roztykać
Jump to navigation
Jump to search
Polish
[edit]Pronunciation
[edit]Etymology 1
[edit]From roz- + tykać (“to tick”).
Verb
[edit]roztykać pf
- (reflexive with się) to burst out in ticking, to start ticking loudly
- 1984, Eugeniusz Paukszta, Przejaśnia się niebo[1], volume 1, Wydawnictwo Poznańskie, page 63:
- Roztykał się elektryczny wielki zegar, ruszyły wskazówki sekundnika, dotychczas nieruchome.
- The big electric clock started ticking; the ends of the second hand, motionless up until then, started moving.
- 1995, Jerzy Fryckowski, Antologia poezji wigilijnej[2], Agencja Wydawnicza Morex, page 225:
- to tylko zegar-staruch tak się gromko roztykał.
- It's just that old man clock started ticking so loudly.
Conjugation
[edit]Etymology 2
[edit]From roz- + tykać (“to weave, to stick something somewhere”).
Verb
[edit]roztykać impf (perfective rozetkać)
- (transitive, rare) to weave, lace, or string over a wide area
- 1847, Edmund Chojecki, Czechja i Czechowie przy końcu pierwszej połowy XIXgo stulecia[3], volume 1, Berlin: F. Schneider i spółka, archived from the original on 2024-09-29, page 193:
- Wocel nie pojął strony filozoficznéj husytyzmu; dzieło rycerskie jakkolwiek nacechowane odwagą osobistą i poświęceniem, nie wystarcza na treść poematu, jeżeli pominiemy pobudki moralne tlejące w głębi ducha bohatyrów. Opisowość jest najmniejszą zaletą śpiewu historycznego. A przecież zjawienie husytyzmu jest ważnym wypadkiem w średnich wiekach — kronika już ułożyła dokładny epos, należało go tylko rozetkać na pojęciu filozoficzném wieszcza.
- Vocel did not understand the philosophical side of Hussitism; a knightly deed, however marked by personal bravery and sacrifice, is not sufficient for the subject of a poem if we pass over the moral awakenings burning deep in the soul of the heroes. Descriptiveness is the least of the virtues of historical poetry. After all, the appearance of Hussitism is an important event of the Middle Ages: the chronicle has already precisely composed an epic; it was only needed to weave it together with the philosophical understanding of a poet.
- 1850, Zofia Klimańska, Człowiek niewidzialny czyli cudowny kapelusz: poglądy obyczajowe[4], Wilno: Józef Zawadzki, archived from the original on 2024-09-28, page 45:
- Na niebie było szaro, mglisto, obłoczki białawe jak runo wełny rozetkały się po niebiosach.
- The sky was gray, foggy; little whitish clouds had strung themselves across the sky like a woolen fleece.
- 1903, Władysław Orkan, W roztokach: powieść[5], volume 1, Lwów: W. L. Anczyc i Spółka (printing), Towarzystwo Wydawnicze Warszawa (distribution), archived from the original on 2024-09-28, page 198:
- Po białych, pustych ścierniskach snuło się, jak omamienie, niknące w oczach babie lato, pobłyskiwało do słońca nitkami, czasem zasrebrzyło się całem polem przędzy rozetkanej misternie na ścierni lub zalśniła niby woda stojąca na młakach.
- Over the empty white harvested fields floating spiderwebs, disappearing in one's vision, drifted like an illusion, flashed with its strands in the sun, and sometimes shone silver as a whole field of strands woven intricately over the cut stalks or glistened like standing water in bogs.
- 1917, Stanisław Staniszewski, Dies illa: Rzecz o Polsce i nie-Polsce[6], A. Pęczalski i Syn, archived from the original on 2024-09-29, page 35:
- I rozetkamy złotą nić
Szeroko pośród pól i łąk[...]- And we will string out a golden thread
wide across the fields and meadows...
- And we will string out a golden thread
- (transitive, rare) to unweave, to unravel
- 1942, Tadeusz Borowski, “Obrazy snu”, in Gdziekolwiek ziemia...: cykl poetycki[7], page 23:
- Jeżeli ziemia jest snem, to trzeba dośnić do końca,
i sen za życie wziąć, obrazom utkanym z mgły
wierzyć jakgdyby były wykute z kamienia i bronzu,
za rzeczywiste brać kształt i ułamek kształtu,
niedokończenie ruchu, czyjś wpółurwany głos,
wiszący w powietrzu krok, wpółprzechylenie piersi,
fragmenty imion i nazw, szczątki roztkanych form,
i trzeba po ścieżkach iść, choćby powietrzem wiodły,
ufając obrazom kamieni jakby naprawdę były
ciosanym z piaskowca brukiem, wbitym w powierzchnię ulic.- If the world is a dream, then one must dream it through to the end,
and take the dream as life, believe in images woven from mist
as if they were shaped from stone and bronze,
consider real the shape and the fragment of a shape,
the incompleteness of a motion, someone's half-cut-off voice,
the step hanging in air, the half-lean of the chest,
the fragments of names, the remains of unraveled forms,
and one must walk along the paths, though they may lead through the air,
trusting the images of stones as though they truly were
cobblestones cut from sandstone, pounded into the surface of streets.
- If the world is a dream, then one must dream it through to the end,
- 2003, Stanisław Vincenz, Zwada[8], volume 2, Fundacja "Pogranicze", page 10:
- [...] zdoła rozetkać grube włochate koce chmur w najcieńsze nici i przędze.
- ...it can unweave thick, hairy carpets of clouds into the finest threads and strands.
- (transitive, rare) to stick in different places or far apart
- 1856 (first published 1597), Marcin Bielski, Kronika Polska[9], Karol Pollak, page 399:
- Ci tedy będąc przewodniki byli posłani od litewskiego wojska przodkiem, aby naleźli bród ku przeprawie przez Wisłę, i uczynili tak; naleźli blizko Zawichosta bród i naznaczyli palmi powtykawszy je w ziemię, bo w nocy umyślili tędy ciągnąć, by się ludzie nieostrzegli. Z przygody rybitwi jeżdżąc w łodziach obaczyli pale roztykane, strwożyli się, że to sobie nieprzyjaciel ten bród poznaczył, przeto wybrali one pale a potknęli je na głębokie miejsce. Gdy tedy Litwa przyciągła na ono miejsce naznaczone przez Wisłę, przednie ufy puściły się w wodę według znaków onych, porwała je woda i zanurzyła, aż wszyscy potonęli.
- Those who were the guides then were sent forward from the Lithuanian army to find a ford for the crossing of the Vistula, and they did this: they found a ford near Zawichost and marked it with poles, sticking them in the ground, because they had thought this up in the night so that the people would not take caution. Fishermen coming from the adventure in their boats saw the poles stuck all around [and] became afraid that the enemy had marked this ford for themselves; therefore they pulled the poles out and stuck them in a deep place. Then, when Lithuania drew near that marked place on the Vistula, the regiments in front rushed into the water according to those signs; the water carried them away and sank them, and they all drowned.
- 1874 (first published 1858), Józef Ignacy Kraszewski, Boża Czeladka[10], Kornel Piller (printing), Gubrynowicz i Schmidt (distribution), archived from the original on 2024-09-29, page 91:
- Proboszcz wybiegł do nich ze łzami, i nuż ściskać pucołowate twarzyczki, a roztykać im po złotówce z tego tysiąca, który umyślnie Doroszeńko przyniósł drobną monetą...
- The pastor ran in toward them with tears, and lo, squeezed their chubby little faces and gave each of them a one-złoty coin from that thousand which Doroszeńko had brought in small change for that purpose.
- 1912, Helena Mniszek, “Krzyże”, in Książęta boru:
- I świat cały stanął w srebrno-sinej toni rozetkany rzutami gwiazd, błękitny, przezroczy.
- And the whole world stood in silver-blue depths, with scatterings of stars placed throughout it, bright, transparent.
- (transitive, obsolete) to fatten, to overfeed
- 1882 (first published 1577), Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie rzeczypospolitej[11], Lwów: Drukarnia J. Czaińskiego (printing), Księgarnia Polska A. D. Bartoszewicza i M. Biernackiego, archived from the original on 2024-09-29, page 207:
- Świadczy Valerius Maximus że za onych czasów w Rzymie białe głowy wina pić nie znały, aby się jakiej sprosności nie dopuściły; bo od Bachusa najbliższy pospolicie bywa do zakazanej Wenery stopień. Dziś i winem i jedzeniem ciała same przez się pałające roztykają, a onych się upadków, o których Valerius mówi nie boją.
- Valerius Maximus testifies that in those times in Rome, the fairer sex knew not to drink wine, in order not to do anything lewd, because commonly, the forbidden state of Venus tends to be closest to that of Bacchus. Today they fatten with both wine and food bodies which are already hot of their own accord, and they are not afraid of those misfortunes which Valerius talks about.
- 1859 (first published c. 1650), Szymon Starowolski, Reformacya obyczajów polskich[12], Wydawnictwo Biblioteki Polskiej, archived from the original on 2024-09-29, page 37:
- Także brzuch rozetkany nie dopuści mi pościć za nieprawości moje, nie dopuści grosza zatrzymać na potrzebę albo chorobę niespodziewaną, nie dopuści ćwiczyć się w dziele rycerskiem albo nad księgą posiedzieć, jeno żeby ustawicznie pić, grać a nieczystość płodzić; zkąd choroby, zkąd ubóstwo, zkąd majestatu boskiego obraza i plaga na wszystkę ojczyznę.
- Likewise an overfed belly will not allow me to fast for my sins, it will not allow me to save a penny in case of need or unexpected illness, it will not allow me to practice knightly skills or sit over a book, only to constantly drink, gamble, and beget uncleanness; from this come diseases, from this poverty, from this an offense to the majesty of God and a plague on the whole country.
- 1900, Tymoteusz Łuniewski, Rolnictwo i hodowla zwierząt u starożytnych Rzymian[13], Warszawa: Władysław Szulc, archived from the original on 2024-09-29, page 211:
- Ogier.
(W[ergiliusz]). To upatrzywszy, gdy już czasy nadchadzają,
Starania i wszelkiej pieczy przykładają,
Aby sytym pokarmem tego roztykali,
Którego stadu wodzem i mężem obrali.- The stallion:
Vergil: Having observed this, when the time is already approaching,
they apply all their efforts and care
to fatten with filling feed that one
which they have chosen as the leader and husband for the herd.
- The stallion:
Conjugation
[edit]Further reading
[edit]- roztykać in Polish dictionaries at PWN
Categories:
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Polish/ɘkat͡ɕ
- Rhymes:Polish/ɘkat͡ɕ/3 syllables
- Polish terms prefixed with roz-
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish perfective verbs
- Polish reflexive verbs
- Polish terms with quotations
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- Polish terms with rare senses
- Polish terms with obsolete senses