праведны

Belarusian

Etymology

Inherited from Old Ruthenian праведный (pravednyj), from Proto-Slavic *pravьdьnъ. By surface analysis, пра́ўда (práŭda) +‎ -ны (-ny). Cognate with Russian пра́ведный (právednyj) and Ukrainian пра́ведний (právednyj).

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈpravʲednɨ]
• Rhymes: -avʲednɨ
• Hyphenation: пра‧вед‧ны

Adjective

пра́ведны • (právjedny) (adverb пра́ведна, abstract noun пра́веднасць)

1. holy, pious, religious (devoted to religion and acting with role-model flawless obedience to the rules established by a deity)

   Antonyms: няпра́ведны (njaprávjedny), грэ́шны (hréšny)

   Hypernym: набо́жны (nabóžny)

   • 1934 [1820], Walter Scott, translated by Іван Гарбуз, Айвенго, Minsk: ДВБ, translation of Ivanhoe, page 155:

     Дзеля чаго і молім бога злітавацца над вамі. Пісана напярэдадні свята святого Вітольда, пад вялікім Зборным Дубам на Крутым Скрыжаванні; а пісаў тыя словы праведны чалавек, служка госпада, божай мацеры і святога Дунстана, алтарнік лясной капліцы, што ў Копмангерсце.

     Dzjelja čahó i mólim bóha zlitavacca nad vami. Pisana napjaredadni svjata svjatoho Vitólʹda, pad vjalikim Zbórnym Dubam na Krutym Skryžavanni; a pisaŭ tyja slóvy pravjedny čalavjek, služka hóspada, bóžaj macjery i svjatóha Dunstana, altarnik ljasnój kaplicy, što ŭ Kópmanhjerscje.

     [original: Wherefore may God have you in his keeping.—Signed by us upon the eve of St Withold's day, under the great trysting oak in the Hart-hill Walk, the above being written by an holy man, Clerk to God, our Lady, and St Dunstan, in the Chapel of Copmanhurst.]

2. (literary) just, righteous, virtuous (being morally right or having excellent moral character)

   Synonyms: высокамара́льны (vysokamarálʹny), мара́льны (marálʹny)

   Antonym: амара́льны (amarálʹny)

   • 1912, Janka Kupała, “Цару неба й зямлі”, in Спадчына, Minsk: Адраджэньне, published 1922, page 41:

     За што, о Божа праведны, магучы, / Караеш так няшчасны свой народ?

     Za što, o Bóža pravjedny, mahučy, / Karaješ tak njaščasny svoj naród?

     Oh righteous, mighty God, for what do you punish your unfortunate people like this?

   • 2019, Зінаіда Дудзюк, Закон захавання кахання, Minsk: Чатыры чвэрці, →ISBN; republished as Закон захавання кахання‎^[1], Litres, 2022, →ISBN:

     Яна змагалася за свае правы, за царскую карону, якою валодала, няхай і непрацяглы час, а хто на такім шляху бывае праведны і чысты?

     Jana zmahalasja za svaje pravy, za carskuju karónu, jakóju valódala, njaxaj i njepracjahly čas, a xto na takim šljaxu byvaje pravjedny i čysty?

     She fought for her rights and for the royal crown that she held, even if only for a brief time. But who can be righteous and pure on such a path?

Declension

Declension of пра́ведны (hard)

		masculine	neuter	feminine	plural
nominative		пра́ведны právjedny	пра́веднае právjednaje	пра́ведная právjednaja	пра́ведныя právjednyja
genitive		пра́веднага právjednaha		пра́веднай právjednaj	пра́ведных právjednyx
dative		пра́веднаму právjednamu		пра́веднай právjednaj	пра́ведным právjednym
accusative	animate	пра́веднага právjednaha	пра́веднае právjednaje	пра́ведную právjednuju	пра́ведных právjednyx
	inanimate	пра́ведны právjedny			пра́ведныя právjednyja
instrumental		пра́ведным právjednym		пра́веднай, пра́веднаю právjednaj, právjednaju	пра́веднымі právjednymi
locative		пра́ведным právjednym		пра́веднай právjednaj	пра́ведных právjednyx

Derived terms

nouns

• пра́веднік m pers (právjednik)

References

• Bulyka, A. M., editor (2007), “праведный”, in Гістарычны слоўнік беларускай мовы [Historical Dictionary of the Belarusian Language] (in Belarusian), numbers 27 (поровенъ – прегрешити), Minsk: Belaruskaia navuka, →ISBN, page 446
• “праведны”, in Skarnik's Belarusian dictionary (in Belarusian), based on Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984)
• “праведны” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org

Russian

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈpravʲɪdnɨ]

Adjective

пра́ведны • (právedny)

1. short plural of пра́ведный (právednyj)