yupaychay

Quechua

Etymology

From yupay +‎ -cha +‎ -y.

Verb

yupaychay

(transitive) to honor, glorify, praise, thank, respect, worship

Conjugation

Conjugation of yupaychay


infinitive			yupaychay
agentive			yupaychaq
present participle			yupaychaspa
past participle			yupaychasqa
future participle			yupaychana
		singular			plural
		1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person inclusive	1^st person exclusive	2^nd person	3^rd person
indicative		ñuqa	qam	pay	ñuqanchik	ñuqayku	qamkuna	paykuna
	present	yupaychani	yupaychanki	yupaychan	yupaychanchik	yupaychayku yupaychaniku¹	yupaychankichik	yupaychanku
	past (experienced)	yupaycharqani	yupaycharqanki	yupaycharqan	yupaycharqanchik	yupaycharqayku yupaycharqaniku	yupaycharqankichik	yupaycharqanku
	past (reported)	yupaychasqani	yupaychasqanki	yupaychasqan	yupaychasqanchik	yupaychasqayku yupaychasqaniku	yupaychasqankichik	yupaychasqanku
	future	yupaychasaq	yupaychanki	yupaychanqa	yupaychasunchik	yupaychasaqku	yupaychankichik	yupaychanqaku

imperative		—	qam	pay	ñuqanchik	—	qamkuna	paykuna
	affirmative		yupaychay	yupaychachun	yupaychasun² yupaychasunchik		yupaychaychik	yupaychachunku
	negative		ama yupaychaychu	ama yupaychachunchu	ama yupaychasunchu ama yupaychasunchikchu		ama yupaychaychikchu	ama yupaychachunkuchu
¹ The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety. ² The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people".

Noun

yupaychay

adoration, glory, honor

Declension

declension of yupaychay

	singular	plural
nominative	yupaychay	yupaychaykuna
accusative	yupaychayta	yupaychaykunata
dative	yupaychayman	yupaychaykunaman
genitive	yupaychaypa	yupaychaykunap
locative	yupaychaypi	yupaychaykunapi
terminative	yupaychaykama	yupaychaykunakama
ablative	yupaychaymanta	yupaychaykunamanta
instrumental	yupaychaywan	yupaychaykunawan
comitative	yupaychaynintin	yupaychaykunantin
abessive	yupaychayninnaq	yupaychaykunannaq
comparative	yupaychayhina	yupaychaykunahina
causative	yupaychayrayku	yupaychaykunarayku
benefactive	yupaychaypaq	yupaychaykunapaq
associative	yupaychaypura	yupaychaykunapura
distributive	yupaychayninka	yupaychaykunanka
exclusive	yupaychaylla	yupaychaykunalla

possessive forms of yupaychay

ñuqap - first-person singular

ñuqap (my)	singular	plural
nominative	yupaychayniy	yupaychayniykuna
accusative	yupaychayniyta	yupaychayniykunata
dative	yupaychayniyman	yupaychayniykunaman
genitive	yupaychayniypa	yupaychayniykunap
locative	yupaychayniypi	yupaychayniykunapi
terminative	yupaychayniykama	yupaychayniykunakama
ablative	yupaychayniymanta	yupaychayniykunamanta
instrumental	yupaychayniywan	yupaychayniykunawan
comitative	yupaychayniynintin	yupaychayniykunantin
abessive	yupaychayniyninnaq	yupaychayniykunannaq
comparative	yupaychayniyhina	yupaychayniykunahina
causative	yupaychayniyrayku	yupaychayniykunarayku
benefactive	yupaychayniypaq	yupaychayniykunapaq
associative	yupaychayniypura	yupaychayniykunapura
distributive	yupaychayniyninka	yupaychayniykunanka
exclusive	yupaychayniylla	yupaychayniykunalla

qampa - second-person singular

qampa (your)	singular	plural
nominative	yupaychayniyki	yupaychayniykikuna
accusative	yupaychayniykita	yupaychayniykikunata
dative	yupaychayniykiman	yupaychayniykikunaman
genitive	yupaychayniykipa	yupaychayniykikunap
locative	yupaychayniykipi	yupaychayniykikunapi
terminative	yupaychayniykikama	yupaychayniykikunakama
ablative	yupaychayniykimanta	yupaychayniykikunamanta
instrumental	yupaychayniykiwan	yupaychayniykikunawan
comitative	yupaychayniykintin	yupaychayniykikunantin
abessive	yupaychayniykinnaq	yupaychayniykikunannaq
comparative	yupaychayniykihina	yupaychayniykikunahina
causative	yupaychayniykirayku	yupaychayniykikunarayku
benefactive	yupaychayniykipaq	yupaychayniykikunapaq
associative	yupaychayniykipura	yupaychayniykikunapura
distributive	yupaychayniykinka	yupaychayniykikunanka
exclusive	yupaychayniykilla	yupaychayniykikunalla

paypa - third-person singular

paypa (his/her/its)	singular	plural
nominative	yupaychaynin	yupaychayninkuna
accusative	yupaychayninta	yupaychayninkunata
dative	yupaychayninman	yupaychayninkunaman
genitive	yupaychayninpa	yupaychayninkunap
locative	yupaychayninpi	yupaychayninkunapi
terminative	yupaychayninkama	yupaychayninkunakama
ablative	yupaychayninmanta	yupaychayninkunamanta
instrumental	yupaychayninwan	yupaychayninkunawan
comitative	yupaychayninintin	yupaychayninkunantin
abessive	yupaychayninninnaq	yupaychayninkunannaq
comparative	yupaychayninhina	yupaychayninkunahina
causative	yupaychayninrayku	yupaychayninkunarayku
benefactive	yupaychayninpaq	yupaychayninkunapaq
associative	yupaychayninpura	yupaychayninkunapura
distributive	yupaychaynininka	yupaychayninkunanka
exclusive	yupaychayninlla	yupaychayninkunalla

ñuqanchikpa - first-person inclusive plural

ñuqanchikpa (our(incl))	singular	plural
nominative	yupaychayninchik	yupaychayninchikkuna
accusative	yupaychayninchikta	yupaychayninchikkunata
dative	yupaychayninchikman	yupaychayninchikkunaman
genitive	yupaychayninchikpa	yupaychayninchikkunap
locative	yupaychayninchikpi	yupaychayninchikkunapi
terminative	yupaychayninchikkama	yupaychayninchikkunakama
ablative	yupaychayninchikmanta	yupaychayninchikkunamanta
instrumental	yupaychayninchikwan	yupaychayninchikkunawan
comitative	yupaychayninchiknintin	yupaychayninchikkunantin
abessive	yupaychayninchikninnaq	yupaychayninchikkunannaq
comparative	yupaychayninchikhina	yupaychayninchikkunahina
causative	yupaychayninchikrayku	yupaychayninchikkunarayku
benefactive	yupaychayninchikpaq	yupaychayninchikkunapaq
associative	yupaychayninchikpura	yupaychayninchikkunapura
distributive	yupaychayninchikninka	yupaychayninchikkunanka
exclusive	yupaychayninchiklla	yupaychayninchikkunalla

ñuqaykup - first-person exclusive plural

ñuqaykup (our(excl))	singular	plural
nominative	yupaychayniyku	yupaychayniykukuna
accusative	yupaychayniykuta	yupaychayniykukunata
dative	yupaychayniykuman	yupaychayniykukunaman
genitive	yupaychayniykupa	yupaychayniykukunap
locative	yupaychayniykupi	yupaychayniykukunapi
terminative	yupaychayniykukama	yupaychayniykukunakama
ablative	yupaychayniykumanta	yupaychayniykukunamanta
instrumental	yupaychayniykuwan	yupaychayniykukunawan
comitative	yupaychayniykuntin	yupaychayniykukunantin
abessive	yupaychayniykunnaq	yupaychayniykukunannaq
comparative	yupaychayniykuhina	yupaychayniykukunahina
causative	yupaychayniykurayku	yupaychayniykukunarayku
benefactive	yupaychayniykupaq	yupaychayniykukunapaq
associative	yupaychayniykupura	yupaychayniykukunapura
distributive	yupaychayniykunka	yupaychayniykukunanka
exclusive	yupaychayniykulla	yupaychayniykukunalla

qamkunap - second-person plural

qamkunap (your(pl))	singular	plural
nominative	yupaychayniykichik	yupaychayniykichikkuna
accusative	yupaychayniykichikta	yupaychayniykichikkunata
dative	yupaychayniykichikman	yupaychayniykichikkunaman
genitive	yupaychayniykichikpa	yupaychayniykichikkunap
locative	yupaychayniykichikpi	yupaychayniykichikkunapi
terminative	yupaychayniykichikkama	yupaychayniykichikkunakama
ablative	yupaychayniykichikmanta	yupaychayniykichikkunamanta
instrumental	yupaychayniykichikwan	yupaychayniykichikkunawan
comitative	yupaychayniykichiknintin	yupaychayniykichikkunantin
abessive	yupaychayniykichikninnaq	yupaychayniykichikkunannaq
comparative	yupaychayniykichikhina	yupaychayniykichikkunahina
causative	yupaychayniykichikrayku	yupaychayniykichikkunarayku
benefactive	yupaychayniykichikpaq	yupaychayniykichikkunapaq
associative	yupaychayniykichikpura	yupaychayniykichikkunapura
distributive	yupaychayniykichikninka	yupaychayniykichikkunanka
exclusive	yupaychayniykichiklla	yupaychayniykichikkunalla

paykunap - third-person plural

paykunap (their)	singular	plural
nominative	yupaychayninku	yupaychayninkukuna
accusative	yupaychayninkuta	yupaychayninkukunata
dative	yupaychayninkuman	yupaychayninkukunaman
genitive	yupaychayninkupa	yupaychayninkukunap
locative	yupaychayninkupi	yupaychayninkukunapi
terminative	yupaychayninkukama	yupaychayninkukunakama
ablative	yupaychayninkumanta	yupaychayninkukunamanta
instrumental	yupaychayninkuwan	yupaychayninkukunawan
comitative	yupaychayninkuntin	yupaychayninkukunantin
abessive	yupaychayninkunnaq	yupaychayninkukunannaq
comparative	yupaychayninkuhina	yupaychayninkukunahina
causative	yupaychayninkurayku	yupaychayninkukunarayku
benefactive	yupaychayninkupaq	yupaychayninkukunapaq
associative	yupaychayninkupura	yupaychayninkukunapura
distributive	yupaychayninkunka	yupaychayninkukunanka
exclusive	yupaychayninkulla	yupaychayninkukunalla