szady

See also: Szady

Old Polish

Alternative forms

• szad

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *śědъ.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ʃʲadɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /ʃʲadɨ/

Adjective

szady

1. (attested in Lesser Poland) grey, grey-haired
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 19, 32:

     Przecziwko szadim glowam powstany

     [Przeciwko szadym głowam powstani]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 104:

     Y czo klądzyesch nadzyeyą v starem, yen szade yloszy kraszy, aby szye yydzyal mlod

     [I co kładziesz nadzieję w starem jen szade włosy krasszy, aby się widział młod.]

   • 1907 [c. 1470], Jakub Parkoszowic, edited by Jan Łoś, Traktat o ortografii polskiej‎^[3], Żurawica, Świętokrzyskie Voivodeship, Krakow, page 410:

     Interdum autem s non mollitur, nec etiam in sua propria voce ponitur, sed interdum aspiratur, ut cum ponitur cum ch sequente, ut: schadi, schipee, Schimun

     [Interdum autem s non mollitur, nec etiam in sua propria voce ponitur, sed interdum aspiratur, ut cum ponitur cum ch sequente, ut: szady, szypie, Szymun]

2. (in plant names, attested in Lesser Poland, Pomerania) spiky
   • 1895 [1397], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎^[4], volume VIIIa, page 71:

     Domina habet construere thabernam pro se et pro suis legittimis successoribus circa rubum canum, qui dicitur in wlgari sadi kerz

     [Domina habet construere thabernam pro se et pro suis legittimis successoribus circa rubum canum, qui dicitur in wlgari szady kierz]

   • 1874 [XIV ex.], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[5], volume X, page 380:

     Recognouerunt inter willas fecisse granicies seu signa... a signo thoporziscko ad signum sady kierz

     [Recognouerunt inter willas fecisse granicies seu signa... a signo toporzysko ad signum szady kierz]

   • 1962-1975 [1419], Stanisław Kuraś, Irena Sułkowska-Kuraś, editors, Zbiór dokumentów małopolskich [A collection of documents from Lesser Poland]‎^[6], volume I, Lesser Poland, pages 426-427:

     Clemens... debet habere granicies incipiendo a scopulo al. od naroznycze domini Pakossy et debet recte ire et transire ad schadi kyerz, nondum adyeniente schady kyerz locavimusque ibi tres lapides in signum istarum granicierum... Ab istis autem lapidibus debent ire ad schady kyerz, a schady kierz usque ad vallem..., ubi solebat ius sedere

     [Clemens... debet habere granicies incipiendo a scopulo al. od narożnice domini Pakoszy et debet recte ire et transire ad szady kierz, nondum adyeniente szady kierz locavimusque ibi tres lapides in signum istarum granicierum... Ab istis autem lapidibus debent ire ad szady kierz, a szady kierz usque ad vallem..., ubi solebat ius sedere]

   • 1905 [1375], Friedrich Lorentz, editor, O pomierielskom (driewnie-kaszubskom) jazykie do połowiny XV stoletija, Pomerania, pages 3, 82:

     Szada yablon

     [Szada jabłoń]

3. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. tanned, swarthy
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 148:

        Alye kyedy byl v mąstvye, nyeczo byl szot od gorączosczy sloneczney

        [Ale kiedy był w męstwie, nieco był szad od gorącości słonecznej]

Derived terms

(adjectives):

• szadawy
• szadogrzywy

(nouns):

• szada jabłoń
• szadopiór
• szady kierz
• szadziec
• szadzina

(verbs):

• szadzieć impf

Related terms

(nouns):

• szadziwość

Descendants

• Polish: szady, sady (Near Masovian), sady (“dark”) (Kielce)
• Silesian: szady

References

• Boryś, Wiesław (2005) “szadź”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “szadź”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Brückner, Aleksander (1927) “szady”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• S. Urbańczyk, editor (1953–2002), “szady”, in Słownik staropolski‎^[8] (in Polish), volumes 1–11, Wrocław, Warsaw, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polish Academy of Sciences Instytut Języka Polskiego, page 54
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “szady”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• sady (Near Masovian)
• sady (“dark”) (Kielce)

Etymology

Inherited from Old Polish szady.

Pronunciation

• (Greater Poland):
  • (Kuyavia) IPA^(key): /ˈʂa.dɘ/

Adjective

szady

1. (Kuyavia, of a cattles fur) red-brown and white

Further reading

• Władysław Matlakowski (1892) “szady”, in Słownik wyrazów ludowych zebranych w Czerskiem i na Kujawach (in Polish), Kraków: nakł. Akademii Umiejętności; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem A. M. Kosterkiewicza, page 16

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish szady.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈʂa.dɪ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -adɪ
• Syllabification: sza‧dy

Adjective

szady

1. gray; gray-haired
2. (obsolete) Synonym of ciymny
3. (obsolete) Synonym of brōndzowy

Declension

Declension of szady

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		szady	szade	szadŏ	szadzi	szade
genitive		szadego		szadyj	szadych
dative		szadymu		szadyj	szadym
accusative	animate	szadego	szade	szadõ	szadych	szade
	inanimate	szady
instrumental		szadym		szadōm	szadymi
locative		szadym		szadyj	szadych
vocative		szady	szade	szadŏ	szadzi	szade

Further reading

• Bogdan Kallus (2020) “szady”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 386
• Michał Przywara (c. 1900) “szady”, in Narzecza śląskie napisał ks. Michał Przywara. C. Słownik‎^[9]