
- լուսայեղձ (lusayełj)
- լուսայեղց (lusayełcʻ)
- լուսանամ (lusanam)
- լուսաներկ (lusanerk)
- լուսանիւթ (lusaniwtʻ)
- լուսանկար (lusankar)
- լուսանման (lusanman)
- լուսանշոյլ (lusanšoyl)
- լուսանորոգ (lusanorog)
- լուսանորոգեմ (lusanorogem)
- լուսանուն (lusanun)
- լուսանունապէս (lusanunapēs)
- լուսանցոյց (lusancʻoycʻ)
- լուսանցք (lusancʻkʻ)
- լուսաշարժ (lusašarž)
- լուսաշաւիղ (lusašawił)
- լուսաշիթ (lusašitʻ)
- լուսաշուք (lusašukʻ)
- լուսաչու (lusačʻu)
- լուսապաճոյճ (lusapačoyč)
- լուսապայծառ (lusapaycaṙ)
- լուսապատար (lusapatar)
- լուսապատիւ (lusapatiw)
- լուսապատրոյկ (lusapatroyk)
- լուսապարգեւ (lusapargew)
- լուսապէս (lusapēs)
- լուսապսակ (lusapsak)
- լուսաջահայեղց (lusaǰahayełcʻ)
- լուսասահման (lusasahman)
- լուսասաղարթ (lusasałartʻ)
- լուսասարաս (lusasaras)
- լուսասնունդ (lusasnund)
- լուսաստաց (lusastacʻ)
- լուսասփիւռ (lusaspʻiwṙ)
- լուսավառ (lusavaṙ)
- լուսավառեալ (lusavaṙeal)
- լուսավառութիւն (lusavaṙutʻiwn)
- լուսատ (lusat)
- լուսատարմիկ (lusatarmik)
- լուսատարր (lusatarr)
- լուսատարփեան (lusatarpʻean)
- լուսատեաց (lusateacʻ)
- լուսատենչիկ (lusatenčʻik)
- լուսատես (lusates)
- լուսատեսակ (lusatesak)
- լուսատեսակագոյն (lusatesakagoyn)
- լուսատեսակութիւն (lusatesakutʻiwn)
- լուսատեսիլ (lusatesil)
- լուսատեսիկ (lusatesik)
- լուսատիպ (lusatip)
- լուսատու (lusatu)
- լուսարան (lusaran)
- լուսարար (lusarar)
- լուսարգել (lusargel)
- լուսարգելլի (lusargelli)
- լուսարկու (lusarku)
- լուսարձակ (lusarjak)
- լուսարմատ (lusarmat)
- լուսարշաւ (lusaršaw)
- լուսարփի (lusarpʻi)
- լուսացու (lusacʻu)
- լուսացուցանեմ (lusacʻucʻanem)
- լուսացուցիչ (lusacʻucʻičʻ)
- լուսաւոր (lusawor)
- լուսաւորաբար (lusaworabar)
- լուսաւորագոյն (lusaworagoyn)
- լուսաւորական (lusaworakan)
- լուսաւորամիտ (lusaworamit)
- լուսաւորապէս (lusaworapēs)
- լուսաւորատեսլագոյն (lusaworateslagoyn)
- լուսաւորեմ (lusaworem)
- լուսաւորեցուցանեմ (lusaworecʻucʻanem)
- լուսաւորիչ (lusaworičʻ)
- լուսաւորութիւն (lusaworutʻiwn)
- լուսափայլ (lusapʻayl)
- լուսափայլեան (lusapʻaylean)
- լուսափայլեմ (lusapʻaylem)
- լուսափայլիմ (lusapʻaylim)
- լուսափայլութիւն (lusapʻaylutʻiwn)
- լուսափայլումն (lusapʻaylumn)
- լուսափառ (lusapʻaṙ)
- լուսափափագ (lusapʻapʻag)
- լուսափետուր (lusapʻetur)
- լուսափթիթ (lusapʻtʻitʻ)
- լուսեղէն (lusełēn)
- լուսերակք (luserakkʻ)
- լուսերամք (luseramkʻ)
- լուսերանգ (luserang)
- լուսերեւութիւն (luserewutʻiwn)
- լուսերփն (luserpʻn)
- լուսընթաց (lusəntʻacʻ)
- լուսընկալ (lusənkal)
- լուսընկալող (lusənkaloł)
- լուսընկալութիւն (lusənkalutʻiwn)
- լուսիկ (lusik)
- լուսունակ (lusunak)
- լրթալոյս (lrtʻaloys)
- կիսալոյս (kisaloys)
- հրալուսաճաճանչադեղնութիւն (hralusačačančʻadełnutʻiwn)
- ճառագայթալոյս (čaṙagaytʻaloys)
- մշտալոյս (mštaloys)
- մշտնջենալոյս (mštnǰenaloys)
- յաւէժալոյս (yawēžaloys)
- յորդալոյս (yordaloys)
- շնորհալոյս (šnorhaloys)
- պայծառալոյս (paycaṙaloys)
- ջահալուսութիւն (ǰahalusutʻiwn)
- սկզբնալոյս (skzbnaloys)
- սրբալոյս (srbaloys)
- վերնալոյս (vernaloys)
- տիեզերալոյս (tiezeraloys)
Related terms
[edit]Descendants
[edit]- Armenian: լույս (luys)
References
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “լոյս”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “լոյս”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 311
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 70
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 52
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “լոյս”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy