rubecula

See also: Rubecula

Latin

Etymology

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

Derived in some way from the root of rubeō (“to be red”). In the context of William Turner's Avium Praecipuarum (1544) it translates Ancient Greek ἐρίθᾰκος (eríthakos), a bird name used by Aristotle. The Latin form of the name seems to have been coined by Theodorus Gaza for his translation of Aristotle’s Historia animalium in 1476; it is possible that he interpreted ἐρύθακος (erúthakos) (an alternative manuscript reading of the Greek name) as a compound of ἐρυθρός (eruthrós, “red”) and θᾶκος (thâkos, “seat”) and created the Latin form as a compound ending in cūlus (“posterior”). Alternatively, it may be an irregularly formed diminutive (with the ending -culus). The feminine gender may follow that of the hypernym avis f (“bird”).

Noun

rubē̆cū̆la f (genitive rubē̆cū̆lae); first declension

1. (New Latin, ornithology) The European robin
   • 1544, William Turner, Avium præcipuarum, quarum apud Plinium et Aristotelem mentio est, brevis et succincta historia., published 1823, pages 83-85:

     DE RUBECULA ET RUTICILLA.
     
     Ερίθακος, ἢ Ἐριθέα, Rubecula; Anglice, a Robin Red-Breast; Germanice, eyn Rœtbrust, oder eyn Rœtkelchen.
     
     Φοινικουρός, et, ut alter textus habet, φοινικούργος, Plinio Phoenicurus, Gazae Ruticilla; Anglice, a Red-tail; Germanice, eyn Rœt stertz.
     
     ARISTOTELES.
     
     Rubecula et ruticilla vermibus aluntur. Rubeculae, et quae ruticillae appellantur, invicem transeunt, estque rubecula hyberni temporis, ruticilla aestivi, nec alio fere inter se differunt, nisi pectoris colore et caudae.
     
     Omnia, quae hic Aristoteles de duabus avibus istis conscripsit, Plinius ex ipso in opus suum transcripsit. Sed uterque hac in re, aucupum relatibus magis quam sua experientia nixus, a veritatis tramite longissime aberravit, nam utraque avis simul conspicitur, et rubeculae domita, et in caveis alitae, eandem perpetuo formam retinent: quin et eodem tempore nidulantes, sed modis longe diversis saepissime in Anglia vidi. Rubecula, quae non secus aestate quam hyeme rubrum habet pectus, quam possit longissime ab oppidis et urbibus in densissimis vepretis, Rubecula et fruticetis ad hunc modum nidulatur. Ubi multa querna reperit folia, aut quernis similia, ad radices reprium, aut densiorum fruticum, inter ipsa folia nidum construit : et jam constructum, opere veluti topiario foliis contegit. Nec ad nidum ubique patet aditus, sed una tantum via ad nidum itur: ea quoque parte, qua nidum ingreditur, longum struit ex foliis ante ostium nidi vestibulum, cujus extremam partem pastum exiens, foliis claudit. Haec, quae nunc scribo, admodum puer observavi, non tamen inficias iverim, quin aliter nidulari possit. Si qui alium nidulandi modum observaverint, edant, et hujusmodi rerum studiosis, et mihi cum primis non parum gratificabuntur. Ego, quod vidi, aliis candide sum impertitus.
     
     Phoenicurus, quem ruticillam vocat, in excavatis arboribus et (quod saepe expertus sum) in rimis et fissuris murorum, posticarum aedium, in mediis urbibus, sed ubi hominum minor frequentia concursat, nidulatur. Phoenicurus mas nigro est capite, et cauda rubra, caetera foeminae, nisi quod subinde cantillat, similis. Caudam semper motitat uterque. Phoenicura foemina, et proles adeo rubeculae pullis similes sunt, ut vix ab oculatissimo discerni possint. Verum motu cauda dignoscuntur. Rubeculae licet caudam moveant, postquam tamen submiserint, statim erigunt, nec tremit bis aut ter more ruticillarum. Ruticilla enim simul atque caudam movere coeperint, non cessant donec ter aut quater simul leviter moverint, ut alas, juniores aviculae cibum a matribus efflagitantes, motitant. Rubeculae in aestate, ubi in sylvis satis superque alimenti suppetit, nec ullo infestantur frigore, (quae res cogit illas in hyeme ad urbes, oppida et pagos confugere) cum prole ad desertissima quaeque loca secedunt. Quare, minus mirandum est, rubeculas in aestate non passim occurrere. Ruticillas quid miri est in hyeme non esse obvias, quum per totam hyemem delitescant? Adhaec cum rubecula pulli, in fine autumni perfectam fere in pectoribus rubedinem nacti, ad pagos et oppida propius accedunt, ruticillae, quae antea per totam aestatem cernebantur, disparent, nec amplius in proximum usque ver cernuntur. Quae quum ita se habeant, quid Aristoteli aut illi hoc referentibus erroris ansam praebuerit, facile quivis potest colligere.

     (please add an English translation of this quotation)

Declension

First-declension noun.

	singular	plural
nominative	rubē̆cū̆la	rubē̆cū̆lae
genitive	rubē̆cū̆lae	rubē̆cū̆lārum
dative	rubē̆cū̆lae	rubē̆cū̆līs
accusative	rubē̆cū̆lam	rubē̆cū̆lās
ablative	rubē̆cū̆lā	rubē̆cū̆līs
vocative	rubē̆cū̆la	rubē̆cū̆lae

Further reading

• rubecula in Charles du Fresne du Cange’s Glossarium Mediæ et Infimæ Latinitatis (augmented edition with additions by D. P. Carpenterius, Adelungius and others, edited by Léopold Favre, 1883–1887)
• R. E. Latham, D. R. Howlett, & R. K. Ashdowne, editors (1975–2013), “rubecula”, in Dictionary of Medieval Latin from British Sources‎^[1], London: Oxford University Press for the British Academy, →ISBN, →OCLC