թաւալիմ
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]From թաւալ (tʻawal).
Verb
[edit]թաւալիմ • (tʻawalim)
- to roll around, to roll from side to side; to wallow
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).17.3–5:[1]
- Բարոյախաւսն ասէ զոզնոյ, թէ յորժամ ելանէ յողկոյզն որթոյ, արկանէ ի խոնարհ զպտուղն եւ սփռէ ի գետնին եւ ինքն թաւալի ի վերա․ եւ կառչին պտուղքն ի խոչսն, եւ առեալ տանի ձագուցն իւրեանց եւ թողու լոկ զշրուանդսն։
- Baroyaxawsn asē zoznoy, tʻē yoržam elanē yołkoyzn ortʻoy, arkanē i xonarh zptułn ew spʻṙē i getnin ew inkʻn tʻawali i vera; ew kaṙčʻin ptułkʻn i xočʻsn, ew aṙeal tani jagucʻn iwreancʻ ew tʻołu lok zšruandsn.
- Translation by Gohar Muradyan
- Physiologus says about the hedgehog, that when it climbs to the bunch of grapes of the vine, it drops the fruits down and scatters them on the ground, and it itself rolls on top, and the grapes stick to its quills, and it takes them to its young and leaves the bunch empty.
- Բարոյախաւսն ասէ զոզնոյ, թէ յորժամ ելանէ յողկոյզն որթոյ, արկանէ ի խոնարհ զպտուղն եւ սփռէ ի գետնին եւ ինքն թաւալի ի վերա․ եւ կառչին պտուղքն ի խոչսն, եւ առեալ տանի ձագուցն իւրեանց եւ թողու լոկ զշրուանդսն։
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).18.0–2:[2]
- Զաղուեսէ ասէ բարոյախաւսն, թէ ամենեւին նենգաւոր է եւ դրժող է անասունս․ յորժամ քաղցնու եւ չգտանէ ինչ որ որս առնէ եւ ուտել, երթայ գտանէ ջղջ ինչ տեղի կամ ուր յարդ կայ, եւ ի մոխրի թաւալի եւ երթայ անկանի ի դաշտի ուրեք եւ ի վեր եւեթ չհայի եւ զշունչն յինքն ամփոփէ եւ ուռուցանէ զինքն ամենեւիմբ։
- Załuesē asē baroyaxawsn, tʻē amenewin nengawor ē ew držoł ē anasuns; yoržam kʻałcʻnu ew čʻgtanē inčʻ or ors aṙnē ew utel, ertʻay gtanē ǰłǰ inčʻ tełi kam ur yard kay, ew i moxri tʻawali ew ertʻay ankani i dašti urekʻ ew i ver ewetʻ čʻhayi ew zšunčʻn yinkʻn ampʻopʻē ew uṙucʻanē zinkʻn amenewimb.
- Translation by Gohar Muradyan
- Concerning the Fox Physiologus says that this animal is in all respects insidious and perfidious. When it gets hungry and does not find any prey to hunt and to eat, it goes and finds a muddy place or wherever there is chaff, and rolls over the ashes and falls on its back in a field and does not look upwards and holds its breath and swells thoroughly.
- Զաղուեսէ ասէ բարոյախաւսն, թէ ամենեւին նենգաւոր է եւ դրժող է անասունս․ յորժամ քաղցնու եւ չգտանէ ինչ որ որս առնէ եւ ուտել, երթայ գտանէ ջղջ ինչ տեղի կամ ուր յարդ կայ, եւ ի մոխրի թաւալի եւ երթայ անկանի ի դաշտի ուրեք եւ ի վեր եւեթ չհայի եւ զշունչն յինքն ամփոփէ եւ ուռուցանէ զինքն ամենեւիմբ։
Conjugation
[edit]mediopassive
| infinitive | թաւալել, թաւալիլ* (tʻawalel, tʻawalil*) | participle | թաւալեցեալ, թաւալեալ (tʻawalecʻeal, tʻawaleal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | թաւալեց- (tʻawalecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | թաւալիմ (tʻawalim) | թաւալիս (tʻawalis) | թաւալի (tʻawali) | թաւալիմք (tʻawalimkʻ) | թաւալիք (tʻawalikʻ) | թաւալին (tʻawalin) | |
| imperfect | թաւալէի (tʻawalēi) | թաւալէիր (tʻawalēir) | թաւալէր, թաւալիւր (tʻawalēr, tʻawaliwr) | թաւալէաք (tʻawalēakʻ) | թաւալէիք (tʻawalēikʻ) | թաւալէին (tʻawalēin) | |
| aorist | թաւալեցայ (tʻawalecʻay) | թաւալեցար (tʻawalecʻar) | թաւալեցաւ (tʻawalecʻaw) | թաւալեցաք (tʻawalecʻakʻ) | թաւալեցայք (tʻawalecʻaykʻ) | թաւալեցան (tʻawalecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | թաւալիցիմ (tʻawalicʻim) | թաւալիցիս (tʻawalicʻis) | թաւալիցի (tʻawalicʻi) | թաւալիցիմք (tʻawalicʻimkʻ) | թաւալիցիք (tʻawalicʻikʻ) | թաւալիցին (tʻawalicʻin) | |
| aorist | թաւալեցայց (tʻawalecʻaycʻ) | թաւալեսցիս (tʻawalescʻis) | թաւալեսցի (tʻawalescʻi) | թաւալեսցուք (tʻawalescʻukʻ) | թաւալեսջիք (tʻawalesǰikʻ) | թաւալեսցին (tʻawalescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | թաւալեա՛ց (tʻawaleácʻ) | — | — | թաւալեցարո՛ւք (tʻawalecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | թաւալեսջի՛ր (tʻawalesǰír) | — | — | թաւալեսջի՛ք (tʻawalesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ թաւալիր (mí tʻawalir) | — | — | մի՛ թաւալիք (mí tʻawalikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Descendants
[edit]- Armenian: թավալվել (tʻavalvel)
References
[edit]- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 115, 151
- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[2], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 116, 152
Further reading
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “թաւալիմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “թաւալիմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy