szczęście

See also: szczeście

Old Polish

Alternative forms

• szczeście

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *sъčęstьje. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ʃʲt͡ʃʲæ̃ɕt͡ɕɛ(ː)/
• IPA^(key): (15^th CE) /ʃʲt͡ʃʲæ̃ɕt͡ɕɛ/, /ʃʲt͡ʃʲæ̃ɕt͡ɕe/

Noun

szczęście n

1. happiness (prosperity, thriving, wellbeing)
   • 1885-2024 [Middle of the 15th century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[1], volume IV, page 595:

     Day scząscze, zdrowye, panye, przy szmyerczy dobre skonanye

     [Daj szczęście, zdrowie, Panie, przy śmierci dobre skonanie]

2. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) happiness (emotion of being happy; joy)
   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎^[2], Krakow, Brodnia, page 16b:

     Na drogą pokoia, zbawienia y szczøszczią

     [Na drogę pokoja, zbawienia i szczęścia]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 112r:

     Fortuitus vlg. szczescze

     [Fortuitus vlg. szczeście]

3. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) luck; fate, destiny
   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎^[3], Krakow, Brodnia, page 2a:

     Boga proszmy..., abi gdi dzien odszedlbi a nocz scziøsczie przywiodloby (cum... noctem sors reduxerit), ... gemv spiewalibiszmi chwalą

     [Boga prośmy..., aby gdy dzień odszedłby a noc szczęście przywiodłaby (cum... noctem sors reduxerit), ... jemu śpiewalibysmy chwałę]

4. omen of happiness or good luck
   • 1930 [c. 1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 20, 33:

     To przyiøly møszowye za sczøscye

     [To przyjęli mężowie za szczęście]

Derived terms

adjectives

• szczęsny
• szczęśliwy

 

adverbs

• szczęściem

 

verbs

• mieć szczęście impf

 

Related terms

adverbs

• szcześliwie
• szczęsno
• szczęśnie

 

nouns

• szcześliwoć
• szczęsność
• szczęśliwość

 

Descendants

• Polish: szczęście
• Silesian: szczyńście

References

• Boryś, Wiesław (2005) “szczęście”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “szczęście”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “szczęście”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “szczeście”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish szczęście. By surface analysis, z- +‎ część +‎ -e.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈʂt͡ʂɛw̃ɕ.t͡ɕɛ/, /ˈʂt͡ʂɛɲɕ.t͡ɕɛ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈʂt͡ʂɛ̃ɕ.t͡ɕɛ/, /ˈʂt͡ʂɛ̃ɕ.t͡ɕe/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛw̃ɕt͡ɕɛ
• Syllabification: szczęś‧cie

Noun

szczęście n

1. happiness (emotion of being happy; joy)

   Synonym: szczęśliwość

   1. happiness (something that causes such an emotion)
2. luck, good luck (good coincidence)
3. luck (success, prosperity)

   Synonym: pomyślność

Declension

Declension of szczęście

	singular
nominative	szczęście
genitive	szczęścia
dative	szczęściu
accusative	szczęście
instrumental	szczęściem
locative	szczęściu
vocative	szczęście

Derived terms

adjectives

• szczęsny
• szczęśliwy

 

adverbs

• na los szczęścia
• na szczęście
• szczęściem

 

interjections

• całe szczęście
• szczęść Boże

 

nouns

• drzewko szczęścia
• dziecko szczęścia
• hormon szczęścia
• los szczęścia
• łańcuszek szczęścia
• łut szczęścia
• szczęście w nieszczęściu
• zezowate szczęście

 

phrases

• głupi ma zawsze szczęście

 

proverbs

• kto nie ma szczęścia w kartach, ten ma szczęście w miłości

 

verbs

• brakować do szczęścia impf
• mieć szczęście impf
• mieć szczęście do ludzi impf
• mieć szczęście zrobić impf
• mieć więcej szczęścia niż rozumu impf
• spróbować szczęścia pf, próbować szczęścia impf
• szczęście się uśmiechnęło pf, szczęście się uśmiecha impf
• szukać szczęścia impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), szczęście is one of the most used words in Polish, appearing 1 time in scientific texts, 12 times in news, 4 times in essays, 25 times in fiction, and 25 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 67 times, making it the 977th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• szczęście in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• szczęście in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “szczęście”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SZCZĘŚCIE”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17.12.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “szczęście”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “szczęście”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “szczęście”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 587
• szczęście in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego